L1 Taalbeschouwing: zinsleer

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Maak de begintest

SS/vakken/oefeningen/taalsysteem

L3: zinsleer: begintest

DEEL 2: ZINSLEER

Hoeveel was je score?

18/36 of meer

18/36 of minder

ZINSLEER

Had je 18 of meer? 

Had je minder dan 18 ?

Zet oefeningen klaar in de planner. Selecteer de oefeningen van zinsleer waar jij nog moet op oefenen. 

Je leerkracht frist zinsleer samen met jou op!

Zelfstandig traject

• Oefeningen vind je op Smartschool, per onderdeel.

SS/vakken/oef./taalsysteem/planner zinsleer

Probleem?

Schrijf je vraag op.

pag. 14

deel 2 : zinsleer

Zinsleer

• persoonsvorm (pv)
• onderwerp (o)
• WWG of NWG bepalen
• naamwoordelijk deel (NWD)
• lijdend voorwerp (LV)
• meewerkend voorwerp (MV)
• bepaling (B)

pag. 438

woordleer 

zinsleer

Een zinsdeel kan uit verschillende woorden bestaan.

Bij woordleer benoem je elke woord apart.

Zinsleer is als een puzzel, maar met een vaste volgorde.

Hoe begin je eraan?

Stap 1: Zoek de PV

Wat is dan de PV in volgende zin?

"Waarom wil 4DOF morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?"

1. 4DOF
2. wil
3. zwemmen
4. gaan

Stap 1: zoek de PV

Tip:

1. Stel een ja/nee-vraag.

2. Als de zin al een vraag is, zet je het in de verleden tijd.

Bv.: 'Waarom wou 4H-MWc morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?

Stap 2: Zoek het O

Zoek het O.

' Deze ochtend is de wekker van Manuela jammer genoeg niet afgegaan.'

1. Deze ochtend
2. de wekker van Manuela
3. jammer genoeg
4. Manuela

Wanneer is de les van Nederlands eigenlijk gedaan?

1. de les
2. de les van Nederlands

Zin opsplitsen in zinsdelen

Alles wat je voor de PV kan zetten  = 1 zinsdeel

- > het moet wel een correcte zin zijn.

Ik /ga /morgen /lopen / in het bos.//

Morgen ga ik lopen in het bos.

Lopen ga ik morgen in het bos.

In het bos ga ik morgen lopen.

Stap 3a: bepaal WWG of NWG

Stap 3b: bepaal WWG of NWG

zijn, worden, blijken, blijven, lijken, schijnen 

Mubin keek twijfelachtig naar het bord toen de leerkracht hem de zin liet ontleden.

1. NWG
2. WWG

Misha is altijd heel sterk geweest in zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Nabil zal nooit of te nimmer plezier beleven aan zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Feyruz was opgetogen bij het vooruitzicht dat zij de volgende zin mocht ontleden.

1. NWG
2. WWG

Stap 4: Is er een LV?

WWG!

Zahra geeft Merel haar boek.

1. Zahra
2. Merel
3. haar boek
4. geeft

Jutta en Abdillahi dienden hun taak op donderdag niet in.

1. Jutta en Abdillahi
2. hun taak
3. op donderdag
4. niet

Stap 5: Is er een MV?

Mubin roept steeds het juiste antwoord voor heel de klas.

1. steeds
2. het juiste antwoord
3. de klas
4. voor heel de klas

Manuela fluistert Feyruz het goede antwoord toe.

1. Manuela
2. Feyruz
3. antwoord
4. het goede antwoord

Stap 6: Is er een B?

Merel heeft gisteren haar agenda verloren in de klas van meneer Geerts.

1. gisteren
2. haar agenda
3. verloren
4. in de klas van meneer Geerts

Vorig jaar zaten Zahra en Nabil niet in dezelfde klas tijdens Nederlands.

