Week 5 - Schuld of geen schuld? 22/23

• criminaliteit
• MBO
• Studiejaar 1

Criminaliteit

Schuld of geen schuld?

Dat is de vraag!

Schulduitsluitingsgronden 

• Waar hebben we vorige week naar gekeken? 
• Waar hebben we op ingezoomd?

Het volledige rijtje schulduitsluitingsgronden: psychische overmacht (kiezen tussen het redden van twee levens), art. 40 Sr; onbevoegd gegeven ambtelijk bevel

Strafuitsluitingsgronden

• Twee soorten strafuitsluitingsgronden zijn:

- Rechtvaardigingsgronden (feit is niet strafbaar want te rechtvaardigen wat je doet)

- Schulduitsluitingsgronden (dader is niet strafbaar, want het is niet zijn schuld) 

• Vandaag kijken we naar deze schulduitsluitingsgronden en zoomen in op één hiervan

• Bij noodweer hebben we het over een rechtvaardigingsgrond want het noodweer rechtvaardigt het feit dat je pleegt
• noodweerexces is juist schulduitsluitingsgrond, want dan ga je te ver en is het feit dus niet meer te rechtvaardigen, máár door de hevige gemoedstoestand is het NIET je schuld dat je te ver gaat

rechtvaardigingsgronden:

• noodweer
• overmacht (bij noodtoestand)
• wettelijk voorschrift
• ambtelijk bevel

wel feit gepleegd, maar geen straf, want het is te rechtvaardigen

schulduitsluitingsgronden:

•  noodweerexces
•  psychische overmacht
• ontoerekeningsvatbaarheid
• onbevoegd ambtelijk bevel

wel feit gepleegd, maar geen straf, want het is niet jou schuld

rechtvaardigingsgrond

schulduitsluitingsgrond

noodweer

ontoerekeningsvatbaarheid

overmacht

noodweerexces

Schulduitsluitingsgronden

Noodweerexces, art. 41 lid 2 Sr: 

Te ver gaan bij de verdediging tegen de aanval van een ander als gevolg van een hevige gemoedstoestand

Gevolg : geen straf!

• Het volledige rijtje schulduitsluitingsgronden: psychische overmacht (kiezen tussen het redden van twee levens), art. 40 Sr; onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
• geen straf is overigens alléén als iemand volledig ontoerekeningsvatbaar is!

 

Schulduitsluitingsgronden

Ontoerekeningsvatbaarheid, art. 39 Sr: 

Geen toerekening van een feit aan de verdachte omdat het feit het rechtstreeks gevolg is  van:

1. Gebrekkige ontwikkeling van zijn geestvermogen óf
2. Ziekelijke stoornis van zijn geestvermogen

Een gebrekkige ontwikkeling duidt op een aangeboren gebrek.

Een ziekelijke stoornis ziet op een geestelijke stoornis die de wilsvorming of de waarneming beïnvloeden.

Gevolg : geen straf!

• Het volledige rijtje schulduitsluitingsgronden: psychische overmacht (kiezen tussen het redden van twee levens), art. 40 Sr; onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
• geen straf is overigens alléén als iemand volledig ontoerekeningsvatbaar is!

 

noem een voorbeeld van gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis

• een gebrekkige ontwikkeling is aangeboren, dus bijvoorbeeld een verstandelijke beperking
• een ziekelijke stoornis is een stoornis die niet aangeboren is, maar optreedt daarna, denk aan psychische en persoonlijkheidsstoornissen, 

www.gelderlander.nl

dit is de moordzaak die ik zelf heb behandeld waarbij mijn client als gevolg van het feit dat hij volledig ontoerekeningsvatbaar was door een psychose, geen straf maar wel tbs kreeg 

Kan een rechter nu nog een straf en/of maatregel
opleggen als iemand volledig ontoerekeningsvatbaar is en dus een beroep kan doen op deze schulduitsluitingsgrond en zo ja wat dan? Licht je antwoord toe

Welke 2 voorwaarden zijn er om volgens art 37a lid 1 Sr tbs op te leggen als er sprake is van (gedeeltelijke) ontoerekeningsvatbaarheid?

zie sub 1 en 2 van art 37a: 

1°. het door hem begane feit een misdrijf is waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaren of meer is gesteld dan wel behoort tot een der misdrijven omschreven in de artikelen 132, 285, eerste lid, 285b, en 395 van het Wetboek van Strafrecht, 175, tweede lid, onderdeel b, of derde lid in verbinding met het eerste lid, onderdeel b, van de Wegenverkeerswet 1994, en 11, tweede lid, van de Opiumwet, en

2°. de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen het opleggen van die maatregel eist

Kijk in art. 37a lid 3 Sr!
De rechter heeft voor het opleggen van een tbs-maatregel het advies nodig van wie?

