Monopolie

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De monopolist

Lesdoelen

• Je kan uitleggen wat een monopolie is 
  
• Je kan uitleggen wat prijsdiscriminatie is 
  
• Je kan de gevolgen van prijsdiscriminatie berekenen  
  

Kenmerken

• Een product bij één aanbieder 
  
• Er zijn niet zo veel monopolisten 
  
• Bijna monopolisten zijn er veel meer denk aan: 
  
• Google, Microsoft, Android, Apple, NS, Arriva, Vitens 
  

Waarom bestaat de monopolie?

• Door de regering aangewezen (Wettelijke monopolie) 
  
• Patent of octrooi aangevraagd (Juridische Monopolie) 
  
• Natuurlijke monopolie, omdat het simpelweg niet handig is dat er meerdere waterleidingbedrijven bestaan 
  
• Collectieve monopolie wordt ook wel kartel genoemd. Dit is verboden binnen de Europese unie 
  

Prijsdiscriminatie

• Aanbieder biedt hetzelfde product aan voor een andere prijs 
  
• Vliegtickets in de winter vs last minute 
  
• Concerttickets die op naam staan 
  
• Prijzen discrimineren op leeftijd 
  

Prijsdiscriminatie 

Concertzaal de harmonie verkocht in 2018

12000 concertkaartjes voor een bedrag van 35 euro

Omzet 420,000 euro

Geen interesse vanuit jongeren

Half volle/lege concertzaal

Concertbezoekers

Tot 25 jaar : 2000

25 jaar en ouder: 10,000

Een oplossing

• Jongeren tot 25 jaar krijgen korting 
  
• Een concertkaartje voor jongeren kost 15 euro 
  
• Een concertkaartje voor ouderen kost 40 euro 
• Kaartjes worden gemerkt, bij twijfel om legitimatie gevraagd. 
  
• Hierdoor worden markten duidelijk gescheiden 
  

De oplossing

• Kaartjes verkocht aan jongeren 6,000 
  
• Kaartjes verkocht aan ouderen 9,500 
  

Nieuwe omzet

6000*15 euro= 90,000

9500*40 euro= 380,000

Totaal = 470,000

Oude omzet

12,000*35 euro = 420,000

Voorwaarden

• Deelmarkten moeten gescheiden zijn 
  
• De vraag op de deelmarkt moet voldoende elastisch zijn, anders heeft een verlaging van de prijs weinig effect. 
  
• Als de aanbieder op de andere deelmarkt zijn prijs verhoogt moet deze niet al te elastisch zijn, anders heeft de prijsverhoging negatieve invloed op de totale omzet. 
  

Deelmarkt 1: de jongeren
Oude afzet 2000 oude prijs €35
Nieuwe afzet 6000 nieuwe prijs €15
Wat is de prijselasticiteit?

1. -3.5
2. -3.6
3. -4
4. -4.2

Deelmarkt 2: de ouderen
Oude afzet 10.000 oude prijs €35
Nieuwe afzet 9500 nieuwe prijs €40
Bereken de prijselasticiteit?

1. -0.25
2. -0.35
3. -0.50
4. -0.45

Waar staat de afkorting MVO voor?

1. marginale voorlopige opbrengst
2. meerpersoons vennootschap van ondernemers
3. maatschappelijk verantwoord ondernemen
4. maatschappelijke vennootschapsopbrengst

Bij een vaste verkoopprijs is de marginale opbrengst altijd gelijk aan de verkoopprijs

1. Juist
2. Onjuist

Wat is waar over de marginale kosten?

1. Zijn onafhankelijk van de constante kosten
2. Zijn gelijk aan MO
3. Nemen af als de productie stijgt
4. Nemen toe als de productie stijgt.

maximale omzet als:

1. MO=0
2. MO=MK
3. GO=GTK
4. MK=GTK

Wat bereken je met MO=MK

1. De hoeveelheid producten voor maximale winst
2. De P voor maximale winst
3. Hoe groot je winst is.
4. De P waar je geen winst, maar ook geen verlies maakt

De maximale winst
is € ....

1. 125
2. 400
3. 625
4. 1250

Wat is er aan de hand bij een Break-even punt?

1. De variabele kosten zijn gelijk aan de vaste kosten
2. MO = MK
3. De totale kosten zijn gelijk aan de totale opbrengsten
4. De Constante kosten zijn dan nul

Leidt een octrooi tot een welvaartstoename, of welvaartsverlies op korte termijn?

1. Welvaartsverlies, omdat de prijs hoger is dan wanneer er volkomen concurrentie zou zijn.
2. Welvaartsverlies, omdat andere bedrijven nu het product kunnen maken en dus geen inkomsten hebben.
3. Welvaartstoename, omdat het zorgt voor innovaties.
4. Welvaartstoename, omdat er nu maar één aanbieder en dus maar één prijs is.

Hoe noemen we de verboden prijsafspraken tussen aanbieders?

1. overname
2. fusie
3. kartel
4. samenwerkings-verband

Dit is een voorbeeld van ?

1. prijsdiscriminatie
2. prijsdifferentiatie
3. productdifferentiatie

Een monopolie leidt tot:

1. welvaartsverlies voor consumenten
2. welvaartsverlies voor producenten
3. overheveling van welvaart van consument naar producent
4. vooruitgang: iedereen gaat erop vooruit, niet zeuren dus!

De maximale prijs die de consument wil betalen, noemen we:

1. consumenten surplus
2. verkoopprijs
3. betalingsbereidheid
4. consumentenprijs

Wat is de prijs bij maximale winst?