Week 42 Formuleren H1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat gaan we doen?

•   H1 Formuleren 
  
• uitleg theorie

doel

• Ik kan zinnen correct begrenzen.

startopdracht 

1. Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, vermaakten we ons prima.
2. Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, we vermaakten ons prima.

Opdracht:  Geef voor beide zinnen aan welke , een . moet zijn.

                        (invullen op de volgende dia's)

Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, vermaakten we ons prima.

Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, we vermaakten ons prima.

zinnen begrenzen

• begin met een hoofdletter
• eindig met een punt
• in samengestelde zinnen: gebruik komma's, puntkomma's, dubbele punten om zinnen van elkaar te scheiden

leestekens: punt

Je gebruikt leestekens om een tekst beter leesbaar te maken:

punt:      na een zelfstandige, mededelende zin

               Mijn fiets is kapot.

leestekens: komma

Om twee zinnen samen te voegen tot een nieuwe (langere) zin.

Plaats van de komma:

• tussen twee persoonsvormen: Als ik te laat kom, krijg ik straf.
• voor verbindingswoorden (maar, omdat, want, terwijl...):

      Ik ben te laat, omdat mijn fiets kapot is.

• voor een deel van de zin dat geen zelfstandige zin is:                   We hebben een leuke les gehad, die lekker vlot verliep.

leestekens: puntkomma

 -> Als twee zelfstandige zinnen sterk met elkaar samenhangen. 

 -> Je mag ook een punt gebruiken.

                 

Ik ga graag naar het buitenland op vakantie; ik vind Nederland maar saai.

Ik ga graag naar het buitenland op vakantie. Ik vind Nederland maar saai.

leestekens: dubbele punt

Als twee zelfstandige zinnen met elkaar samenhangen en de tweede zin een opsomming, uitleg of reden vormt bij de eerste zin.

Er zijn twee mogelijkheden: het gaat door of het gaat niet door.

fouten bij begrenzen

• Een bijzin wordt als losse zin geschreven:

          Ik was te laat op school. Omdat mijn fietsband lek was.

• Twee zelfstandige zinnen worden ten onrechte samengevoegd:                               In de Tweede Wereldoorlog werden verschillende landen door                          Duitsland bezet, hier kwamen veel mensen tegen in opstand.

Waarom zijn punten en hoofdletters belangrijk in een tekst?

Om de tekst mooier te maken

Om de tekst leesbaarder te maken

Leestekens

Leestekens verbeteren de leesbaarheid van teksten.

Er zijn veel verschillende leestekens.

In welk antwoord is het hoofdlettergebruik goed toegepast?

1. Maart, Spanje, meneer De Vries
2. maart, Spanje, Meneer De Vries
3. Maart, Spanje, meneer de Vries
4. maart, Spanje, meneer De Vries

Een van de regels voor de komma is dat je het tussen twee persoonsvormen moet schrijven. In welk antwoord zie je die regel toegepast?

1. Ik wil vandaag echt niet naar buiten, want het regent keihard.
2. Als het zo blijft regenen, dan ga ik echt niet naar buiten vandaag.
3. In de herfst regent het, in de winter sneeuwt het vaak.
4. Als het straks niet meer regent, ga ik nog even snel naar de stad.

Trema  ¨

Een trema is een leesteken.

het komt ook voor in leenwoorden:

föhn, rösti 

Wanneer gebruik je een trema?

Die twee stipjes boven een ë,  ï of ü (trema) schrijf je in een woord (geen samenstelling) als er een uitspraakprobleem dreigt: geïnspireerd, kopiëren, reünie.

Je moet dus weten of het om een samenstelling gaat of niet. 

Een trema (ë, ï, ü)

Een trema schrijf je in een 'gewoon' woord; 

niet in een samenstelling. 

In een samenstelling schrijf je bij een uitspraakprobleem een koppelteken: enquête-uitslag. 

In welk antwoord zijn de beide woorden géén samenstellingen?

1. skiër, lenteüi
2. knieën, naäpen
3. beïnvloedbaar, meeëten
4. rösti, vacuüm

In welke antwoord staan de woorden met trema goed geschreven?

1. skiër, lenteüi
2. knieën, naäpen
3. beïnvloedbaar, meeëten
4. rösti, vacuüm

Aan elkaar met koppelteken.

Aan elkaar zonder koppelteken.

theorie examen

milieu invloed

Zuid Holland

auto alarm

operatie assistent

interieur verzorger

Bekijk het volgende filmpje

Bekijk het filmpje tot 1.15 (tot getallen aan elkaar schrijven). 

