§3.5 Sociale ontwikkelingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

1. Wat zie je?

2. Waar is deze foto gemaakt?

3. Waarom komt dit hier voor? 

4. Komt dit overal zo voor?

§3.5 Sociale ontwikkelingen in Brazilië

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• aan de hand van een kaart de bevolkingsspreiding in Brazilië omschrijven.
• het ontstaan van steden in Brazilië verklaren.
• kun je de demografische ontwikkeling van Brazilië beschrijven en verklaren.
  

Etnische kaart Brazilië

Percentage dat onder de armoedegrens leeft 

Demografische trends

Als gevolg van                        en de economische ontwikkeling daalt de                                    in Brazilië.

Op langere termijn neemt de                             toe.

natuurlijke bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei of -afname door het aantal geboorten min het aantal sterfgevallen.

gezinsplanning

Het bewust regelen van het aantal geboorten per huishouden.

demografische druk

De verhouding tussen de productieve bevolkingsgroep en de nietproductieve leeftijdsgroepen in de bevolking.

Demografisch transitiemodel

In welke fase zit Brazilië?

Demografie

1. Op welke manieren groeit een bevolking?
   

• Natuurlijk en sociaal

1. Welke algemene regel verklaart het dalende geboortecijfer?
   

• Hoe meer de welvaart stijgt, hoe lager het geboortecijfer. 
  

1. Wat is gezinsplanning?
   

• Aantal kinderen en moment van geboorte plannen. 
  

1. Welke twee demografische ontwikkeling zijn zichtbaar in 2020?
   

• Vergrijzing en ontgroening. 
  

Bevolkingsgroei 

Natuurlijke bevolkingsgroei 

Hoge groene druk

1. Hoog percentage 0 - 20
2. Laag percentage 0 -20
3. Kleine beroepsbevolking
4. Vergrijzing

Vergrijzing

1. Laag percentage 65+
2. Laag percentage 0 -20
3. Kleine beroepsbevolking
4. Hoog percentage 65+

Beroepsbevolking

1. Laag percentage 65+
2. Laag percentage 0 -20
3. Groep tussen 20 en 65
4. Hoog percentage 65+

Demografisch dividend

1. Laag percentage 65+
2. Laag percentage 0 -20
3. Groep tussen 20 en 65
4. Hoog percentage 20 - 65

Demografisch dividend 

• Hoog percentage 20 - 65 
• Sterke economische groep 
• Kansen op ontwikkeling  (wanneer een probleem?) 

Braziliaanse steden onder de loep

Benodigde voorkennis 

Je weet wat urbanisatiegraad en -tempo is;
Je weet wat (ruimtelijke)segregatie is;
Je weet wat push- en pull factoren zijn;

Hoeveel procent van de Brazilianen woont in steden?

1. 25%
2. 55%
3. 76%
4. 90%

Welke definitie hoort hierbij: aandeel van de stedelijke bevolking in de totale bevolking.

1. Verstedelijkingstempo
2. Verstedelijkingsgraad
3. Re-urbanisatie
4. Suburbanisatie

Waarom is vanaf 1950 het aandeel van de stedelijke bevolking hard gaan groeien?

1. Door armoede op het platteland
2. Door armoede in de stad
3. Door het kolonialisme
4. Door een hoog vruchtbaarheidscijfer

In grote miljoenensteden zoals Rio de Janeiro en Sao Paulo ontstonden problemen door de overbevolking.
Noem minimaal 1 probleem.

Urbanisatie in Brazilië in beeld

Verstedelijkingsgraad

Megasteden en agglomeraties

Verstedelijkingsgraad

In Brazilië is de verstedelijkingsgraad inmiddels zo'n 90%

In Nederland is de verstedelijkingsgraad zo'n 83%

Waarom is dit opvallend?

Gevolgen?

• Er ontstaat gebrek aan huizen, banen en wegen.
• Veel afval, slechte riolering, etc
• Mensen gaan zelf een huisje in elkaar zetten --> ontstaan favela's, ook wel zelfbouwwijken genoemd

Het grote plaatje

Dit...                                                maar ook dit...

Bevolkingsdichtheid en spreiding

• ongelijke bevolkingsspreiding

Waarom grote steden aan kust?

- Landschap (geen tropisch regenwoud)

- Kusststeden speelden al een rol voor de handel in koloniale tijd

Stedelijk netwerk

Economisch hart:

Zuidoosten van Brazilië

Waarom is stedelijke samenwerking nodig?

Agglomeratievoordelen

De steden in dit kerngebied zijn aantrekkelijk voor investeerders. Dat komt doordat er veel gunstige vestigingsfactoren zijn. Er is een relatief goede infrastructuur, zoals een goed wegennet en ICT-netwerk. Er is een sterke concentratie van banken, waardoor de toegang tot kapitaal goed is. De arbeidsmarkt is groot en divers. De eindproducten kunnen direct in het kerngebied worden afgezet.

Problemen door overbevolking steden

• Arm & rijk duidelijk zichtbaar
• Veel criminaliteit
• Veel vervuiling

Regionaal schaalniveau -> Verschillende wijken

Verschillende wijken in stad

- Schematische opbouw van steden in Brazilië, 1970 en 2010.

Verschillende wijken in stad

Wat valt op:

• Vroeger lagen de favela's aan de rand van de stad. 
• De stad is er verder omheen gegroeid 
• Nu: 

gefragmenteerd beeld

favela's en gated communities naast elkaar. 

Gated communities

Drie soorten:

• midden in stad, rijke middenklasse
  relatief klein, weinig eigen voorzieningen
  
• suburbs, rijkere mensen,
  ruime woningen, eigen voorzieningen 
• nieuwbouwprojecten, allerrijksten,
  alles is er: bioscoop, sport, winkels. 

Slums (zelfbouwwijken)

Twee soorten:

• Favela's 
  
  
  
  
• Corticos 

• illegaal gebouwd
• chaotisch 
• plek is eigenlijk niet geschikt (berghelling)
• geen/nauwelijks  stedelijke/sociale voorzieningen

• 1 of meerdere gebouwen 
• vervallen huizen waar migranten intrekken 
• illegaal onderverhuurd 

Aan de slag

Maak van §3.5 opdrachten 1 t/m 6