HC Duitsland in Europa Paragraaf 1 Opkomst van het Derde Rijk (1918 - 1945)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC 2, Duitsland in Europa 1918-1991

Deelcontext 1: Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)

1. je kan met drie oorzaken uitleggen waarom de democratische Weimarrepubliek niet uitgroeide tot een stabiel bestuur.

2. je kan de invloed van het Dawesplan uitleggen maar ook het economische gevolg in Duitsland na de beurskrach

3. je kan verklaren waarom de NSDAP uitgroeide tot een massapartij

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je antwoord geven op de volgende vraag:

"Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?"

Het Duitse keizerrijk en Wilhelm II

Duitse keizerrijk

1. Politieke en militaire grootmacht.

2. groeiende internationale ambities

3. sterke economische groei

4. autocratische keizer

5. kanselier: Bismarck, was tegen verdere expansie, politiek gericht op machtsevenwicht

Wapenwedloop met andere landen → massavernietiging

Koloniën

Conferentie van Berlijn (1884-1885) o.l.v. Bismarck → moet bestuur uitoefenen in gebied → Dld nog enkele koloniën

Bismarck weggestuurd in 1890 → Weltpolitik van keizer Wilhelm II, Dld verdient 'platz an der sonne'.

Toenemende spanningen tussen Dld / GB en Fr.

Gevolgen

- Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog

Oorzaken

- bondgenootschappen

- modern imperialisme

- nationalisme

- militarisme

- moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije (directe oorzaak)

Oorlog

- Werd korte oorlog verwacht, mislukt (Von Schlieffenplan) → loopgravenoorlog

- Veel slachtoffers (ook burgers), totale oorlog

- censuur en propaganda

- 1917 VS verklaart oorlog aan Dld, voor Duitse legerleiding duidelijk dat ze gaan verliezen → overgave

Gevolgen

- Legerleiding adviseert Wilhelm nieuwe democratische regering aan te stellen die wapenstilstand tekenen→ die werden dan verantwoordelijk voor nederlaag. 

- Keizer treedt af, vlucht naar NL. Sociaal-democratische regering tekent wapenstilstand en gaat naar Versailles.

KA: de opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

KA: de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

KA: het voeren van twee wereldoorlogen

KA

Welke afspraken stonden er allemaal in het verdrag van Versailles m.b.t. Duitsland?

Verdrag van Versailles 

• Duitsland moet veel grondgebied afstaan (ongeveer 10%)

• Duitsland moet kolonies afstaan

• Duitsland mag geen leger meer hebben van groter dan 100.000 man

• Duitsland moet herstelbetalingen doen aan vnl. Frankrijk

Verdrag van Versailles 

• Duitsland mag geen grote oorlogsschepen meer hebben (bepaald gewicht)
  

• Duitsland mag geen luchtmacht meer hebben

• Duitsland moet Polen doorgang geven naar de Oostzee (Poolse Corridor)

• Grens tussen Frankrijk en Duitsland wordt gedemilitariseerd (Rijnland).

Interbellum

• Een interbellum (van het Latijn inter, tussen en bellum, oorlog) is een periode tussen twee oorlogen.
  

• Het interbellum is de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog (1919-1939)
  

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog 

• Eerste democratie in Duitsland: Republiek van Weimar (1919) - Parlementaire Democratie 
  

• Verlies van de oorlog komt hard aan, zowel emotioneel als economisch. 

• De herstelbetalingen zijn niet op te brengen door de regering, en de inflatie is groot.

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (Republiek van Weimar)

Het vertrouwen in de republiek (democratie) is laag.

• Oude adellijke elite wil de keizer terug --> Nationalisten willen één sterke leider
• Geen vertrouwen in de leiders van de Republiek
  --> Dolkstootlegende
• Communisten willen 'dictatuur van het proletariaat'-->  (extreemlinks/extreemrechts proberen de macht te grijpen (staatsgreep). (bv, Spartacusopstand)

Bezetting van het Ruhrgebied

1923-1924

• Omdat Duitsland de herstelbetalingen niet meer kan opbrengen, bezetten Franse troepen het Ruhrgebied om Duitsland te dwingen tot betalen.

• Dit was toegestaan volgens het Verdrag van Versailles.
  
• Franse troepen blijven in het Saargebied tot 1925.

Franse troepen bezetten Essen

Dolkstootlegende

• Duitsers kunnen het moeilijk bevatten. Voor hem kwam het verlies niet door de soldaten, maar door het verraad van Joden, sociaal democraten en communisten (Dolkstootlegende)

Duitsland 

1924-1929

• Politiek en economisch gaat het beter met het land
• Duitsland is in 1926 lid van de Volkenbond geworden
• De Amerikanen steunen de Duitse economie met het Dawesplan
• Mensen hebben weer vertrouwen en lijken Hitler te zijn vergeten...

