3.3 Experimenteren: transport door celmembranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

3.3 Experimenteren: transport door celmembranen - deel 1

Vandaag

Terugblik 3.2

3.3 deel 1 

Vooruitblik:

deze week 2 en een halve les voor 3.3

volgende week VO osmose

Huiswerk was

-Lees paragraaf 3.2

-Maak de opdrachten 18 t/m 21, 26, 27, 30 of 31, 32

-Kijk de opdrachten na en verbeter je antwoorden. (nakijkbladen in Teams) 

Bespreken? 

Doel 3.3

6. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport

7. Je verklaart de veranderingen bij een plantencel in een omgeving met een afwijkende osmostische waarde. 

8. Je verklaart de veranderingen van een dierlijke cel die in een omgeving komt met een afwijkende osmotische waarde. 

9. Je egt uit hoe osmose de houdbaarheid van voedsel kan verlengen. 

Doel 3.3

6. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport

7. Je verklaart de veranderingen bij een plantencel in een omgeving met een afwijkende osmostische waarde. 

8. Je verklaart de veranderingen van een dierlijke cel die in een omgeving komt met een afwijkende osmotische waarde. 

9. Je egt uit hoe osmose de houdbaarheid van voedsel kan verlengen. 

Fosfolipiden: hydrofiele kop (water aantrekkend) en een hydrofobe staart (waterafstotend).

67G3

Celmembraan: selectief permeabel/ semipermeabel

Niet alle stoffen kunnen het membraan passeren.

Membraantransport (bron 8, binas 79D)

Stoffentransport

Passief transport kost geen energie, actief transport kost energie (ATP).

Dus: transport van stoffen van een hoge concentratie naar een lage concenratie kost geen energie (passief) en transport van stoffen van een hoge naar een lage concentratie kost wel energie (actief)

Diffusie

Kleine en vetoplosbare stoffen kunnen zonder hulp het membraan passeren.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Bijv. O2/ CO2 (longen, lichaamscellen) en testosteron (lichaamscellen).

Grote wateroplosbare moleculen en ionen (geaden moleculen) hebben een transportkanaaltje nodig.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie, dus passief.

Transportkanaaltjes zijn gemaakt van eiwitten.

Gefaciliteerd transport

Transport tegen de concentratiegradient in (van laag -> hoog) kost altijd energie: via een speciaal transporteiwit.

Bijv. Na+/ K+ (zenuwcellen).

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten.

Actief transport

Endocytose:

opnemen van grote partikels, deeltjes die het membraan niet kunnen passeren (ijzerionen, grote vetachtige stoffen).

Na binding aan een receptor.

Blaasjes

Exocytose: afgeven van een stof in een blaasje aan de buitenwereld van een cel.

Wordt ook gebruikt om receptoren aan de buitenkant van het membraan te krijgen.

Blaasjes

Nu en huiswerk

-Lees blz. 88 en 89

-Maak de opdrachten 34, 35, 37, 38, 39

-Lees blz. 90, 91 en 92

Vandaag

Afronden theorie van 3.3 

en opdrachten 3.3

transport over celmembraan

-Passief transport: 

          -diffusie

          -via transportkanaaltjes (waaronder osmose)

-Actief transport: 

          -via transportkanaaltjes, tegen concentratiegradient in. 

          -endo- en exocytose

Transport door de celmembraan

Passief transport  - kost geen energie  
1: diffusie  (CO2, O2 bij een concentratieverschil gewoon door membraan)

2: gefaciliteerd transport  = diffusie door speciale eiwitpoorten

 (glucose, ionen Na+ / K+, water -> osmose)

Actief transport  - kost energie want gaat tegen de concentratieverval in

(ionen en grote moleculen via transportenzymen)

Kenmerken

Passief en actief transport kan je alsvolgt uit elkaar houden:

Passief: 

Kost geen energie, van hoge naar lage concentratie

Actief:

Kost energie, van lage naar hoge concentratie (altijd via eiwit)

Water gaat eigenlijk via speciale aquaporinen

komkommer met zout

Watertransport

-Deels via diffusie, maar langzaam 

- Snel watertransport via waterkanaal (transporteiwit).

Het proces van watertransport over een semipermeabel membraan heet osmose.

Osmose

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Hypotoon/ isotoon/ hypertoon

Dierlijke cellen

Streven naar isotone omstandigheden.

Plantaardige cel: celwand

Planten, schimmels en bacteriën hebben een celwand.

Een celwand is permeabel = alle stoffen kunnen er makkelijk doorheen.

Celwand maakt turgor en plasmolyse mogelijk

Plantencellen

Streven naar hypertone celinhoud om druk op de celwand te houden (turgor): stevigheid

Plantencellen

Plasmolyse: celmembraan laat los van de celwand.

Grensplasmolyse: turgor=nul maar celmembraan laat nog net niet los

Wat gebeurt er met een plakje komkommer als je er zout op strooit??? 

Schrijf je antwoord op, gebruik makend van de biologische termen.

Wat gebeurt er met een plakje komkommer als je er zout op strooit??? 

De omgeving van de komkommer wordt hypertoon t.o.v. de celinhoud van de komkommer. Hierdoor stroomt water door osmose de cellen uit. De vacuole's lopen leeg en de cellen zijn geplasmolyseerd (het celmembraan is losgelaten van de celwand) 

biojuf.nl

huiswerk

43, 44, 45, 46, 48, 51

03:46

fagocytose = endocytose 

(in je boek noemen ze het dus endocytose)