Les 2 - 3.2 Leenstelsel en hofstelsel & 6.2 Karel de Grote, vader van Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Monniken en ridders

Les 2:

3.2 Leenstelsel en hofstelsel

6.2 Karel de Grote, vader van Europa

Welkom bij geschiedenis!

Onze afspraken

1. In onze klas mag je altijd een vraag stellen. 
2. Rust in de klas                                        - Als ik uitleg -> stilte.                          - Geconcentreerd werken -> stilte
3. Telefoon, jassen, petten en AirPods zijn niet zichtbaar zonder mijn toestemming. 
4. Vertrouwen

Lesdoelen

1. Ik kan aan het einde  van de les uitleggen hoe het leenstelsel werkte en welke gevolgen dit had voor de macht van de koning.
2. Ik kan aan het einde van de les beschrijven hoe het hofstelsel werkte en waarom boeren kozen voor horigheid.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Wat is je bijgebleven
van de vorige les?

Na de val van het West-Romeinse Rijk

Veel gebieden met elk een eigen leider.

Voorzieningen vielen weg, zoals:

Geen onderhoud aan wegen → reizen werd lastig en gevaarlijk

VMBO-T/HAVO/VWO

HAVO/VWO

De Grote Volksverhuizingen

• Grote Volksverhuizingen in Europa.
• Germaanse stammen (Franken, Saksen, Vandalen, enz.) nemen het bestuur over.
• Oorlogen tussen de stammen in de eeuwen daarna.

HAVO/VWO

Clovis en het Frankische Rijk

• Clovis (481): koning van de Franken → Frankische Rijk.
• Bekering tot het christendom → bevolking wordt christen.
• Na zijn dood: rijk verdeeld onder zijn vier zonen.

HAVO/VWO

Karel de Grote breidt het rijk uit

• Karel de Grote (768): koning van de Franken.
• Versloeg Friezen en Saksen → verplichte bekering tot het christendom.
• Geestelijkheid: priester en monniken herinneren hem aan christenplicht.

Het leenstelsel (feodalisme)

Karel gebruikt leenstelsel om rijk te besturen.

Koning (leenheer) → geeft land in leen aan adel (leenmannen).

Leenmannen helpen met:

Besturen.

Oorlog voeren.

Belastingen innen.

Problemen met het leenstelsel

Na verloop van tijd:

Leenmannen zien geleend land als eigen bezit.

Leenmannen worden machtiger dan de koning.

Versplintering van het rijk.

Uitbreiding van het leenstelsel

Grote lenen → (achter)leenmannen nodig.

Bij overlijden van leenman: Leen ging terug naar leenheer, tenzij opvolging werd toegestaan.

Na de dood van Karel de Grote: Leenmannen gaven lenen direct door aan hun kinderen. Nieuwe vorsten verloren land én macht.

Het Hofstelsel

Leenmannen bestuurden gebieden namens de koning. Zij woonden in een versterkte boerderij of kasteel.

Bescherming horigen (onvrije boeren) in ruil voor:

• Pacht (huur) betalen.
• Werken op de grond van de heer.
• Herendiensten (klussen zoals brandhout hakken).

Horigheid en Vrije boeren

Veel boeren kozen voor horigheid:

Onveiligheid → bescherming belangrijker dan vrijheid.

Vrije boeren:

Geen verplichtingen aan een heer.

Betaalden wel belastingen aan de koning.

Clovis I, de eerste de koning der Franken

De doop van Clovis

Verspreiding van het christendom

Clovis en Karel de Grote: grote rol in bekering van Germaanse stammen.

Missionarissen zoals Willibrord en Bonifatius.

Bekering niet altijd vriendelijk → soms met geweld.

HAVO/VWO

Opdracht(en)

VMBO-T: 3.2 Leenstelsel en hofstelsel

HAVO/VWO: 6.2 Karel de Grote, vader van Europa

Als het niet af is = huiswerk

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Huiswerk

VMBO-T: 3.2 Leenstelsel en hofstelsel

HAVO/VWO: 6.2 Karel de Grote, vader van Europa

Wanneer inleveren: Voor de volgende les

Waar inleveren: Tijd voor geschiedenis

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Lesdoelen

1. Ik kan aan het einde  van de les uitleggen hoe het leenstelsel werkte en welke gevolgen dit had voor de macht van de koning.
2. Ik kan aan het einde van de les beschrijven hoe het hofstelsel werkte en waarom boeren kozen voor horigheid.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Lesdoelen-Check