Crisis in de wereld (Beurskrach)

vanaf 1929

• Door overproductie van fabrieken, veel kopen op afbetaling en teveel vertrouwen in aandelenhandel, klapt de Amerikaanse economie in elkaar.
• Landen die veel met de VS handelen, worden de crisis mee in gesleept... 
  

 Hitler?

• NSDAP gebruikt chaos voor eigen gewin: het is de schuld van het Verdrag van Versailles, joden, communisten, enz. (propaganda)

• Hitler had na de mislukte staatsgreep besloten om alleen nog via verkiezingen aan de macht te komen.

• Mensen stemmen massaal op hem! 'Weg met Versailles', 'Werk voor iedereen' ''Duitsland weer machtig maken'

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

• Na de verkiezingen van november 1932, waarbij de NSDAP de grootste werd, wordt het land vrijwel onbestuurbaar
• Andere partijen (en de president) kunnen niet meer om Hitler heen: 
• hij wordt kanselier (minister-president) in jan 1933. 

Aan het werk met MEMO: Deelcontext 1: Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)

Lezen leertekst DC 1, maken opdr 1 tm 6 (blz 32)

Bespreken uitgewerkte leerdoelen:

1. je kan met drie oorzaken uitleggen waarom de democratische Weimarrepubliek niet uitgroeide tot een stabiel bestuur.

2. je kan de invloed van het Dawesplan uitleggen maar ook het economische gevolg in Duitsland na de beurskrach

3. je kan verklaren waarom de NSDAP uitgroeide tot een massapartij

Les 2/3

Duitsland 

Mededelingen

De opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)

Examenvragen

Opdrachten

Leerdoelen  (DC1)

04 je kan uitleggen hoe Hitler de Rijksdagbrand gebruikte om het parlement buiten spel te zetten en de totale macht wist te veroveren

05 je kan uitleggen wat een totalitair regime is en acht kenmerken hierbij noemen

06 je kunt uitleggen waarom andere Europese landen de appeasementpolitiek voerden en waarom de inval in Polen een einde betekende van deze politie 

07 je kunt drie gevolgen noemen voor de Europese landen die door Duitsland waren bezet.

Wat kan je nog vertellen over de gevolgen voor Duitsland na WO I?

Hoe kwam Hitler uit eindelijk aan de macht?

Examenvraag

Pas na 1923 konden in de Republiek van Weimar stabiele democratische regeringen worden gevormd.

Leg uit waardoor dit vóór 1924 niet mogelijk bleek en vanaf 1924 wel

mogelijk werd. 

Rijksdagbrand

27 februari 1933

Een Nederlandse communist, Marinus van der Lubbe, wordt 

opgepakt, veroordeeld en geëxecuteerd. 

Machtigingswet--> Deze wet gaf Hitler de bevoegdheid om vier jaar lang buiten de Rijksdag en andere constitutionele organen om te regeren en wetten uit te vaardigen.

Totalitaire samenleving

• Onder Hitler werd Duitsland een totalitaire samenleving
  
• In een totalitaire samenleving is het individu onbelangrijk, de staat bepaalt.
  

 Volksgemeenschap / Volksgemeinschaft

Volksgemeinschaft : een 'raszuiver' volk. 

Om een raszuiver volk te hebben werden de volgende actie ondernomen:

1. 1933: Dachau (opsluiten van mensen die er niet bij horen)
2. 1935 Neurenberger rassenwetten
3. Later:  vermoorden van mensen die niet tot de Volksgemeinschaft behoorden.

Examenvraag 2p

Op 1 september 1939 tekende Adolf Hitler een geheim bevel waarin de

bevoegdheden van bepaalde artsen zo uitgebreid werden, "dat zij aan

mensen die ongeneeslijk ziek zijn, na een zorgvuldige beoordeling van

hun krankzinnigheid, de genadedood kunnen toekennen".

Leg uit welk verband er bestaat tussen deze opdracht en het nazi-idee

van de Volksgemeinschaft.

Kenmerken totalitaire staat Duitsland:

1)  Landsbelang staat boven individu.

--> Volksgemeinschaft (nationaal- socialistische 'raszuivere' klasseloze maatschappij) --> Antisemitisch
2) De leider is allesoverheersend.

3) Eenpartijstelsel, geen parlementaire democratie.

