didactische werkvormen bijeenkomst 1

• onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 1

Training didactische werkvormen - bijeenkomst 1

Aan het eind van deze bijeenkomst

1. weet je welke plek didactische werkvormen hebben binnen het didactisch handelen
2. kun je gevarieerde op de kinderen afgestemde didactische werkvormen kiezen 
3. heb je zicht op het effect van een klasindeling
4. heb je zicht op de invloed van groeperingsvormen

 

Kennismaken met elkaar

Wie ben je, waar werk je, welke groep heb je?

Wat is je favoriete werkvorm in je klas?

Wat versta jij onder een didactische werkvorm?

Wat wil je bereiken met deze training?

Toevoeging: in het schoolplan omschreven doelen

Aspecten van didactische werkvormen

- visie en vormgeving van onderwijs -> verwoord in schoolplan

- onderwijsaspect en een leeraspect -> twee kanten bij een didactische werkvorm

            - docentactiviteiten
            - leerlingactiviteiten

- opvoedingsaspect en een vormingsaspect
            - opvoeding: welke effecten heeft de werkvorm naast de vorming, bv samenwerken of zelfstandigheid
            - vorming: overdracht/ eigen maken van kennis, vaardigheden en houding
            

- objectief en subjectief aspect
            - objectief: werkvorm wordt bepaald door doelen en inhouden
            - subjectief: kenmerken van de situatie en onderwijsstijl

De weg, die docent en leerlingen samen bewandelen, om de in het schoolplan omschreven doelen op een efficiënte en effectieve wijze te bereiken.

leerlingactiviteiten: actieve verwerking van lesstof is belangrijk

Uit welke categorie kies jij het vaakst een werkvorm?

instructie

interactie

opdracht

samenwerken

spel

Ben je je bewust van je voorkeuren? Varieer je in werkvormen en in categorie?

Krachtige leeromgeving

Relatie: sociale verbondenheid

 Competentie: taken aan kunnen  

Autonomie: regie hebben en deels zelf kunnen bepalen

Handboek voor leraren: Geerts en Van Kralingen

Fundamenteel voor het willen/ kunnen leren. 

"Leren en onderwijzen" ebook

Verschillen in onderwijsbehoeften

Verschillen in onderwijsbehoeften:
- biologisch gezien: geslacht, neurodiversiteit, aangeboren of verworven beperkingen, fase van ontwikkeling
- maatschappelijk: SES, etnische laag, sociaal en cultureel kapitaal, taal, ervaringen
- instelling tov leren: zelfbeeld, vertrouwen in volwassenen, motivatie, temperament, sociale vaardigheid
- voorkeuren en interesses: inhoud, mensen, hoe ze leren -> kijk uit met leerstijlen "leerlingen met

een bepaalde leerstijl presteren niet beter met die bijpassende instructiemethode. Inspelen op leerstijlen van

leerlingen is – wetenschappelijk gezien – dus zonde van de tijd en de moeite."

Doorpraten over hoe je daaraan kunt voldoen. Volgende week meer over differentiatie

Door te variëren in werkvormen kun je tegemoetkomen aan de verschillende onderwijsbehoeften van de kinderen. 

Uitgangspunten bij kiezen didactische werkvorm

Uitgaan van onderwijsbehoeften, aspecten van werkvormen die van belang zijn spelen een rol bij de keuzes die je maakt. 

Opdracht met je favoriete werkvorm

Denken - delen - uitwisselen

Met je favoriete werkvorm in gedachten doorloop je het schema (Winkels & Hoogeveen, 2022, p.24) voor jezelf, daarna deel je dat in tweetallen en vervolgens wisselen we uit in de groep.  

Hoe maak je een keuze? 

- wat is het doel van je les
- bedenk in welke lesfase je een werkvorm in wil zetten
   - lesfases (Nuy): oriëntatie, herhaling, verwerving, verwerking, evaluatie

- gebruik het schema in het boek, zie hfdst 12, welke werkvormen geschikt zijn bij de lesfase
- check de voorwaarden voor gebruik
- maak een keuze

Maak ook gebruik van andere bronnen! Check dan zelf of het past bij de fase van je les en of het toepasbaar is

site.pocketdidactiek.nl

Inspireer elkaar met boeken en websites

Richt je het lokaal weleens anders in qua opstelling? Kun je uitleggen waarom.

