De Rechtsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederlandse rechtsstaat

Dilemma 

hoofdstuk 2

Doel van deze les:

• Kunnen uitleggen wat een rechtsstaat is.  
• kenmerken van een rechtsstaat benoemen.
• Scheiding der machten uitleggen.
•  dilemma van de overheid tussen rechtsbescherming en rechtshandhaving

Tekst

Begrippen

• rechtsstaat
• grondrechten
• legaliteitsbeginsel
• scheiding der machten
• onafhankelijke rechtsspraak

Nederland is een rechtsstaat

• Er zijn grondrechten
• Er is onafhankelijke en openbare rechtspraak
• Er is een scheiding der machten
• Er is een grondwet
• De macht van de overheid is vastgesteld door rechtsregels

Kenmerken rechtsstaat

De aanwezigheid van grondrechten.
Grondrechten zijn niet absoluut. Beperking hiervan is dus mogelijk

De machtenscheiding of Trias Politica.
De macht is verdeeld in drie verschillende machten die elkaar controleren. In Nederland is van volledige machtenscheiding echter geen sprake.

Het legaliteitsbeginsel.
1) de overheid moet zich aan de rechtsregels houden
2) je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is ten tijde van de overtreding

Onafhankelijke rechtspraak. Rechters worden voor het leven benoemd. 

bijvoorbeeld:

• Artikel 1: Anti-discriminatie artikel


• Artikel 2: Wie is Nederlander?


• Artikel 4: Kiesrecht


• Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting


• Artikel 8: Recht op vereniging


• Artikel 9: Recht op vergadering


• Artikel 10: Onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer


• Artikel 11: Onaantastbaarheid van het lichaam


• Artikel 13: Briefgeheim

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

De grondwet
Scheiding der 3 machten

Nederland is een rechtsstaat. In een rechtsstaat is er scheiding der 3 machten:

1. Wetgevende macht (maken wetten)
Regering, Tweede kamer en Eerste Kamer

2. Uitvoerende macht (dagelijks bestuur)
Regering

3. Rechterlijke macht (rechtspraak)
Onafhankelijke rechters

De rechter beslist

Van politie, via officier...naar de rechter!

Belangrijkste personen

1. De verdachte geholpen door een advocaat.
2. De officier van jusititie die wil bewijzen dat de verdachte schuldig is.
3. De rechter die beslist of de verdachte schuldig is en wat voor straf hij krijgt.
   

Wie is wie?

1. Verdachte
2. Rechter
3. Advocaat
4. Getuige(n)
5. Pers
6. Publiek
7. Officier van Justitie
8. Griffier

Officier van Justitie

Getuige(n)

Verdachte

Advocaat

Griffier

Rechter

Publiek

pers

Welke van deze drie machten is onafhankelijk?

1. uitvoerende macht
2. rechterlijke macht
3. wetgevende macht

Welke organisatie klaagt namens de overheid verdachten aan?

1. Het Openbaar Ministerie
2. Advocaten van gemeenten en provincies
3. De regering
4. De rechter

De overheid moet zich ook aan de wet houden.

1. juist
2. onjuist

Wat is GEEN kenmerk van een rechtsstaat?

1. Legaliteitsbeginsel
2. Grondwet
3. Triaspolitica
4. Eenpartijstaat

Nederland is een democratische rechtsstaat. Dit houdt in dat?

1. Dat de overheid boven de wet staat.
2. burgers zich aan de wetten moeten houden maar geen inspraak hebben op de politiek.
3. Burgers kiezen wie het land regeert, en iedereen moet zich aan het Nederlandse recht houden.
4. Burgers alleen plichten hebben.