Anatomie 2.6.2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,4

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 17

Periode 1

Leerjaar 2

Vorige les

• Waarom kan Quincke oedeem zo gevaarlijk zijn?
  
  
• Wat is er aan de hand bij psoriasis?
  
  
• Waarom moeten patiënten met vitiligo voorzichtig zijn in de zon?
  
  
• Op welke manier onderscheiden we 1e, 2e en 3e graads brandwonden?
  
  
• Wat bedoelen we met de regel van 9?

Lesindeling

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Herhaling vorige les (5 min.)
3. Lesindeling en lesdoelen 
4. Theorie 'Het skelet' (30 min.)
5. Zelf aan de slag (20 min.)
6. Theorie 'Botverbindingen' (20 min.)
7. Huiswerk en afsluiting (5 min.)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun jij:

• Vertellen welke functies het menselijk skelet heeft
  
• De 5 soorten botten van het menselijk lichaam benoemen
  
• Uitleggen hoe een bot is opgebouwd
• Uitleggen welke soorten botverbindingen er zijn
• Vertellen uit welke onderdelen een synoviaal gewricht bestaat
• De 6 verschillende soorten synoviale gewrichten benoemen inclusief voorbeelden hiervan

Het skelet

Skelet: 206 botten

• Beweging (aanhechting spieren)
• Bescherming (zachte weefsels en organen)
• Bloedcelproductie (rode beenmerg)
• Opslag mineralen en energie (o.a. calcium)
• Steun en vorm

Soorten botten

1. Pijpbeenderen: Lang en dun (dijbeen, opperarmbeen)
   
   
2. Korte beenderen: Net zo breed als lang (hand-/voetwortel)
   
   
3. Platte beenderen: Breed en plat (schedel, schouderblad)
   
   
4. Onregelmatig gevormde beenderen (rugwervel, bekken)
   
   
5. Sesambeenderen: Zit vast in pees (knieschijf)

Het bot

Sponsachtig botweefsel

• Bevat rood/geel beenmerg
• Bevat aders en slagaders voor voeding 

Hard, compact botweefsel

• Bevat bloedvaten, zenuwen en lymfevaten

Botvlies/beenvlies/periost

• Stugge aanhechtingsplaats voor pezen en bindweefselbanden
• Bevat botvormende cellen (osteoblasten)

Rode beenmerg maakt bloed aan

Gele beenmerg is energiereserve (vetcellen)

Botcellen in botvlies

Zorgen voor remodellering: opbouw en afbraak

• Vernieuwen van botweefsel
• Extra stevigheid bot
• Herstel van botbreuken

Osteoclasten: breken het bot af

Osteoblasten: bouwen het bot op 

Osteocyt: onderhoudt het bot

Collageen

Calcium

Fosfaat

Bot

Als een osteoblast helemaal omringt is door zelfgeproduceerd botweefsel, verandert deze in een osteocyt

- onderhoudt het bot door uitwisseling van stoffen tussen bloedvaten en botcellen

- regelen calcium in bloed door opbouw en afbraak bot

Botgroei

1. Voor de geboorte: 

• Vanuit kraakbeen en bindweefsel

2. Tot het einde van de puberteit: Lengtegroei

• Vanuit Groeischijven (embryonaal kraakbeen)

3. Na de puberteit: Breedtegroei

• Door de osteoblasten onder botvlies

kraakbeen -> bij afbraak komt calcium vrij -> calcium slaat neer -> bloedvaten + osteoblasten

Zelf aan de slag

Open opdracht 'Skelet om in te vullen'

Onderzoek of je dezelfde botten bij Henk kunt vinden

Schrijf op welk bot waar zit en hoe dit bot in het Latijn heet 

Botverbindingen

1. Bindweefselverbindingen: vb. schedel, tanden in kaakbot
   - Stevigheid en stabiliteit, geen beweging
2. Kraakbeenverbindingen: vb. ribben, wervelschijven
   - Beperkte beweging, kan veel kracht hebben
3. Synoviale verbindingen: 'echte gewrichten'
   - Maken grote bewegingen mogelijk

Synoviale gewrichten

1. Gewrichtskraakbeen: vangt drukkrachten op
   
   
2. Gewrichtsholte: bevat gewrichtsvloeistof
   
   
3. Gewrichtsvloeistof: 'smeerolie'
   
   
4. Gewrichtskapsel: houdt botten bij elkaar
   
   
5. Bindweefselbanden: versterken botverbinding

gewrichtsvloeistof voedt kraakbeen, zorgt voor schokdemping en soepele beweging

Slijmbeurs (bursa): zakje gevuld met vloeistof -> schokdemper, zorgt dat pees makkelijker over bot glijdt

Kraakbeenschijf: meniscus -> tussen gewrichtsoppervlakken als schokdemper

Soorten gewrichten

1. Scharniergewricht: Één beweging mogelijk (elleboog)
2. Kogelgewricht: Kop en kom (heup, schoudergewricht)
3. Eivormig gewricht: Eivormige kop en kom (pols)
4. Zadelgewricht: Twee assen (duimgewricht)
5. Rolgewricht: Botten draaien om elkaar (spaakbeen/ellepijp)
6. Vlakgewricht: Botten schuiven over elkaar (schouderblad)

eivormig gewricht: ellipsoïd gewricht

Klik op titel voor voorbeelden

Huiswerk

Maken: Expert College Pathologie Fracturen + Bewegingsapparaat 

Afmaken: 'Skelet om in te vullen'