Paragraaf 2.3: Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Paragraaf 2.3: Burgers aan de macht 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Bijzonder bestuur

Het bestuur van de Republiek is bijzonder om twee redenen

De macht is in handen van regenten, niet van vorsten.

De regenten verdelen de macht onder zichzelf.

In de Gewestelijke Staten besturen de gewesten zichzelf. De Republiek is dus niet centraal bestuurd, behalve in de Staten-Generaal

Twee machthebbers

In de Republiek spelen twee mannen een grote rol

Stadhouder

Hij geeft leiding aan het leger en de vloot. Hij werkt voor de Gewestelijke Staten

Raadspensionaris

Hij is de hoogste ambtenaar van Holland en leidt de buitenlandse politiek

Vergelijkbaar met de minister-president (Mark Rutte)

Vergelijkbaar met de commandant der strijdkrachten (Onno Eichelsheim)

Taken van de stadhouder

Taken van de raadspensionaris

Bevel over het leger

Contact onderhouden met het buitenland

Leidt de buitenlandse politiek

Adviseert de Staten-Generaal

• Raadspensionaris Johan de Witt nu de machtigste bestuurder!
• Bezuinigde op het land-leger, maar niet op de vloot: beschermen handels-schepen. 💸

Het rampjaar

• In 1672 begon het Rampjaar.  😱
• De Republiek werd aan 3 kanten tegelijk aangevallen. 

• Engeland, Frankrijk en Münster & Keulen.  💣

Waarom werd de Republiek aangevallen?

• Engeland wilde onze winstgevende handel inpikken. 🤑  
• Frankrijk wilde een groter grondgebied hebben. 👑
• Münster & Keulen wilden delen van Oost-Nederland. ⚔️

Alle landen wilden de macht van de Republiek doorbreken.😰

Het rampjaar

• Michiel de Ruyter won op zee van de Engelsen.
• Maar de Franse koning en zijn Duitse bondgenoten bezetten in korte tijd een groot deel van de Republiek.
  

Everybody Stay Calm!

• Er brak paniek uit in de Republiek.
• Raadpensionaris Johan de Witt kreeg de schuld. 
• Oplossing: een Oranje aan de macht (-> Willem III).

Het rampjaar

• De regenten moesten toegeven en benoemden Willem III tot stadhouder. 
• Johan de Witt nam ontslag als raadpensionaris.  

Game over

• Johan de Witt en zijn broer Cornelis kregen toch de schuld van alle problemen.  

• Ze werden door een woedende massa gelyncht.  

Game over

• Johan de Witt en zijn broer Cornelis kregen toch de schuld van alle problemen.  

• Ze werden door een woedende massa gelyncht.  

AAN DE SLAG!

Wat?

Maken van vraag 3 t/m 12 op blz 82 t/m 84

Klaar?

Lees alvast paragraaf 4 door

Hoe?

Samenwerken of alleen

Tijd?

15 minuten de tijd

Hulp?

Vinger in de lucht bij vragen, probeer er eerst samen met je buurman/buurvrouw uit te komen

Kijk naar onderstaande tekst over koning Lodewijk XIV. Maak de tekst kloppend. 

Over Lodewijk XIV weet je al het een en ander. Hij is de koning van [......................]  en valt samen met twee Duitse staatjes en [......................] in het jaar [......................] de Republiek binnen. Hij wil dat Frankrijk een grens krijgt aan de rivier de [......................] . Aanvankelijk wint hij terrein – de Nederlanders noemen dit jaar niet voor niets het [......................]. Maar daarna werd hij uit de Republiek verdreven door stadhouder [......................].

Kies uit deze woorden

Frankrijk

Engeland

1672

Rijn

Rampjaar

Willem III

Chronologie: Sleep de gebeurtenissen van vroeger naar later.

Vroeger

Later

De Vrede van Münster wordt gesloten.

Wapenstilstand begint tussen Spanje en De Republiek.

De WIC wordt opgericht.

De VOC wordt opgericht.

Het Rampjaar.

De Nederlanden roepen zichzelf uit tot Republiek.