Klasindeling

- wanneer gebruik je welke opstelling

- flexibele inrichting

- routines voor ombouwen

-> denken - delen - uitwisselen
- voordelen en nadelen huidige klasindeling,
neem je eigen plattegrond als basis
- voordelen en nadelen andere indelingen

Toelichten vanuit document flexibele klasinrichting + boek blz 25/26

- klassieke opstelling bevordert niet een actieve deelname, flexibel is belangrijk om verschillende werkvormen mogelijk te maken. Klassieke opstelling effectief bij inzet klankgebaren, bv in gr 3 bij leren lezen/spellen

Belangrijk om routines te hebben om snel te schakelen tussen verschillende opstellingen

Klasindeling

EFFECTEN VAN VERSCHILLENDE KLASINDELINGEN OP LEERPRESTATIES

Brits onderzoek toont aan dat flexibele klasinrichting positief effect heeft op het leren van kinderen. Verschillende leervormen vragen om verschillende klasinrichting. Ook het zelf mogen bepalen van de klasinrichting door leerlingen heeft een positief leereffect.

Een flexibele klasinrichting heeft een positief effect op leren in het basisonderwijs. Ook het mede mogen bepalen hoe de klas wordt ingericht, bevordert het leren van basisschoolleerlingen. Daarnaast zijn andere aspecten van de fysieke omgeving van invloed op leren; licht, kleur, geluid en temperatuur hebben invloed op het leren van basisschoolleerlingen.

Kennisrotonde. (2016). Wat is bekend over het effect van een flexibele klasinrichting op de ontwikkeling van kinderen? (KR.002B). Den Haag: Kennisrotonde.

Groeperingsvormen

EFFECTEN VAN HOMOGEEN EN HETEROGEEN GROEPEREN OP TAAL- EN REKENPRESTATIES IN GROEP 3

Onderzoek laat positieve effecten zien van groeperen op de leerprestaties, vergeleken met het niet groeperen van leerlingen, dus het instructie geven aan de hele klas. Daarbij worden gemiddeld genomen positievere effecten gevonden van homogeen dan van heterogeen groeperen. De effecten van homogeen groeperen zijn daarbij sterker voor taal dan van voor rekenen. Belangrijk is wel dat onderzoek laat zien dat homogeen groeperen vooral positieve effecten heeft voor de gemiddeld en beter presterende leerlingen. Voor zwakker presterende leerlingen lijkt heterogeen groeperen effectiever.

Kennisrotonde. (2017). Wat zijn effecten van een homogene of heterogene groepssamenstelling, ingedeeld o.b.v. behaalde niveaus bij methodetoetsen taal en rekenen, op de ontwikkeling in taal en rekenen van kinderen in groep 3? (KR. 215). Den Haag: NRO.

-> krijgt vervolg in volgende bijeenkomst over differentiëren en in de bijeenkomst over samenwerken

Toelichten vanuit document kennisrotonde effect van groeperen
Er zijn twee varianten van groeperen. In de eerste variant, homogeen groeperen, worden kinderen met hetzelfde vaardigheidsniveau bij elkaar geplaatst. Zo wordt er bijvoorbeeld een groepje gevormd met leerlingen die nog moeite hebben met de stof en een groepje met kinderen dat al verder vooruit is. In de tweede variant, heterogeen groeperen, worden leerlingen met verschillende vaardigheidsniveaus, bijvoorbeeld hoog- en laagpresterende leerlingen, bij elkaar geplaatst.

Een belangrijke toevoeging is dat groeperen alleen niet genoeg is. Leerkrachten die in alle groepjes met hetzelfde materiaal werken bereiken minder resultaten dan

leerkrachten die het materiaal aanpassen aan het niveau van het groepje (Lou et al., 1996). Groeperen is dus nutteloos als het leermateriaal en de instructie niet wordt aangepast aan de behoeftes en vaardigheden van de leerlingen in iedere groep (Kulik, 1992). Het meest veelbelovend lijkt een geïntegreerde aanpak waarbij het groeperen wordt ingebed in een bredere structuur op school, waarbij regelmatig (digitaal) getoetst wordt en ook aandacht is voor samenwerken en meta-cognitieve leerstrategieën (Deunk et al., 2015; Deunk et al. 2018).

Afsluiting: opdracht -> zie mail

- opdracht bijhouden van werkvormen en elkaar inspireren

Opdracht: bijhouden werkvormen

werkvorm + categorie

lesonderdeel + lesfase

voorbereiding

tijd

korte omschrijving

reflectie na inzet van de werkvorm

-> in tabel of creatieve vorm -> afsluiten in laatste bijeenkomst

-> presenteer je favoriete werkvorm in max 8 minuten

Zie tabel
Mag ook in een creatievere vorm

Terugblik en exit ticket

3-2-1

terugblik: werkvormen, welke aspecten zijn belangrijk, hoe maak je een keuze in je werkvorm, invloed van klasindeling en groeperen

Voorbereiding volgende bijeenkomst

Volgende week ligt de focus op werkvormen die je inzet bij instructie en gaan we dieper in op differentiatie 

- lees H4 in "Het didactische werkvormenboek"
-werkvorm jigsaw: bereid een hoofdstuk voor, zie indeling mail

- oefen met verschillende werkvormen en vul de tabel in

Wat vond je van deze bijeenkomst?

😒🙁😐🙂😃