H6.1 + 6.2 Alkanen en alkenen + karakteristieke groepen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H6.1

Alkanen

Je kunt nu:

• Uitleggen wat koolwaterstoffen zijn.
• Duidelijk maken wat isomeren zijn.
• Uit de structuurformule de systematische naam van een onvertakt alkaan en een onvertakt alkeen afleiden.
• Uit de systematische naam de structuurformule van een onvertakt alkaan en een onvertakt alkeen afleiden. 

Systematisch naamgeving alkanen

Kijk eens naar onderstaand plaatje en neem dit plaatje over in je schrift. Van dit molecuul gaan we de naam stap voor stap van vaststellen met behulp van het stappenplan op pagina:

1. Zoek de langste onvertakte keten => Hoofdketen
2. Stamnaam = naam onvertakte alkaan =>
   Zie BINAS Tabel 66D
3. Nummer de C-atomen van de langste keten om te kijken waar de zijgroepen zitten. 
4. Elke zijgroep wordt vóór de stamnaam vermeld, voorafgegaand door het nummer van het C-atoom waaraan deze vastzit
5. Komt eenzelfde groep vaker voor, dan gebruik je een voorvoegsel zie BINAS Tabel 66C

1.

3.

Zijgroepen

4.

5.

Hier komt methyl maar één keer voor, het voorvoegsel mag je hier dan ook weglaten.

6. Bij meerdere zijgroepen wordt er een alfabetische volgorde aangehouden. Zo gaat ethyl- voor methyl- 

7. Getallen worden gescheiden door een ,

Een getal en een letter worden gescheiden door een - 

7.

De naam van het molecuul is dus:

2-methylbutaan

Alkenen

Systematisch naamgeving alkenen

Kijk eens naar onderstaande molecuulformule en neem deze over in je schrift. Van dit molecuul gaan we de naam stap voor stap van vaststellen met behulp van het stappenplan op pagina:

1. Zoek de langste onvertakte keten => Hoofdketen
2. Stamnaam = naam onvertakte alkaan =>
   Zie BINAS Tabel 66D LET OP! De uitgang van de naam is nu niet -aan, maar -een
3. Nummer de C-atomen van de langste keten om te kijken waar de zijgroepen zitten. 
4. Elke zijgroep wordt vóór de stamnaam vermeld, voorafgegaand door het nummer van het C-atoom
   waaraan deze vastzit
5. Komt eenzelfde groep vaker voor, dan gebruik je een voorvoegsel zie BINAS Tabel 66C 

1.

3.

Zijgroepen

4.

5.

Hier komt methyl twee keer voor namelijk op het tweede en derde C-atoom => 2,3-dimethyl 

2.

4 C-atomen, dus but... (zie BINAS Tabel 66D), maar er zit ook een dubbele binding op het eerste C-atoom => but-1-een

6. Bij meerdere zijgroepen wordt er een alfabetische volgorde aangehouden. Zo gaat ethyl- voor methyl- 

7. Getallen worden gescheiden door een ,

Een getal en een letter worden gescheiden door een - 

7.

De naam van het molecuul is dus:

2,3-dimethylbut-1-een

6.

Hier zijn er behalve methyl geen andere functionele groepen aanwezig.

Huiswerk H6.1

Maken H6.1 opgave: 

4, 8 of 9, 11, 15, 16 

H6.2 Karakteristieke groepen

Halogeenalkanen

Alkanolen

Alkaanzuren

Alkaanaminen

Je kunt nu:

• Uitleggen wat karakteristieke groepen zijn en er een aantal noemen.
• Duidelijk maken wat halogeenalkanen, alkaanzuren, alkanolen en alkaanaminen zijn.
• Uitgaande van de structuurformule de systematische naam afleiden van een onvertakt halogeenalkaan, alkaanzuur, alkanol en alkaanamine.
• Uitgaande van de naam de structuurformule afleiden van een onvertakt halogeenalkaan, alkaanzuur, alkanol en alkaanamine.

Halogeenalkanen

Bij een HALOGEENALKAAN is een waterstofatoom vervangen door een halogeen atoom (fluor, chloor, broom, jood). 

Hiernaast zie je: 1-chloorbutaan en 2-chloorbutaan (dit zijn isomeren met molecuulformule C4H9Cl)

Een Alcohol is een molecuul met een -O-H groep. 

Een -OH groep heet een hydroxyl groep. 

Een alkanol is een alkaan waarbij één H atoom vervangen is door een -OH groep

NAAMGEVING:

De naam van een alkanol krijg je door achter de stamnaam het achtervoegsel -ol te zetten

methanol

 

ethanol

Bij propaan kan de hydroxylgroep aan het eerste of het tweede C-atoom zitten. Dit geef je aan met een nummer:

propaan-1-ol

 

propaan-2-ol

Alkaanzuren

1. Langste keten?
2. achtervoegsel: zuur

ethaanzuur

Alkaanaminen

1. Langste keten
2. Karakteristieke groep 
3. Op welke plek zit de karakteristieke groep?

butaan-2-amine

Systematische Naamgeving

Wanneer je op het plaatje hiernaast klikt wordt deze vergroot.

Huiswerk H6.2

Maken H6.2 opgaven:

19, 20 of 21, 26 of 27, 

28, 31 of 32