4) Massamedia: propaganda en
     censuur (controle op inhoud).
5) Jeugd wordt geïndoctrineerd --> Nazificatie (idealen nazi's)
  

6) Veel (leger)parades (militairisme)

7) IJzeren handhaving van de orde door geheime politie (terreur)

8) Onderdanen leven in permanente angst, zo oppositie uitsluiten (concentratiekampen)

Filmvragen: Duitsland onder Hitler

Herhaling van wat we eerder al hebben gezien. Vanaf 4 minuten nieuwe informatie

Hoe zorgen de nazi’s ervoor dat ze nog meer aanhangers krijgen?

Hoe is Hitler aan de macht gekomen?

Hoe laat Hitler zien dat hij de machtigste man is van Duitsland?

Hoe wordt Hitler ook wel genoemd?

Wie zijn de tegenstanders van Hitler?

Hoe gaan de nazi’s om met tegenstanders? (noem meerdere voorbeelden)

Hoe wordt de bevolking overtuigd van de ideeën van Hitler (noem meerdere voorbeelden)

Noem een voorbeeld van indoctrinatie uit de film?

Welke acties worden er genoemd tegen de Joden?

Wat weet je nog van net?

Wat is een totalitaire staat?

Onderwijs in Nazi-duitsland

Wiskundesom:

Een geestelijke gehandicapte kost de overheid 4 rijksmark per dag. Voorzichtige schattingen wijzen uit dat binnen de grenzen van het Duitse rijk 300.000 personen verzorgd worden in overheidsinstelling voor geestelijke zorg. 

Hoeveel huwelijksleningen van 1000 rijksmark per echtpaar kunnen jaarlijks gefinancierd worden van de fondsen die naar instellingen gaan?

Onderwijs in Nazi-duitsland

Wiskunde:

Een bommenwerper stijgt op met twaalf dozijn bommen, die elk tien kilo wegen. Het vliegtuig gaat naar Warschau, centrum van het internationale jodendom. Het bombardeert de stad. Bij vertrek met alle bommen aan boord en een brandstoftank, die honderd kilo brandstof bevat, weegt het vliegtuig ongeveer acht ton. 

Wanneer het van de kruistocht terugkeert, blijven er nog 230 kilo over. Hoeveel weegt het vliegtuig als het leeg is?

Leerdoelen classroom (DC1)

04 je kan uitleggen hoe Hitler de Rijksdagbrand gebruikte om het parlement buiten spel te zetten en de totale macht wist te veroveren

05 je kan uitleggen wat een totalitair regime is en acht kenmerken hierbij noemen

06 je kunt uitleggen waarom andere Europese landen de appeasementpolitiek voerden en waarom de inval in Polen een einde betekende van deze politie 

07 je kunt drie gevolgen noemen voor de Europese landen die door Duitsland waren bezet.

Maken:
Classroom opdr 3 + 4 (kenmerken totalitaire staat (Duitsland))

Appeasementpolitiek 

Conferentie van München 1938,

Duitsland krijgt toestemming om Tsjecho-Slowakije in te nemen. --> vrede bewaren

Duitsland valt Polen aan

1 september 1939

"Vanaf 5:45 uur wordt teruggeschoten!"

Hitler geeft aan dat hij wel móet reageren op een Poolse aanval op een 

Duits radiostation. De Duitsers hebben deze aanval in scène gezet.

Begin Tweede Wereldoorlog

3 september 1939

Na de Duitse aanval op Polen, kunnen Engeland en Frankrijk 

maar één ding doen: 

Duitsland de oorlog verklaren...

Succes in West-Europa

1940

•  Voorjaar van 1940 als de Duitsers met een enorme snelheid en grote overmacht, Europa letterlijk 'oprollen'.
• Landen in dienst van Duitse oorlogsindustrie, verplichte arbeidsdienst 
• Beperkingen voor veel mensen, rechtstaat buiten spel gezet

Leerdoelen classroom (DC1)

04 je kan uitleggen hoe Hitler de Rijksdagbrand gebruikte om het parlement buiten spel te zetten en de totale macht wist te veroveren

05 je kan uitleggen wat een totalitair regime is en acht kenmerken hierbij noemen

06 je kunt uitleggen waarom andere Europese landen de appeasementpolitiek voerden en waarom de inval in Polen een einde betekende van deze politie 

07 je kunt drie gevolgen noemen voor de Europese landen die door Duitsland waren bezet.

Weektaak:
MEMO 10.1 opdr 4 ™ 11

Maken HC2, DC1 opdr 7 ™ 12 (incl ‘oefenen voor het examen’)

Classroom opdr 3 + 4

Maken 

7 tm 12 (pagina 33)