De zaak Bekir E.

Bekir E. schoot op 18 december 2018 de toen 16-jarige Humeyra dood op haar school in Rotterdam, na haar maandenlang te hebben gestalkt en bedreigd. Hij had ook een contactverbod gekregen, maar hield zich daar niet aan, met een dramatische afloop als gevolg. Terwijl de vader van Humeyra aan de ene kant op zijn dochter stond te wachten, schoot Bekir haar aan de andere kant van het gebouw dood.

Tbs

Bekir. E. (34) werd eind 2019 veroordeeld tot 14 jaar celstraf voor doodslag op de 16-jarige Humeyra. Die uitspraak van de rechtbank leidde toen tot een razende woede bij de familie van de Rotterdamse scholiere. 

Het Openbaar Ministerie ging in hoger beroep. Op 25 juni van dit jaar veroordeelde het gerechtshof Bekir E. uiteindelijk tot 20 jaar cel en tbs voor de moord op Humeyra.

Zoek op

Welke soorten tbs zijn er?

Terbeschikkingstelling: 

straf waarbij een psychisch gestoorde veroordeelde zich verplicht moet laten behandelen. (je stelt je ter beschikking aan de overheid)

Tbs

Soorten tbs

1. tbs met dwangverpleging

2. tbs met voorwaarden

Welk soort tbs de rechter oplegt, hangt af van het misdrijf en de kans op herhaling. 

Tbs

Tbs met dwangverpleging

Als de verdachte tijdens het misdrijf leed aan een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis, en als het gevaar op herhaling ernstig is, kan hij in een gesloten tbs-kliniek worden geplaatst. Daarnaast krijgt de tbs'er een (niet verplichte) behandeling die gericht is op terugkeer in de maatschappij

Tbs

Tbs met voorwaarden

Als het gevaar van herhaling niet zo ernstig is en geen dwangverpleging nodig is, kan de rechter tbs met voorwaarden opleggen.

De tbs’er gaat dan niet gedwongen naar een tbs-kliniek. Hij moet zich wel houden aan een aantal strenge voorwaarden.  

De reclassering houdt in de gaten of de tbs’er zich aan de voorwaarden houdt.

https://www.rechtspraak.nl/Themas/Tbs/Paginas/tbs-met-voorwaarden.aspx

Wat zijn die strenge voorwaarden bij TBS met voorwaarden?

https://www.rechtspraak.nl/Themas/Tbs/Paginas/tbs-met-voorwaarden.aspx

Waarom is er een tbs variant waarbij je niet vastzit? Wat zal daar de reden voor zijn?

Als het gevaar van herhaling niet zo ernstig is en geen dwangverpleging nodig is, kan de rechter tbs met voorwaarden opleggen.

Wat vind je ervan dat daders van een strafbaar feit in Nederland tbs opgelegd kunnen krijgen (soms dus in plaats van een gevangenisstraf)? Motiveer je antwoord met minimaal 3 argumenten.

TBS: de weg naar minder recidive?

Dit is een foto van de TBS-kliniek ‘De Woenselse Poort’ in Eindhoven. Patiënten zijn dus niet ‘ergens’, maar heel dicht bij. De vraag is natuurlijk of TBS helpt of niet. Volgens deskundigen helpt TBS wel. Het percentage recidive bij ex-tbs’ers is ca. 19%. Het recidivecijfer bij gewone gevangenen is ca. 47%.

Wat is je mening over TBS na het zien van de percentages op het vorige plaatje?

Vervolg Bekir E.

Indien je nog tijd over hebt, kun je de volgende vragen nog behandelen. 

Ga op internetonderzoek uit over deze zaak en/of raadpleeg de uitspraak ECLI:NL:RBROT:2019:9745 en zoek uit of Bekir E.:
1a.(gedeeltelijk) ontoerekeningsvatbaar is verklaard
1b. zo ja, wat zijn stoornis(sen) was of waren bij het strafbare feit
2. of hij aan de 2 voorwaarden voldeed van art. 37a en of hij tbs heeft opgelegd gekregen
3a. of hij alleen tbs heeft gekregen
3b. zo nee, wat was dan de straf?

In plaats van de tbs maatregel op grond van art. 37a Sr kan de rechter ook een vergelijkbare maatregel volgens art. 77s Sr opleggen. Het gaat om het plaatsen in een inrichting voor ... en dus bestemd voor....?

terugblik leerdoelen

• uitleggen wat een strafuitsluitingsgrond is;
• uitleggen welke twee soorten strafuitsluitingsgronden er zijn;
• een voorbeeld noemen van een schulduitsluitingsgrond;
• uitleggen wat tbs is en wanneer dit kan worden opgelegd;
• een mening vormen over wat hij/zij vindt van de maatregel tbs.