KT1 - Infecties lagere luchtwegen + herhaling medicatie infectieziekten leerjaar 1

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 10

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

• Hoe noemen we de longvliezen in het Latijn?
• Wat zit er in de pleuraholte?
• Beschrijf de onderdelen van de longen van groot naar klein?
• Wat doen de trilhaartjes in de trachea?
• Waar vindt de uitwisseling tussen zuurstof en koolstofdioxide plaats?

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris
2. Vorige les 
3. Lesindeling en lesdoelen 
   
4. Pathologie van de longen 
5. Zelf aan de slag 
6. Vervolg pathologie longen 
7. Zelf aan de slag met MBO leren en opdrachten
8. Afsluiting en huiswerk 

Lesdoelen 1

Aan het eind van de les kun je:

1. De anatomie van de onderste luchtwegen uitleggen
2. Uitleggen wat er bedoeld wordt met acute bronchitis en pneumonie, inclusief de etiologie, symptomen en behandeling.
3. Uitleggen wat er bedoeld wordt met pneumonie door influenza, tuberculose, legionella en SARS, inclusief de etiologie, symptomen en behandeling.

Lesdoelen 2 (herhaling leerjaar 1)

Aan het eind van de les kun je:

4. Benoemen welke medicijnen er gegeven kunnen worden bij bacteriële infecties, welke categorieën er zijn, welke bijwerkingen deze kennen en welke risico's deze met zich meebrengen

5. Uitleggen welke medicijnen er gegeven worden bij schimmelinfecties, virusinfecties, en infecties met protozoa en welke werking deze hebben.

Intro filmpjes

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica? 

Wanneer wordt er antibiotica voorgeschreven?

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica: Bacterie, ziekte, longontsteking of kwetsbaarheid (ouderen, chronische ziekte etc.)

Veel slijmvorming

Pathologie luchtwegen (2)

Pneumonie: Longontsteking (ontsteking van de alveoli)

• Vaak verward met acute bronchitis
• Meestal door bacterie, soms begonnen door virus
• Vaak bij patiënten met een lage weerstand (ouderdom, COPD, roken)

Symptomen: Dyspnoe (kortademigheid), koorts, slijm ophoesten, pijn, krakend geluid bij inademing (stethoscoop)

Acute bronchitis en pneumonie zijn qua symptomen vaak moeilijk uit elkaar te houden.

- Longontsteking: ook ontstoken longblaasjes

- Bronchitis: ontsteking slijmvliezen en kleine vertakkingen

Door een lage weerstand wordt het slijm minder opgehoest en kunnen zich daar bacteriën in vermenigvuldigen.

Voorbeeld van longontsteking.

Daarnaast wordt ook bloedonderzoek gedaan

Pathologie luchtwegen (3)

Behandeling pneumonie: 

Is de patiënt niet erg ziek/kan hij thuisblijven? 

• Orale antibiotica

Is de patiënt wel erg ziek/kan hij niet thuisblijven?

• Ziekenhuisopname met röntgenfoto
• Antibiotica via infuus

Prognose is goed, hoewel er wel mensen overlijden aan een longontsteking (vaak met lagere weerstand)

Zelf aan de slag

Pak het boek 'Medische kennis' erbij.

Gebruik Hoofdstuk 6.1 en 6.2 om het schema

zelf verder in te vullen tot SARS/Covid

Pneumonie (Influenza)

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Pneumonie (Influenza)

Influenza: 'gevaarlijke griep' (influenzavirus)

• Hoofdpijn, spierpijn, malaise, verkoudheidsverschijnselen
• Virus beschadigt de luchtwegen

Superinfectie: 

• Bacteriën geven er een infectie bovenop
• Vaak door stafylokokkenbacterie
• Zo snel mogelijk antibiotica

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Pneumonie (Legionella)

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Pneumonie (Legionella)

Legionellose: Longontsteking door Legionella-bacterie

• Zeldzaam, bacterie groeit in stilstaand water (25-55^oC)
• Besmetting door inademing van druppeltjes (douchen)
• Griepverschijnselen, gevolgd door longontsteking
• Vaak braken, buikpijn, diarree, sufheid

Diagnose: Urineonderzoek voor aantonen bacterie

Behandeling: Zo snel mogelijk specifiek antibioticum

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Tuberculose (TBC)

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (TBC)

Tuberculose: Bacteriële infectieziekte ('tering')

• (Zeer) lange incubatietijd -> wel besmet, geen infectie
• Bacterie zit vooral in de longen
• Vermoeidheid, koorts, bloed ophoesten, nachtzweten, vermagering

Diagnose:

• Bacteriën in sputum onderzoeken
• X-thorax (röntgenfoto)
• Mantouxprik

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (2)

Behandeling: Zeer langdurig!

• Intensieve fase: Voor twee maanden, minimaal 4 medicijnen
• Continuatie fase: Voor vier maanden, minimaal 2 medicijnen
• Therapietrouwheid is vaak een probleem
• TBC-bacterie wordt steeds vaker resistent tegen medicijnen

Er bestaat een vaccinatie tegen TBC: Het BCG-vaccin

• Alleen bij kinderen (<12 jaar met een allochtone ouder)
• Reizigers naar landen waar TBC voorkomt

SARS

SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome

• Wordt veroorzaakt door een SARS-virus (diverse varianten)
• Besmetting via druppelcontact (via handen, hoesten of niezen)
• Momenteel bekend als het Coronavirus
• Symptomen: Plotseling koorts, spierpijn, hoofdpijn, keelpijn, droge hoest

Complicaties: Pneumonie door het virus zelf, vaak door gehele long

Behandeling: Symptomatisch (evt. antibiotica) 

Al eerder epidemieën in 2002 en 2003, alleen toen nog niet in Nederland. Nu een pandemie (wereldwijd)

Symptomen lijken op griep, alleen heeft COVID het verlies van smaak en reuk erbij.

