Impressionisme, naturalisme, Couperus en Van Eeden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

§41: Fin de siècle

• Herhaling i.v.m. ME klas 6
• Categorie: stromingsboek 

Wat is de betekenis van 'Fin de siecle'?

1. Een wetenschappelijke ontdekking
2. Een historische oorlogsperiode
3. Het einde van de eeuw
4. Een Franse kunstbeweging

In welke periode vond het Fin de siecle plaats?

1. 20e eeuw
2. 17e eeuw
3. Middeleeuwen
4. Eind 19e eeuw

Welke politieke stroming
ontstond o.a. door dit werk?

1. kapitalisme
2. liberalisme
3. confessionisme
4. socialisme

Het socialisme leidde
tot

1. sociale wantoestanden
2. verbetering van het lot van de arbeiders
3. Zowel A als B

Het Fin de siècle wordt ook wel ... genoemd.

In de kunst kwam het ... tot uiting als estheticisme.

1. escapisme
2. impressionisme
3. l'art pour l'art
4. realisme

Een andere benaming voor het estheticisme, de opvatting dat kunst iets moois dient te zijn en geen andere functie mag hebben dan kunst te zijn, is:

§42: Het impressionisme

De beeldende kunst

• Verdere uitwerking van / reactie op het realisme

• Zintuiglijke indrukken / sfeer  weergeven
• Nauw verbonden met het estheticisme

• Licht en kleur vastleggen

1

uit: Psyche (1898) door

Louis Couperus 

Wat valt je op aan de schrijfstijl? 

Meer weten over dit sprookje?

https://www.kb.nl/themas/nederlandse-literatuur-en-taal/psyche/het-verhaal-van-psyche

Impressionisme in de literatuur

• Nauwkeurig uitbeelden van nuances, indrukken en gevoelens
  
• Vooral poëziestroming, maar ook te vinden in proza
  
• Bepaalde stijlmiddelen, zoals: neologismen- archaïsmen- talrijke bepalingen - alliteraties, enjambementen- beeldspraak - synesthesie
  

2

Stroming #1

47: Louis Couperus

Couperus
(1863 - 1923)

• Tachtiger
• Schreef romans, verhalen, reisverslagen en sprookjes
  
• Reisde graag: Den Haag, Nederlands-Indië, Frankrijk, Italië
  

• Impressionist
• Terugkerende onderwerpen: het noodlot, in zichzelf gekeerde personages

1

Louis Couperus bij DWDD!

https://www.bnnvara.nl/dewerelddraaitdoor/videos/252760

Oevre

• Naturalistisch-realistische romans
  Eline Vere (1889), De stille kracht? (1900)
  
  
• Sprookjesachtige romans (richting van de neoromantiek)
  Psyche (1898), De stille kracht? (1900)
  
  
• Historische romans (klassieke oudheid)

2

Meer weten over De stille kracht?

https://www.jeugdbibliotheek.nl/12-18-jaar/lezen-voor-de-lijst/15-18-jaar/niveau-5/de-stille-kracht.html

Deze stroming gaat dus over vorm en niet over inhoud.

Stroming #2

§43: Het naturalisme

Het naturalisme

• Verdere uitwerking van het realisme
• Doel: verklaren van de mens 
• Pessimistisch, somber
• Fatalisme --> noodlot dat in de mens vastligt 
• Vaak impressionistische schrijfstijl
• Geen gunstig onthaal in die tijd

1

Het leven werd bepaald door drie factoren:

1. Erfelijke aanleg
2. Milieu
3. Tijd

2

Deze stroming gaat dus over inhoud en niet over vorm.

Een belangrijke rol in het naturalisme speelde het fatalisme, de opvatting dat het leven geheel bepaald wordt door het ___ (het fatum) en dat vrije wil niet bestaat.

Mei - Herman Gorter

Een nieuwe lente en een nieuw geluid:

Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,

Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht

In een oud stadje, langs de watergracht -

In huis was 't donker, maar de stille straat

Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat

Nog licht, er viel een gouden blanke schijn

Over de gevels in mijn raamkozijn.

Dan blies een jongen als een orgelpijp,

De klanken schudden in de lucht zoo rijp

Als jonge kersen, wen een lentewind

In 't boschje opgaat en zijn reis begint.

Hij dwaald' over de bruggn, op den wal

Van 't water, langzaam gaande, overal

Als 'n jonge vogel fluitend, onbewust

Van eigen blijheid om de avondrust.

Meer info over Mei?

Luister dit fragment: https://www.nporadio1.nl/de-taalstaat/onderwerpen/37493-2020-01-25-taalschat-het-gedicht-mei-van-herman-gorter-met-arie-zevenhuijzen

Met welke regel kunnen de Tachtigers zich het meest identificeren?

1. Een nieuwe lente, een nieuw geluid
2. De klanken schudden in de lucht zo rijp
3. Hij dwaald' over den bruggen, op den wal
4. Van eigen blijheid om de avondrust

Frederik van Eeden

Willem Kloos

Herman Gorter

Lodewijk van Deyssel

Hoe heette de groep waarbij de schrijvers op de vorige slide aan verbonden waren? De ...

Het tijdschrift dat de Tachtigers oprichtten in 1885 heette

1. Barbarber
2. De gids
3. De nieuwe gids
4. De Revisor

Wat hoort niet bij het impressionistische taalgebruik?

1. Archaïsmen
2. Beelspraak
3. Litotes
4. Neologismen

Vandaag geef je door met je het ME gaat doen. Wie gaat dat worden?

§45: Frederik van Eeden

'Tachtiger' #2

Frederik van Eeden (1860-1932)

• Veelzijdige en productieve Tachtiger
• Psychiater, medicus
• Nam later afscheid van de l'art pour l'art beweging 
• Maatschappijhervormer (Walden) - spiritueel socialisme

• Bekendste werken: De kleine Johannes (1887) en Van de Koele meeren des doods (1900)

1

De kleine Johannes

• Symbolisch sprookje
• Ontwikkeling van een kind tot volwassene

1. Windekind 
2. Wistik 
3. Robinetta 
4. Pluizer en Cijfer 
5. De ongenoemde

• Satirische passages (Vredesmieren); blz. 110

2

Veel gelezen bij ME

Aan de slag!

• Opdracht 47.2 is een goede oefening voor je ME. Neem hier de tijd voor en maak hem bijv. samen met je ME-partner!. 
  
  
• Klaar? Oriëntatie ME! (Zie ELO)
  
  
• Samen zoeken naar een roman die past bij deze stroming en een stukje eruit lezen?