Lezen Cursus 2 NN 4-havo

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoel

Tekstdoelen 

en tekstsoorten 

herkennen

Blz 60, opdr. 1 en 2 in tweetal

- Lees de teksten

- Noteer het schrijfdoel

- Noteer de tekstsoort

Opdracht 1

Tekst 1: informeren – nieuwsbericht

  

Tekst 2: activeren – reclamefolder

  

Tekst 3: informeren/overtuigen – recensie

 

Tekst 4: overtuigen – ingezonden brief

  

Blz 60, opdr. 2 in tweetal

- Lees om de beurt een tekst voor

- Noteer het schrijfdoel

- Noteer de tekstsoort

Opdracht 2

Tekst 5: informeren – (achtergrond)artikel 

  

Tekst 6: informeren – verslag

 

Tekst 7: amuseren – roman/verhaal

Tekst 8: informeren – bijsluiter 

 

Column

Noteer drie 

kenmerken 

van een column.

Kenmerken van een column

- Regelmatig verschijnende tekst

- Vaste plaats in tijdschrift/krant

- Actuele aanleiding

- Persoonlijke visie van de columnist/auteur

- Visie kan tegen de gangbare opinie zijn

- Schrijver spreekt publiek aan/ kent zijn publiek

- schrijfdoel is meestal opiniëren.

2. Column (blz. 64)

Tekst 1:  Kijkersfile

Lees samen de tekst en bespreek de onderstreepte woorden.

de onderstreepte woorden

mateloos (al. 1) – bovenmatig; enorm.          fenomeen (al. 1) – verschijnsel

gênant (al. 2)  – beschamend              

sociale kring (al. 2) – familie, vrienden en kennissen

staat symbool voor (al. 4) – is typerend voor; is een voorbeeld van

slalommen (al. 5)  – zich zigzaggend voortbewegen

van lieverlee (al. 6). – langzamerhand

boerenverstand (al. 6) – gezond / nuchter verstand

evolutie (al. 6) – geleidelijke ontwikkeling

herijken (al. 6) – opnieuw toetsen aan de eisen (fatsoen, boerenverstand)

Blz 64, opdr. 1 in tweetal

Tekst Kijkersfile

Maak vraag 3 t/m 14

3 (1) dat mensen keihard remmen wanneer ze op de andere weghelft een ongeluk zien, waardoor er niet één file ontstaat, maar twee; (2) dat de ‘kijkers’ met hun mobiele telefoon alles filmen (30 woorden)

4 Ze veroorzaakten gevaar voor andere weggebruikers (die gewoon door wilden rijden naar huis, werk of een afspraak).

5 We hebben te maken met een generatie die mensen in een crisissituatie liever filmt dan ze helpt of met rust laat. / Dat er een generatie is die mensen in een crisissituatie liever filmt dan ze helpt of met rust laat.

6 D voorbeeld

7 ster in het digitale leven tegenover loser in het echte leven

8 Hij vindt dat omdat we ons door ons gedrag als ramptoeristen buiten het echte leven plaatsen. / de werkelijke wereld blijkbaar niet zo belangrijk voor ons is als het digitale leven.

9 We zijn onfatsoenlijker en dommer geworden.

10 Hij bedoelt daarmee dat we weer moeten gaan zien wat de belangrijkste dingen in het leven zijn.

11 A als bezorgd

12 ‘Want wat de bestuurders onderweg meemaken, is voor hun sociale kring natuurlijk geweldig interessant.’ (laatste zin alinea 2)

13 B opiniëren, want de auteur wil de lezers aan het denken zetten over wat er écht belangrijk is in het leven: de echte wereld of de digitale wereld

14 eigen antwoord

Leerdoel

Uiteenzetting,

betoog en

beschouwing 

herkennen

Bekijk de teksten op blz. 70-73

Welke tekst is:

- een uiteenzetting?

- een betoog?

- een beschouwing?

De teksten op blz. 70-73

- Tekst 1: een uiteenzetting (informeren)

- Tekst 3: een betoog (overtuigen)

- Tekst 2: een beschouwing (opiniëren)

Blz 70-73, opdr. 1 in tweetal

- Bespreek de onderstreepte woorden

- Noteer de woorden die je niet kent

en zoek de betekenis op.

De functie van de titels

1. Proefverlof: voor even op vrije voeten =

                              D het onderwerp van de tekst noemen 

2. Gelijke monniken, gelijke kappen=

                              A de lezer motiveren de tekst te lezen

3. Proefverlof werkt juist uitstekend

                              B de mening van de auteur weergeven

Blz 70-73, opdr. 1 in tweetal

- Bespreek de onderstreepte woorden

- Noteer de woorden die je niet kent

en zoek de betekenis op.