1. Vorig jaar
2. niet
3. in dezelfde klas
4. tijdens Nederlands

 Het voorzetselvoorwerp (VZV)

... dan is er ook nog stap 7

Het VzV...

• zinsdeel dat begint met een vast voorzetsel
• het duidt geen plaats of tijd aan
• kan je niet weglaten uit een zin (<-> MV)

Het VzV

voorbeeld:

Ik geef bloemen aan mama. Ik geef mama bloemen. MV 

Ik denk aan mama. Ik denk mama. VzV

Je kan het VzV niet weglaten uit een zin

Wil je nog meer theorie?

--> meer theorie vind je in het kennisoverzicht (Diddit).

samenvatting zinsdelen

Het schema vind je op: Smartschool/vakken/documenten/hulpmiddelen

Ontleed de zin:

Misschien moet je de leerkracht die vraag stellen als zij terug is.

Ontleed de zin:

Misschien / moet /je / de leerkracht /die vraag /stellen /als zij terug is.// WWG

B            PV/HWW O          MV                       LV             ZWW/INF             B

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen schrikt Najoua op.

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen / schrikt / Najoua /op.// WWG

B                                       PV/ZWW        O          ADPV

Afgescheiden deel van de persoonsvorm --> opschrikken,  opsluiten, aflaten,...

De 6 stappen van zinsontleding

1. Zoek de PV.

2.Zoek het O?

3. Bepaal WWG/NWG.

4. Is er een LV?

5. Is er een MV?

6. Is er een B?

• 1. Stel een ja/nee-vraag. (of zet in VT)
• 2 Wie/Wat +PV(+alle werkwoorden)?
• 3.Bepaal of er ZWW/KWW/HWW zijn.

• 4. Wie/Wat +WWG+O?
• 5. Aan wie/wat + PV+O?
• 6. Hoe? Wanneer? Waar? Waarom?

Ontleed de zin:

Hawa heeft zich per ongeluk opgesloten in de meisjestoiletten.

Ontleed de zin:

Hawa / heeft / zich  / per ongeluk / opgesloten / in de meisjestoiletten.//WWG

O     PV/ HWW WKVNW        B                 ZWW/VD                     B

wederkerend voornaamwoord -> hoort bij een werkwoord (zich opsluiten, zich wassen, zich vergissen ...)

Groepjes van 4

Neem pen en papier.

Ontleed de zin

Duitse school /verbiedt/ joggingsbroeken.//

• O+PV(zww)+ LV

Klaar? steek je papier in de lucht

Ontleed de zin

Ik / schrok / me / dood / toen ik het las.//

• 
  

Ontleed de zin

BTS /maakt / na legerdienst/ comeback met alle leden.//

• 
  

Maak nu zelf een zin met volgende zinsdelen:

• B+PV+O+B
• O+PV+NWD+B
• B+PV+O+LV+INF/ZWW
• B+PV+O+LV+MV+INF/ZWW

pag. 14

duo

Oefenen maar!

1. Cursus p. 14-15: oefening 2 en 3 (verbetering op SS)
2. Vervolgoefening cursus pag. 16-17: oefening 2 en 3
3. Oefenen voor test: Bookwidget zinsontleding oefening
4. Oefenen voor test: Diddit (aanmelden)

Oefening  4: teksten verbeteren

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Jongeren zijn niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

• Tegenwoordig zijn jongeren niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Zij bepalen voor een groot stuk waar hun ouders geld aan uitgeven, dat is uit onderzoek gebleken.

• Uit onderzoek is gebleken dat zij voor een groot stuk bepalen waar hun ouders geld aan uitgeven.

Oefening 5: zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Veel jongeren vinden het moeilijk om vroeg op te staan.

• Vind jij het ook moeilijk om vroeg op te staan?

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Misschien is dat ook voor jou beter. Je kunt het voorleggen in de leerlingenraad.

• Zou dat iets voor jou zijn? Leg het voor aan de leerlingenraad!