3.3 - A - Tussen dwang en belofte

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.3 Tussen dwang en belofte

Leerdoelen

• Aan het einde van deze les  kun je uitleggen waarom het communisme  niet direct welvaart bracht in de Sovjet Unie en welke oplossingen Lenin daarvoor bedacht. 
  
  
• Je kunt uitleggen wat een planeconomie is en met behulp van het begrip vijfjarenplan uitleggen waarom dit plan werd ingevoerd.
  
  
• Je kunt uitleggen wat collectivisatie is.
  
  
• Je kunt verklaren waarom het vijfjarenplan en de collectivisatie niet leidde tot een vooruitgang van de welvaart. 

Planning

• Een nieuwe staat
• Opkomst van Stalin
• Stalin aan de macht
• Arbeidersparadijs
• Boerenleven
• Succes van de vijfjarenplannen
• Afsluiting

Een nieuwe staat (1)

• 1918-1922 Burgeroorlog tussen Roden en Witten. 
  
  
• Tegenstanders werden opgespoord door de Tsjeka en 'verdwenen'. 
  
  
• Alle eigendom van de adel werd afgenomen.
  
  
• Bezit was illegaal.  Alles was eigendom van de staat. 
  

Een nieuwe staat (2)

• Banken en fabrieken werden genationaliseerd: eigendom van de staat.  Arbeiders moesten de fabrieken besturen, maar de productie viel terug. Gevolg: economische achteruitgang. Oude bedrijfsleiding moest terugkeren (maar onder streng toezicht van CP).
• Grond kwam onder toezicht van de staat (boeren waren het hier niet mee eens!). Gevolg: hongersnood. Hierdoor kwam er een opstand van matrozen en arbeiders. 

Een nieuwe staat (3)

• Oplossing: Nieuwe Economische Politiek (NEP). 
  
  
• De hele oogst werd niet meer in beslag genomen, maar een deel mocht verkocht worden op de vrije markt. 
  
  
• Bankwezen, industrie en transport bleven in handen van de staat. 
  
  
• De SU haalt haar achterstanden in. 

Jozef Stalin

• Groeit op in Georgië, vader heeft drankprobleem. 
  
  
• Wordt regelmatig opgepakt vanwege inbraken en diefstal.
  
  
• Speelde geen belangrijke rol in de revoluties van 1917.  
  
  
• Heeft een verlamde arm en de pokken gehad. 

Langzaam begint een jongeman, genaamd Iosif Dzjoegasjvili (bijnaam: Stalin), steeds belangrijker binnen de Communistische Partij te worden.

Lenin moet niets van Stalin hebben: hij vindt hem te grof en ongeschikt als leider (of opvolger). Maar Lenin krijgt een aantal beroertes...

Stalin had geen gelukkige jeugd: het gezin leefde in grote armoede. Hij ging naar school, maar werd uiteindelijk weggestuurd...

...omdat hij geen examen had afgelegd en hij de revolutionaire ideeën (van Marx) erg interessant vond. 

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen. In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. Niemand wist toen dat deze functie zou uitgroeien tot het belangrijkste en machtigste ambt in de Sovjet-Unie. 

Als secretaris-generaal had hij de bevoegdheid mensen binnen de Partij posities te geven of te ontnemen...

Stalin aan de macht

• Stalin wordt partijsecretaris, vrienden kregen belangrijke functies in de partij. 
• Er ontstond strijd tussen Stalin en Trotski. 
• Toen Lenin stierf nam Stalin de macht over.
• Lenin ligt altijd nog opgebaard en is te bezichtigen in Moskou. 

Het arbeidersparadijs (1)

• 1928 Stalin schaft de NEP af en voert een planeconomie in: de regering bepaalt voortaan hoeveel en wat er geproduceerd moet worden. 
  
  
• In de vijfjarenplannen (Gosplan) staat hoeveel er in vijf jaar geproduceerd moet worden. 
  
  
• Doel: creëren van een industrie zonder buitenlandse leningen. 

Het arbeidersparadijs (2)

• Zware industrie kreeg voorrang omdat industrialisatie opgang moest komen. 
  
  
• Geen consumptiegoederen zoals kleding, schoenen of luxeproducten. 
  
  
• Lonen van arbeiders en prijzen van producten stonden vast.
  
  
• Sommige doelen van het plan werden gehaald. (maar lang niet alles!) 

Het boerenleven 

• Zelfstandige boerderijen moeten worden samengevoegd tot grote boerderijen: collectivisatie. (kolchozen)
  
  
• Grote boerderijen konden efficiënter werken en produceren volgens vijfjarenplan. 
  
  
• Doel: oogst moest worden verkocht aan buitenland zodat geld kon worden geïnvesteerd in machines en fabrieken. 

De vijfjarenplannen een succes?

• Industrialisatie Rusland nam enorm toe, maar alleen omdat ze vanuit het niets kwam. 
  
• Arbeiders hadden een zorgverzekering en loon, maar geen (economische) vrijheid. 
• Geen luxeproducten, geen welvaart. 
  
• Boeren wilden niet meedoen aan de collectivisatie, zij slachtten hun vee en verbranden het graan. Hierdoor ontstonden er hongersnoden. 

Leerdoelen

• Aan het einde van deze les  kun je uitleggen waarom het communisme niet direct welvaart bracht in de Sovjet Unie en welke oplossingen Lenin daarvoor bedacht.