- Noteer van elke tekst de

hoofdgedachte

De hoofdgedachte tekst 1

Er zijn voor gedetineerden twee soorten verlof, die aan strenge regels gebonden zijn: algemeen verlof en proefverlof; dat laatste wordt in drie fasen voorbereid. 

Deze hoofdgedachte baseer je op de eerste regels van alinea 2, 5 en 8.

De hoofdgedachte tekst 2

Er blijken verschillende opvattingen te bestaan over het proefverlof – en mogelijk ook wel over de mensen die op proefverlof mogen –, die uiteenlopen van zonder meer afschaffen, drastisch inkorten tot onvoorwaardelijk handhaven. 

Deze hoofdgedachte vind je in de slotalinea.

De hoofdgedachte tekst 3

Het proefverlof functioneert, leidt tot een lagere recidive en bevordert de re-integratie. 

Deze hoofdgedachte vind je in de slotalinea.

Leerdoel

Tekst kunnen analyseren 

volgens een stappenplan

Stappenplan Tekstanalyse

Blz. 75

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 1: Oriënterend lezen

- Bepaal het onderwerp van de tekst: lees de titel, bekijk de eventuele afbeelding(en) en lees de eerste alinea's.

- Vraag je af: Wat weet ik al van het onderwerp?

Wat zal de tekst over dit onderwerp zeggen?

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 2: Globaal lezen

Om alvast een idee van de inhoud te krijgen, lees je de tekst vluchtig door. 

- Stel vast wat de inleiding en het slot is; zet strepen voor en na het middenstuk.

- Ga op zoek naar de deelonderwerpen

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 3: Precies lezen

- Kloppen je eerdere ideeën?

- Achterhaal de betekenis van moeilijke woorden;

- Onderstreep de kernzinnen;

- Markeer de signaalwoorden en noteer de verbanden in de kantlijn; welke functie heeft de alinea? (zie blz. 28)

- Noteer de deelonderwerpen.

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 1: Oriënterend lezen

Bepaal het onderwerp van de tekst: lees de titel, bekijk de eventuele afbeelding(en) en lees de eerste alinea's.

Vraag je af: Wat weet ik al van het onderwerp?

Wat zal de tekst over dit onderwerp zeggen?

De belangrijkste schrijfdoelen en tekstsoorten zijn: 

• informeren/uiteenzetten → uiteenzetting
• overtuigen → betoog
• beschouwen/opiniëren → beschouwing
  

verschil

Uiteenzetting

• de schrijver wil dat je begrijpt hoe iets in elkaar zit;
  
• een tekst waarin de schrijver iets uitlegt, beschrijft of verklaart.

Betoog

• de schrijver wil dat je zijn standpunt overneemt;
  
• een tekst waarin de schrijver een mening geeft en die met argumenten onderbouwt.
  

Beschouwing

• de schrijver wil dat je over een kwestie nadenkt, je eigen mening vormt;
  
• een tekst waarin de schrijver een vraagstuk van verschillende kanten belicht.
  

Leerdoel

Tekst kunnen analyseren 

volgens een stappenplan

betoog

beschouwing

uiteenzetting

bevat vooral feiten, onderzoeksgegevens

bevat meerdere interpretaties, opinies

eigen mening staat centraal

is geschreven in zakelijke/beschrijvende stijl

is grotendeels objectief, deels subjectief

legt je mogelijke verklaringen voor

kan ook aanzetten tot actie

is in een erg persoonlijke stijl geschreven

eindigt met een duidelijke conclusie

eindigt met een samenvatting

Welke tekststructuur past niet bij het betoog?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. bewering-en- argumentstructuur
3. verschijnsel-en-verklaringsstructuur
4. verschijnsel-en-besprekingstructuur

Welke tekststructuur past niet bij de beschouwing?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. bewering-en-argumentatiestructuur
3. verschijnsel-verklaringsstructuur
4. voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur kun je bij een uiteenzetting EN bij een beschouwing gebruiken?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. vroeger-en-nu-structuur
4. bewering-en-argumentenstructuur

Welke tekststructuur herken je door
een opsomming van positieve en
negatieve kanten van een verschijnsel in de tekst?

1. bewering-en- argumentstructuur
2. probleem-en-oplossingstructuur
3. voordelen-en-nadelenstructuur
4. verschijnsel-en-verklaringstructuur

Welke tekststructuur past het beste bij het volgende onderwerp?

Is het handig om een coronaprik te halen?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur
4. voordelen-en-nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over de toename van het aantal verkeersongelukken?

1. voordelen-en nadelenstructuur
2. bewering-en-argumentatiestructuur
3. verschijnsel-en-verklaringstructuur
4. probleem-oplossingsstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over het wonderbaarlijke herstel van de economie?

1. verschijnsel-en-verklaringsstructuur
2. probleem-en-oplossingstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur
4. bewering-en-argumentatiestructuur

Aan de slag

blz. 78: maak vraag 13 t/m 19.