Volksverhalen - Het sprookje

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Er was eens...

Wat weet jij over sprookjes?
Typische kenmerken?

Personages:                     

                                          

Tijd:                                  

                                         

Ruimte:                           

                                          

Onderwerp:                 

                                       

 

Algemene kenmerken

Personages:                   vlak karakter  

                                          vb: Roodkapje en de boze Wolf 

Tijd:                                  onbepaalde tijd

                                          vb: “Er was eens…”

Ruimte:                          onbepaalde ruimte 

                                         vb: kasteel, magisch bos

Onderwerp:                  verschillend

                                         vb: De drie biggetjes, Rapunzel

 

Algemene kenmerken

Typische kenmerken

1. magie en fantasie
2. happy-ending
3. veel herhalingen
4. vaste formuleringen
5. getallensymboliek

Volkssprookje vs cultuursprookje

Overdracht

Mondeling -> Tekst

Tekst (auteur)

- geen auteur

- doorverteld

- later neergeschreven

Volkssprookje

- wel auteur

- door 1 persoon gemaakt

- direct neergeschreven

Cultuursprookje

vb. Klein Duimpje

vb. Pinokkio

Bekende verzamelaars en 

schrijvers van sprookjes. 

1. Gebroeders Grimm

Jacob en Wilhem Grimm:

• Duitsland, 19e eeuw
  
• taalkundigen
  
• Kinder-und Hausmärchen: 

        verzameling volksverhalen

• fragment uit Man over boek

2. Charles Perrault

• Frankrijk, 17e eeuw
• zowel volkssprookjes als cultuursprookjes
• boek: Contes de ma mère l'Oye
• vertaald: sprookjes van moeder de Gans
• vb: Assepoester, Roodkapje ...

Welke gelijkenissen en verschillen zie jij tussen de film en het sprookje zoals he het kent?

3. Hans Christian Andersen

Denemarken, 19e eeuw
cultuursprookjes
vb.: De Kleine Zeemeermin

         Het lelijke eendje (autobiografisch)

         Het meisje met de zwavelstokjes

         De Sneeuwkoningin

         

4. Vertellingen van 1001-nacht

Arabische wereld: De verhalen van Duizend-en-één-Nacht 

- verhalen van prinses Sheherazade

 vb. Aladdin en de wonderlamp

        Ali Baba en de veertig rovers

        De verhalen van Sinbad de Zeeman 

         

Welk soort sprookjes zijn dit?

1. Volkssprookjes
2. Cultuursprookjes

5. Disney

Veel volkssprookjes en cultuursprookjes werden door Disney verwerkt tot tekenfilms

-> nog meer aangepast voor kinderen

-> probleem: originele versie niet meer gekend

voorbeeld:  Frozen

Welke kenmerken vind je terug?

Is Frozen een sprookje?

Frozen voldoet niet aan alle kenmerken, maar is wel degelijk een sprookje.

Frozen is losjes gebaseerd op het sprookje De Sneeuwkoningin van de Deense schrijver Hans Christian Andersen.

Volkssprookjes vs. cultuursprookjes

• De gebroeders Grimm verzamelden en schreven oude volksprookjes op. Volksprookjes zijn anoniem d.w.z. dat men niet wist wie die sprookjes bedacht hadden. Ze werden alleen mondeling verteld en daardoor waren er verschillende versies van in omloop. (bv. Hans en Grietje, Roodkapje, Doornroosje)
• Cultuursprookjes werden geschreven door één persoon en zijn veel recenter: ze waren populair in de romantiek (19de eeuw) (bv. De kleine zeemeermin van de Deen Hans Christian Andersen)

Heb je alles begrepen?

• Toon aan met een voorbeeld dat sprookjes oorspronkelijk voor volwassen bedoeld waren.
• Noem een aantal gruwelijke gebeurtenissen in traditionele sprookjes.
• Leg uit hoe het komt dat er van volkssprookjes verschillende varianten bestaan. 

Test je kennis!

Waar komt het woord 'sprookje' vandaan?

1. Van het woord 'toverspreuk'
2. Van het middeleeuwse woord 'sproke'
3. Het moest eigenlijk 'spookje' zijn

Sprookjes waren vroeger bestemd voor _______________

1. koningen en koninginnen
2. ridders
3. volwassenen
4. kinderen

Welke soort sprookjes zijn het oudste?

1. cultuursprookjes
2. volkssprookjes
3. ze kunnen allebei even oud zijn

Welk sprookje is NIET van de gebroeders Grimm?

1. De wolf en de 7 geitjes
2. Hans en Grietje
3. De Chinese nachtegaal
4. De Bremer Stadsmuzikanten

Het beeldje van de kleine zeemeermin staat in de haven van

1. Oslo
2. Stockholm
3. Helsinki
4. Kopenhagen

Wie is dit?

1. Sneeuwwitje
2. Assepoester
3. Roodkapje
4. Tinkelbel

Waarom laten de ouders van Hans en Grietje hen alleen?

1. ze gaan op schattenjacht en ze moeten splitsen
2. Ze zijn hen vergeten
3. Ze hebben niet genoeg geld om voor hen te zorgen

Slot

Sprookjes 

• verhalen met typische kenmerken
• volksverhalen vs. cultuursprookjes
• de belangrijkste schrijvers van sprookjes 
• evolutie Disney

Sprookjes zijn al heel oud, maar nog steeds actueel:

• De klassieke sprookjes worden nog steeds voorgelezen aan de kinderen.
• Disney herwerkt de verhalen naar hedendaagse films. 
• Iedereen kent ze, ze zijn de basis voor quotes.