15.1 Energiestromen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H15: Kwetsbare ecosystemen

Inhoud hoofdstuk

15.1 Energiestromen

15.2 Populaties

15.3 Warmte, water en exoten

15.4 Biobrandstof en recycling

15.5 De stad als ecosysteem

Veel toepassen van wat we al weten.

Belangrijk: komt veel terug in het examen.

H15.1 Energiestromen

Hoe kan er leven zijn in de diepzee?

Voorkennis

In een ecosysteem zijn de volgende organismen aanwezig:

1. eencellige algen

2. watervlooien

3. vissen

4. driehoeksmosselen

De vissen eten de watervlooien. De watervlooien en driehoeksmossel eten eencellige algen.

Wat zijn de producenten en wat zijn de consumenten?

PRODUCENTEN

CONSUMENTEN

Eencellige algen

Vissen

Watervlooien

Driehoeksmosselen

Voorkennis

In een ecosysteem zijn de volgende organismen aanwezig:

1. eencellige algen

2. watervlooien

3. vissen

4. driehoeksmosselen

De vissen eten de watervlooien. De watervlooien en driehoeksmossel eten eencellige algen.

Teken een voedselweb met alle vier de organismen.

Teken een voedselweb met daarin de organismen 1 t/m 4

Voorkennis

In een ecosysteem zijn de volgende organismen aanwezig:

eencellige algen

watervlooien

vissen

driehoeksmosselen

De vissen eten de watervlooien. De watervlooien en driehoeksmossel eten eencellige algen.

Teken een voedselpyramide met alle vier de organismen.

Teken een mogelijke voedselpiramide met de vier genoemde organismen

Doelen 15.1

• Je leert dat energie aan de basis staat van levensgemeenschappen.
• Je leert hoe een voedselketen en een voedselweb zijn opgebouwd

Voedsel

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Producenten

Producenten zijn autotroof: maken zelf energierijke stoffen/ hebben geen andere levende organismen nodig voor hun voedsel.

auto = zelf

troof = voeding

Productenten hebben een energiebron nodig om chemische reacties mogelijk te maken. Het kost energie om van eenvoudige moleculen (zoals CO2 en H2O) een ingewikkeld molecuul (zoals glucose) te maken.

Foto-autotroof

Een organisme is foto-autotroof als hij zelf energierijke stoffen maakt met behulp van lichtenergie.

Planten en algen.

Fotosynthese.

Chemo-autotroof

Een organisme is chemo-autotroof als hij zelf energierijke stoffen maakt met behulp van chemische energie (energie die vrij komt uit een chemische reactie met anorganische stoffen).

Bacteriën.

Chemosynthese.

Chemosynthese - voorbeelden

Nitrietbacterie

ammonium + zuurstof -> nitriet + water + energie

2NH4+ + 3O2 -> 2NO2- + 2H2O + energie

energie + koolstofdioxide + water -> glucose + zuurstof

energie + 6CO2 + 6H2O -> C6H12O6 + 6O2

Chemosynthese - voorbeelden

Nitraatbacterie

nitriet + zuurstof -> nitraat + energie

2NO2- + O2 -> 2NO32- + energie

energie + koolstofdioxide + water -> glucose + zuurstof

energie + 6CO2 + 6H2O -> C6H12O6 + 6O2

BINAS 69D Chemosynthese

In welke kringloop spelen de nitrietbacterie en de nitraatbacterie een belangrijke rol?

Reducenten

Schimmels en bacteriën zijn reducenten.

Zij zijn de laatste stap in de kringloop van stoffen.

Hoe zijn schimmels en bacterien te herkennen?

SCHIMMELS

BACTERIËN

Celwand

Celkern

Geen celwand

Prokaryoot

Eukaryoot

Geen celkern

BINAS 78 De vier rijken

H15.1 Energiestromen

Hoe kan er leven zijn in de diepzee?

Leven in de diepzee

Zwavelbacteriën zijn hier de producenten.

Zetten waterstofsulfide uit zgn 'black

smokers' om in sulfaat.

Zij zijn de start van de voedselketen.

Chemoautotroof en .....

De zwavelbacteriën in de diepzee zijn

1. aeroob
2. anaeroob

Doelen 15.1

• Je hebt geleerd dat energie aan de basis staat van levensgemeenschappen.
• Je hebt geleerd hoe een voedselketen en een voedselweb zijn opgebouwd

Begrippen 15.1

ecosysteem, anorganische stoffen, fotosynthese, organische stoffen, producenten, foto-autotrofe organismen, heterotrofe organismen, consumenten, detrivoren, reducenten, chemosynthese, chemo-autotroof, nitrietbacterie, nitraatbacterie

Huiswerk

Lees en maak de opdrachten van 15.1