1.2 Fasen en Faseovergangen 2024

• Science
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

fasen en faseovergang

Leerdoelen  

1.  Je kunt de belangrijkste kenmerken van het deeltjesmodel noemen.
2.  Je kunt de toestandsaanduidingen (fasen) met hun betekenis beschrijven.
   
3.  Je kunt de zes faseovergangen benoemen.
   
4.  Je kunt uitleggen welke invloed verandering van temperatuur heeft op de snelheid en onderlinge aantrekkingskracht van moleculen.
   
5. Je kunt uitleggen waarom veranderingen in de snelheid van moleculen en hun onderlinge aantrekkingskracht een faseovergang tot gevolg kunnen hebben.
6. Je beschrijft dat faseovergangen van stoffen kunnen worden veroorzaakt door verwarmen of afkoelen en je vergelijkt stoffen aan de hand van de fasen en faseovergangen

Wat hebben we de vorige keer gedaan?

Pictogrammen en hun betekenis

Etiketten

Op de etiketten van chemicaliën

kun je informatie vinden over de 

stof. Hiernaast het etiket van 

wasbenzine.

Is deze stof brandbaar of giftig?

H- en P- zinnen

Gevaren en voorzorgsmaatregelen worden met H- en P-zinnen aangegeven. Deze zinnen kun je vinden op internet. 

H-zinnen (H van hazard): geven aan wat de gevaren van een stof zijn.

P-zinnen (P van precaution): geven aan hoe je veilig met een stof kan om gaan.

Opdracht : Welke gevaren zijn er als je zwavelzuur gebruikt?

Bekijk het etiket van 

zwavelzuur op de foto.

Waar moet je op letten

als je zwavelzuur gebruikt?

2.2 Deeltjesmodel

Waarom deeltjesmodel?

Deeltjes onzichtbaar 

Deeltjesmodel is een voorstelling van hoe het eruit zou kunnen zien. 

Het beschrijven van wat er gebeurt met behulp van deeltjes is op microniveau. Wat je ziet gebeuren is op macroniveau.

Deeltjesmodel

1. Elke stof bestaat uit moleculen
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen
3. Moleculen bewegen altijd! Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller ze bewegen 
4. Moleculen trekken elkaar aan: vanderwaalskrachten

Het deeltjesmodel en fasen

Trillende deeltjes hebben bewegingsenergie.

Hoe harder ze trillen, hoe meer energie ze hebben.

Vanderwaalskrachten zorgen juist dat deeltjes op hun plaats blijven. 

Als ze hard genoeg trillen, is de bewegingsenergie groter dan de vanderwaalskrachten en gaan de deeltjes meer bewegen. 

Vloeistof                                 Vast                                             Gas

Verklaar de gebeurtenis uit het filmpje met het deeltjesmodel

1. de moleculen van een stof veranderen niet
2. de moleculen van een stof bewegen
3. de moleculen van een stof trekken elkaar aan

De ruimte tussen de moleculen is leeg (er zit geen lucht tussen)

Je kan een behoorlijke hoeveelheid suiker oplossen in water zonder dat het volume toeneemt. Dit komt omdat de suikermoleculen in de ruimte tussen de watermoleculen gaat zitten.

Leerdoel 1: fase-overgangen

Vorige week heb je geleerd dat stoffen in drie fasen kunnen voorkomen. Door gebruik te maken van de temperatuur kunnen we de fase veranderen.

Hoe bepaal je de fase bij een bepaalde temperatuur?

Welke fase heeft ijs?

1. vast
2. vloeibaar
3. gas

Welke stof hieronder geeft het beste aan wat sneeuw is?

1. ijs
2. waterdamp
3. water in de vloeibare fase
4. water in de vaste fase

Iemand heeft parfum opgespoten. Als je langsloopt ruik je dit.
Welke fase heeft de geur van parfum?

1. vast
2. vloeibaar
3. gas

Welke van de volgende stoffen zijn allemaal gasvormig?

1. chloor, ammoniak en water
2. chloor, zout en water
3. ammoniak, chloor en waterdamp
4. zand, zout en water

Welke fase-overgang hoort bij verdampen?

1. vloeibaar -> gas
2. vloeibaar-> vast
3. gas-> vloeibaar
4. vaste ->vloeibaar

Welke fase-overgang hoort bij smelten?

1. vast -> gas
2. vloeibaar-> vast
3. gas-> vloeibaar
4. vaste ->vloeibaar

Welke fase-overgang hoort bij sublimeren?

1. vloeibaar-> vast
2. vast-> gas
3. gas-> vloeibaar
4. vaste ->vloeibaar

Kwik heeft een smeltpunt van -39°C en een kookpunt van 357°C.
Welke fase heeft kwik als het 30 °C is?

1. vast
2. vloeibaar
3. gas

Kwik heeft een smeltpunt van -39°C en een kookpunt van 357°C. Bij welke temperatuur is kwik een gas?

1. -40°C
2. -38°C
3. 356°C
4. 358°C

Leerdoel 3: pictogrammen, etiketten en H- en P-zinnen.

Gevaarlijke stoffen

Sommige stoffen zijn een gevaar voor onze gezondheid. De school heeft een zwarte lijst van stoffen. De stoffen op deze lijst mogen niet gebruikt worden op school. Andere stoffen mag je wel gebruiken als je er voorzichtig mee omgaat. Er bestaan veiligheidsmaatregels voor de opslag van stoffen. Op flessen en potten van chemicaliën kun je ook pictogrammen vinden. 

Uitgebreide informatie over een stof is te vinden op een chemiekaart.

Als je geïnteresseerd bent in chemiekaarten van stoffen dan kun je die opzoeken op internet. Misschien heeft de school een verzameling van chemiekaarten in de mediatheek staan.

Gevaren en voorzorgsmatregelen worden ook met H- en P-zinnen aangegeven. H-zinnen (H van hazard) en P-zinnen (P van precaution) volgens Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) die in de Europese Unie gebruikt wordt kun je vinden op internet.

Leerdoel 2

Je legt uit welke gevaren het gebruik van bepaalde stoffen met zich meebrengt en herkent hoe deze gevaren worden aangegeven op pictogrammen en etiketten, zoals mate van brandbaarheid, giftigheid, explosiviteit.

Extra uitleg over de fase-overgangen:

Het filmpje hierna geeft meer informatie over de fase-overgangen dan je voor de toets moet kennen.

Bekijk het als je meer uitleg nodig hebt over de fase-overgangen en de temperatuur.

OF

Bekijk het als je nieuwsgierig bent naar hoe fase-overgangen in een grafiek weergegeven kunnen worden.

Einde van de uitleg

Nu maken: opgave van 1.2 ( vragen 1 t/m 13)

Blz. 22 t/m  26