1.5 en 1.6 IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Noordwesterstorm van 1916

Terwijl de Grote Oorlog van 1914-1918 al gruwelijker en uitzichtlozer was geworden voltrok zich in het neutrale Nederland, langs de Zuiderzee een ramp. In januari 1916 was het stormachtig weer geworden dat een paar dagen later, op 13 januari, aanzwol tot een krachtige noordwester storm, die tot diep in de nacht aanhield, en de zeespiegel en golven tot grote hoogten opstuwde.

Door deze gebeurtenis met een zeldzaamheid van eens in de 70 jaar braken vele dijken, wat in veel gebieden – vooral in Noord-Holland - een waternood veroorzaakte met vele doden.<1> Bij diverse scheepsrampen op zee kwamen nog eens 32 mensen om. Deze ramp van 100 jaar geleden zette een proces in gang dat leidde tot de afsluiting van de Zuiderzee en de geboorte van de Noordoostpolder. Ook de opgezetenen van Urk en Schokland beleefden een angstige tijd.

Programma en leerdoelen

- Terugblik en vooruitblik wateroverlast en afsluiting periode

- Uitleg over het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta - de natuur (1.5 en 1.6)

- Tussendoor maken en bespreken opdrachten

IJsselmeergebied

Zoek de verschillen

Zuiderzee 1916

Noordwesterstorm + hoge waterstand in rivieren door extreme neerslag

Plaats de gebeurtenissen op chronologische volgorde

1886

1914

1916

1920

1932

Plan Lely

WO 1

Waters
noodramp

Start
bouw
afsluitdijk

Afsluitdijk klaar

Welk deel van Lely zijn plan is nooit uitgevoerd?

Het IJsselmeergebied nu

Zoetwater

- Belangrijk als zoetwatervoorraad.

- Grootste zoetwateropslag in Nederland.
- Met klimaatverandering gaat het IJsselmeer dus steeds een belangrijkere rol spelen.

Stuw bij Driel

Haringvliet sluizen

Sluizen afsluitdijk

De sluizen worden bij eb opengezet om water af te voeren naar de Noord- en Waddenzee.

De stuw bij Driel regelt de stroming van de IJssel.

Maak opdracht 3

blz. 30 met de atlas

Over 10 minuten bespreken we deze na!

Beschrijf hoe het IJsselmeer aan vers water komt en hoe het water uiteindelijk in de Waddenzee belandt.

Zuidwestelijke Delta

Verlandingsplan
gemaakt in 1942!

- Voorloper van het Deltaplan
- In 1946 concludeerde de Stormvloedcommissie dat alle dijken in Zuidwest Nederland te laag waren.

1953

- De afsluitingsplannen der Tussenwateren verscheen

29 januari 1953.

- Drie dagen later, op 1 februari 1953, de watersnood.

Jaartal 1953

1835 overledenen

Zeeland zwaarst getroffen

1835 overledenen

Zeeland zwaarst getroffen

Combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.

Door de aanleg van de Deltawerken is de kust met 700km korter geworden.

Klimaatverandering

IJs smelt,

gevolgen?

Bekijk de afbeelding goed, wat valt jou op?

Klimaat- verandering

Hogere temperaturen:

Meer water door toename smeltwater, zet bij hogere temperatuur uit, neemt meer ruimte in beslag

Gevolgen:

- Rivieren kunnen moeilijker afwateren in de zee

- De zee dringt bij vloed verder het land in (verzilting)

Als de Maeslantkering  sluit
ivm een storm...

De storm stuwt het zeewater tegen de keering aan. 

Doordat de kering dicht zit, kan de rivier het water niet op zee afwateren... 

Het laatste                    probleem...

Absolute zeespiegelstijging!

Bodemdaling!

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling

Waar vroeger rivieren West-Nederland de bodemdaling compesneerde door frequente kleine overstromingen, ging men dijken bouwen.

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling

Door 3 manieren:

1. Door bemaling klinken de klei en veengebieden in. 

Dit proces is onomkeerbaar.

2. Door winning van olie, zout en gas dalen sommige gebieden extra hard.

Door het afsmelten van de Scandinavische ijsmassa’s (sinds de laatste ijstijd) daalt het noordwesten.

Hoe hoog is dan de relatieve zeespiegelstijging?

1. 4 meter
2. 3 meter
3. 2 meter
4. 1 meter

Meer dreiging vanuit de zee en rivieren. Nederland moet blijven bemalen om droge voeten te houden!

5: Leg uit dat door een absolute zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt. Je antwoord moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Aan de slag

1.6: alle opdrachten

Examentraining

Samenvattingsopdrachten

Afsluiting

• Tips voor voorbereiding toetsweek en afronding PO
• Profielwerkstuk bij aardrijkskunde