Remdesivir en dexamethason zijn niet bewezen effectief

Viraal

• Acute bronchitis
• Pneumonie door influenza
• SARS

Behandeling: Vaak symptomatisch, antibiotica alleen bij uitzonderingen:

• Kwetsbaarheid
• Risico op verergering 

Bacterieel

• 'Gewone' pneumonie 
• Tuberculose

• Pneumonie door legionella

Behandeling: Antibiotica

• Let op resistentie 
• Let op therapietrouwheid

Herhaling leerjaar 1

Medicatie infectieziekten

Verschillende soorten infecties:

• Bacteriën
• Virussen
• Schimmels
• Protozoa
• Wormen
• Mijten

Bacteriële infecties

Antibiotica: Veel soorten!

• Bacteriocide: Bacteriedodend 
• Bacteriostatisch: Bacteriegroeiremmende
  
  
• Smalspectrum: Tegen beperkt aantal soorten
• Breedspectrum: Tegen veel soorten (!)
  
  
• Chronisch gebruik: verhoogd infectierisico
• Preventief gebruik: veelal hartpatiënten 

Breedspectrum antibiotica hebben de volgende nadelen:

- Doden ook nuttige bacteriën (darmen)

- Verstoring van evenwicht -> groei van gisten en schimmels doordat zij niet gevoelig zijn voor antibiotica 

Bacteriële infecties (2)

Therapietrouwheid:

• Zwakste bacteriën gaan eerst dood
• Sterkste bacteriën kunnen zich vermenigvuldigen

Bijwerkingen:

• Overgevoeligheid (sensibilisatie): Jeuk, uitslag, benauwdheid

Resistentie: vb. MRSA

• Bij voortijdig beëindigen van kuur, of onnodig gebruik breedspectrum ab.

Sensibilisatie kan al ontstaan na het eerste contact met een antibioticum (vooral bij lokaal gebruik) -> lokale antibiotica worden afgeraden, antibiotica in voeding worden verboden

Bacteriën die de beste weerstand bieden blijven over en vermenigvuldigen zich

Virale infecties

Virus: Heeft een gastheercel nodig!

• Gastheercel maakt nieuwe virusdeeltjes
• Bijvoorbeeld: verkoudheid, influenza, herpesinfectie, HIV/AIDS
• Besmetting door contact- en druppelbesmetting

Geen causale therapie: 

• Alleen preventie (vaccinatie, gebruik van condooms)
• Alleen jouw afweersysteem werkt tegen virussen

HIV tast afweersysteem aan -> extra gevoeligheid voor infecties

Virale infecties (2)

Virustatica: Werkzaam tegen virusinfectie

• Geneesmiddelen die tegen virus werken (remmen reproductie)
    - Bijvoorbeeld Zanamivir (Relenza) en Oseltamivir (Tamiflu)
• Geneesmiddelen die eigen immuunsysteem stimuleren
    - Immunostimulantia -> Interferon (lichaamseigen stof)
    - Erg duur! Altijd toestemming van verzekeraar nodig...

HAART: Highly Active Anti-Retroviral Therapy (Combinatietherapie bij HIV)

Herpes: Aciclovir (Zovirax), valaciclovir (Zelitrex) -> werkzaamheid is niet bewezen bij lokale toediening/zijn twijfels over

Schimmelinfecties

Schimmelinfectie (mycose): 

• Hardnekkig: langdurige behandeling nodig
• Op huid, haren, nagels, in vagina en in darmen

Antimycotica: 

Fungicide: Schimmeldodend

Fungistatisch: Schimmelgroeiremmend

Schimmelinfecties (2)

Antimycotica:

• Eencellige schimmels (gist) -> Nystatine
• Meercellige schimmels (dermatofyt)
• Meestal lokale toediening en langdurig smeren 

Eindigen vaak op -conazol:

• miconazol, ketoconazol, fluconazol

Orale toediening van antimycotica kent teveel bijwerkingen, zoals bijvoorbeeld smaakverlies

na verdwijnen van schimmel nog 7 tot 14 dagen doorsmeren om alle schimmelsporen te vernietigen

Infecties met protozoa

Protozoa: eencellige dierlijke organismen

• Darminfecties: amoeben
• Vaginitis: Trichomonas vaginalis
• Malaria: parasiet bij een mug

Antiprotozoaire medicijnen: Metronidazol, tinidazol

Malariaprofylaxe: Proguanil, hydrochloroquin, mefloquine

Malariamedicijnen al gebruiken voordat men op reis gaat: gebruiker went aan bijwerkingen, opbouwen van bloedspiegel

Opdracht medicatie bij Infecties

(deze staat op CumLaude)

Huiswerk

• Ga verder met jouw lijst van moeilijke woorden uit de lesstof. Geef de naam in het Nederlands en in het Latijn.
• Maken opdrachten week 7 en week 9 Cum Laude
• Maken MBO leren: Kortademigheid
• Boek: Medische terminologie Anatomie en fysiologie: H5 Ademhaling
  
• Boek: Geneesmiddelenkennis: H9 (t/m 9.1.5) Luchtwegen