§9 Stinkend rijk?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H2 §9 Stinkend rijk?

Lesboek blz. 50-51

Planning

Lesboek blz. 50-51

• Leerdoelen
• Intro - Oil and gas formation
• Piekproductie 
• Nieuwe voorraden
• Winnen tegen elke prijs?
• Terugblik

Leerdoelen

Lesboek blz. 54-55

• De leerlingen kunnen de gevolgen benoemen van de winning van fossiele brandstoffen.
  
• De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat de peak oil inhoudt.
  
• De leerlingen kunnen beredeneren waarom de winning van schaliegas moeilijker is dan de traditionele gaswinning. 
• De leerlingen kunnen uitleggen wat ‘fracking’ inhoudt. 

Lesboek blz. 50-51

Vragen - video

Lesboek blz. 54-55

1. Voor welke dagelijkse activiteiten gebruik jij fossiele brandstoffen? Noem er drie.

2. Noem 3 fossiele brandstoffen.

3. Wat zijn niet-hernieuwbare energiebronnen?

4. Waarom zijn fossiele brandstoffen niet-hernieuwbare energiebronnen?

5. Leg in eigen woorden uit hoe aardolie ontstaat.

6. Leg in eigen woorden uit hoe we vandaag de dag olie vinden.

7. Welke nieuwe ontwikkelingen worden onderzocht voor het vinden van fossiele brandstoffen?

8. Wat is conventioneel gas?

9. Wat is onconventioneel gas?

10. Noem twee hernieuwbare energiebronnen.

11. Welke energiebron wordt in de toekomst het meeste gebruikt denk jij?

Lesboek blz. 50-51

Vragen - video

Lesboek blz. 54-55

1. Voor welke dagelijkse activiteiten gebruik jij fossiele brandstoffen? Noem er drie.

2. Noem 3 fossiele brandstoffen.

3. Wat zijn niet-hernieuwbare energiebronnen?

4. Waarom zijn fossiele brandstoffen niet-hernieuwbare energiebronnen?

5. Leg in eigen woorden uit hoe aardolie ontstaat.

6. Leg in eigen woorden uit hoe we vandaag de dag olie vinden.

7. Welke nieuwe ontwikkelingen worden onderzocht voor het vinden van fossiele brandstoffen?

8. Wat is conventioneel gas?

9. Wat is onconventioneel gas?

10. Noem twee hernieuwbare energiebronnen.

11. Welke energiebron wordt in de toekomst het meeste gebruikt denk jij?

Lesboek blz. 50-51

Piekproductie

Lesboek blz. 54-55

• Fossiele brandstoffen: steenkool, bruinkool, aardolie en aardgas

Lesboek blz. 50-51

Lesboek blz. 54-55

Lesboek blz. 50-51

Waarom wordt er op mondiaal schaalniveau nog zoveel niet-hernieuwbare energiebronnen gebruikt. Dit terwijl in Nederland nog al een kwart aan hernieuwbare energiebronnen gebruikt?

Peakoil

Lesboek blz. 54-55

Waarom zoveel vraag naar olie en gas?

• praktischer + minder vervuilend dan steenkool

Waarom gebruikt Duitsland wel nog bruinkool?

• Duitsland beweert bruinkool nodig te hebben voor energiezekerheid

Lesboek blz. 50-51

Wanneer denk jij dat de olie opraakt?

Wanneer raakt de olie op?

Lesboek blz. 54-55

De olie zal nooit opraken. Het probleem zit hem in het feit dat het oppompen steeds meer moeite gaat kosten. De productie van een olieveld stijgt, bereikt een maximum en daalt daarna. Dan wordt het moeilijker en moeilijker de resterende olie te winnen. Dit noemen we peak oil.

Lesboek blz. 50-51

Wanneer wordt wereldwijd peak oil bereikt?

Lesboek blz. 54-55

Lastig te zeggen:

• Regeringen houden voorraden geheim
• We weten niet wanneer nieuwe voorraden worden ontdekt

Wat weten we wel:

• Afgelopen jaren meer olie opgepompt dan dat er nieuwe voorraden zijn ontdekt

Conclusie: we kunnen pas achteraf zeggen wanneer de maximale productie is geweest

Lesboek blz. 50-51

Leerdoelen

Lesboek blz. 54-55

• De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat de peak oil inhoudt.

Lesboek blz. 50-51

Woordtennis

Lesboek blz. 54-55

Leerling 1 noemt een begrip van het werkblad. Leerling 2 licht het genoemde begrip toe (geeft de betekenis). Leerling 2 noemt een volgend begrip enzovoort.

Lesboek blz. 50-51

De begrippen

delfstoffen

Carboon

veen

dalingsgebied

inkolingsproces

steenkool

aardgas

steenzout

reservoirgesteente

moedergesteente

dagbouw

schachtbouw

aardolie

olievenster

continentaal plat

fossiele brandstoffen

peak oil

conventioneel gas en olie

onconventioneel gas en olie

schalie

Lesboek blz. 50-51

Nieuwe voorraden

Lesboek blz. 54-55

Conventionele olie en gas:

olie en gas dat na vorming in het moeder-

gesteente is verplaatst naar reservoir-

gesteente.

Onconventionele olie en gas:

olie en gas dat zit opgeslagen in het

 moedergesteente (moeilijk winbaar) bijv.

schalie en teerzand.

Schalie: sedimentgesteente dat uit klei is

ontstaan (bevat gas).

Teerzand: afzettingen van zand en klei met olie in vaste vorm.

Lesboek blz. 50-51

Lesboek blz. 50-51

• Winnen tegen elke prijs?

Lesboek blz. 54-55

• Groningen - aardbevingen
• North-Dakota - winning van schaliegas zorgt voor watertekorten
• Grondwatervervuilingen bij fracking
• Winning van teerzand in Canada - landschap wordt ontbost en afgegraven