SAMENVATTING BLOED EN LYMFE

• anatomie en fysiologie
• MBO
• Studiejaar 1

SAMENVATTING 

BLOED EN LYMFE

DOEL VAN DE LES

• Bespreken hoofdpunten bloed en lymfe

• Evalueren waar eventueel knelpunten zijn
  

• Evalueren of een en ander begrepen is
  

• Door middel van oefentoetsen controleren of vragen begrepen worden 

INHOUD VAN DE LES

• Bloedcellen
• Immuniteit
• Bloedvatenstelsel
• Hart
• Grote en kleine bloedsomloop
• Lymfevatenstelsel 

BLOED

Bestaat uit:

• Ongeveer 55% bloedplasma

• Ongeveer 45% bloedcellen

BLOEDCELLEN

• Erytrocyten = rode bloedcellen

• Leukocyten = witte bloedcellen

• Trombocyten = bloedplaatjes 

RODE BLOEDCELLEN

• Gemaakt in rode beenmerg

( tijdens jeugd ook in de milt)

• Afbraak in milt, lever, rode beenmerg

FUNCTIE RODE BLOEDCELLEN

• Gastransport (zuurstofgas en koolzuurgas) door hemoglobine (ijzerhoudend eiwit)

• Oxyhemoglobine = hemoglobine dat zuurstofgas

vervoert

WITTE BLOEDCELLEN

• Functie: verdediging 

GRANULOCYTEN = WITTE BLOEDCELLEN MET KORREL

• Gemaakt in rode beenmerg

• Kunnen de bloedbaan verlaten en passen dan fagocytose (vertering) toe

LYMFOCYTEN

• Gemaakt in rode beenmerg en lymfeknopen

• Maken antistoffen

BLOEDPLAATJES

• Hierin zit trombokinase = enzym voor bloedstolling

• Bloedplaatjes worden gemaakt in het rode beenmerg 

RODE BEENMERG

Maakt:

• Rode bloedcellen
• Witte bloedcellen (granulocyten en lymfocyten)
• Bloedplaatjes

LYMFEKNOPEN

Maken lymfocyten 

IMMUNITEIT

• Natuurlijk (actief of passief)

• Kunstmatig (actief of passief)

NATUURLIJKE IMMUNITEIT

• Actief door ziek te zijn

• Passief via de placenta (moederkoek) en moedermelk

KUNSTMATIGE IMMUNITEIT

• Actief door inenting met verzwakte/dode ziektekiemen

• Passief door inenting met antistoffen

FUNCTIES BLOED

• Transport van stoffen en gassen

• Warmteverdeling door slagaders

• Homeostase = in evenwicht houden van alle vegetatieve = onwillekeurige functies in het lichaam (= handhaven van een constant inwendig milieu) 

BLOEDVATENSTELSEL

• Slagaders 

• Aders 

• Haarvaten = capillairen

• Hart 

SLAGADERS

• Voeren bloed van het hart AF
• Zijn zuurstofrijk behalve de longslagaders
• Hebben alleen kleppen aan begin van aorta
• Hebben stevige wanden
• Hart is hiervoor een perspomp

ADERS

• Voeren bloed naar hart TOE
• Zijn zuurstofarm behalve de longaders
• Hebben kleppen 
• Wanden zijn dun en slap
• Hart is hiervoor een zuigpomp

HAARVATEN

= verbinding tussen arteriolen en venolen

Hier vindt stofwisseling plaats

BIJZONDERE HAARVATENNETTEN

• In de nieren = glomeruli = helemaal slagaderlijk

• In de longen bij de longblaasjes: alleen gaswisseling

• In de lever = poortader = helemaal aderlijk 

BIJZONDER VAATSYTEEM

Anastomose = verbinding tussen bloedvaten onderling (omleiding)

HART

• Hartwand

• Boezems

• Kamers

• Kleppen 

HARTWAND EN HARTZAKJE

• buitenste laag = elastisch bindweefsel
• middelste laag = dwarsgestreept, onwillekeurig spierweefsel 
• binnenste laag = Éenlagig epitheelweefsel = endotheel en elastisch bindweefsel

Hartzakje = pericard

BOEZEMS EN KAMERS

Het hart wordt verdeeld in 2 helften met:

• Boezem (boven)
• Kamer (onder)

BOEZEMS

Nemen bloed op

De linker boezem van de 4 longaders

De rechter boezem van:

• Bovenste holle ader
• Onderste holle ader
• Kransaders

KAMERS

• Pompen bloed het lichaam in

•  De linker kamer via de aorta = lichaamsslagader

• De rechter kamer via de longslagaders

KLEPPEN

Zitten tussen de boezems en de kamers

en

aan het begin van de aorta

HARTWERKING

• Wisselwerking tussen systole en diastole

• Wordt geregeld door hartcentrum in het verlengde merg (hersenstam)

GROTE BLOEDSOMLOOP

Van linkerkamer naar rechterboezem 

KLEINE BLOEDSOMLOOP

Van rechterkamer naar linkerboezem 

LYMFE

= vocht dat ontstaat uit het bloed door filtratie (druk) = weefselvocht

LYMFECIRCULATIE

• Start tussen de cellen = weefselspleten dus overal in het lichaam

• Via de spleten komt lymfe in de lymfecapillairen en dan in de grotere lymfevaten

3 GROOTSTE LYMFEVATEN

• Grote borstbuis

• Rechter lymfebuis

• Linker lymfebuis 

GROTE BORSTBUIS

Eindigt in de linker sleutelbeenader

Verzamelt lymfe van:

• benen
• buikorganen
• bovenste deel linker long
• huid van deze gebieden

RECHTER LYMFEBUIS

Eindigt in de rechter sleutelbeenader

Verzamelt lymfe van:

• Rechterhelft hoofd, hals, borst,rug
• Rechterarm
• Hart
• Grootste deel longen
• Huid van deze gebieden

LINKER LYMFEBUIS

Eindigt in de grote borstbuis

Verzamelt lymfe van:

• Linkerhelft hoofd, hals, borst,rug
• Linkerarm
• Huid van die gebieden

CHYLVATEN EN CHYLUS

Chylvaten zijn speciale lymfevaten die chylus = vetten vervoeren

FUNCTIES LYMFECIRCULATIE

• Drainage = afvoer van lymfe uit de weefsels naar de sleutelbeenaderen

• Transport

• Afweer door lymfeknopen

AFWEER

Lymfeknopen:

• Maken lymfocyten
• Pakken schadelijke stoffen aan
• Geven vocht terug aan de weefsels

BELANGRIJKE LYMFEKNOPEN

• Milt

• Amandelen