0

Hoe wordt het woord 'tot stand koming' in het filmpje geschreven?

1. tot standkoming
2. totstand koming
3. totstandkoming
4. tot stand koming

Hoe wordt in het filmpje het woord 'vier sterren hotel' geschreven?

1. viersterrenhotel
2. vier sterrenhotel
3. viersterren hotel
4. vier sterren hotel

Lees onderstaande antwoorden: wat is de juiste spelling? Aan elkaar of los?

1. adembenemende voorstelling
2. adembenemendevoorsteling
3. adem benemende voorstelling
4. adem benemendevoorstelling

Geef aan of het volgende woord goed of fout gespeld is:
flex-medewerkers.

1. goed
2. fout

koppelteken in samenstellingen

Een koppelteken (-) gebruik je:

- als je een uitspraakprobleem krijgt (klinkerbotsing)

- in een samenkoppeling (groepje woorden vormen samen 1 woord: kant-en-klaarpakket)

- bij een zn met een combinatie van cijfers, symbolen + een zn

Bij welk antwoord zie je een klinkerbotsing?

1. kassa-lade
2. milieu-inspectie
3. web-based
4. bijna-ongeluk

Bij welk antwoord zie je een klinkerbotsing?

1. domino-effect
2. anti-Amerikaans
3. vwo-diploma
4. $-teken

koppelteken

Een koppelteken schrijf je: 

- bij aardrijkskundige namen in combinatie met een windrichting / midden / centrum (Midden-Nederland, Zuid-Limburg, Schiphol-Centrum)

-in een samenstelling met 2 gelijkwaardige delen: zwart-wit, sociaal-democraat

In welk antwoord zie je een koppelteken bij twee gelijkwaardige delen?

1. on-Nederlands
2. leerling-bakker
3. oud-voorzitter
4. hotel-restaurant

In welk antwoord zie je het koppelteken bij twee gelijkwaardige delen?

1. extreem-rechts
2. ex-vriendin
3. Frans-Duits
4. zee-egel

Het koppelteken schrijf je: 

- in een samenstelling met St, of Sint (Sint-Bernardhond)

- in een samenstelling met een voorvoegsel: adjunctie-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-

- als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft (on-Nederlands) 

In welk antwoord zijn de samenstellingen goed gespeld?

1. politieacademie, gala-avond, anti-roker
2. lente-ui, zwart-wit, audiovisueel
3. Midden-Amerika, oud-sportman, adjunctdirecteur
4. $-teken, doe-het-zelver, intake-gesprek

In welk antwoord is de volgende regel correct toegepast: schrijf een koppelteken als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft.

1. Zuid-Amerikaanse
2. non-Binaire
3. anti-Russisch
4. mbo-Opleiding

Koppelteken

Sleep naar de goede plek.

WEL een koppelteken

NIET een koppelteken, aan elkaar.

Noord Brabant

tbs kliniek

koppel teken

baseball kaart

Geef aan goed of fout:
Garage-eigenaar

1. Goed
2. Fout

Geef aan goed of fout gespeld:
Koffie-industrie.

1. Goed
2. Fout

Koppelteken is nodig vanwege het tweede deel van de samenstelling met een hoofdletter.

Fout beschreven. Geen koppelteken nodig.

Koppelteken is nodig vanwege het voorvoegsel.

Koppelteken is nodig vanwege klinkerbotsing.

havo-opleiding

mini-jurk

ex-man

studie-avond

pro-Amerikaans

met koppelteken

zonder koppelteken

(aan elkaar)

oud voetballer

vwo diploma

amateur speler

non stop

© teken

Zuid Afrikaans

semi prof

mee eten

stage plaats

niet officieel

met koppelteken

zonder koppelteken

(aan elkaar)

fiets ketting

havo leerling

boek verslag

zo even

carnavals hit

bagage afdeling

auto ongeluk

non stop

ultra links

pin code

met koppelteken

zonder koppelteken

(aan elkaar)

zwart wit

    % teken

65+ kaart

pin code

Beuken laan

rooms katholiek

jij vorm

zee egel

pet fles

wifi code

Geef aan welke woorden een trema nodig hebben, welke een koppelteken en welke correct gespeld zijn.

Correct gespeld

Trema nodig

Koppelteken nodig

financieel

antiaanbaklaag

skiongeluk

dietiste

melodieen

on Amerikaans

geupload

In welk antwoord staan meerdere antwoorden die geen leesteken zijn?
Klik 1 antwoord aan.

1. punt, uitroepteken, aanhalingstekens
2. apostrof, hoofdletter, schuingedrukt
3. komma, vraagteken, doorlooppuntjes
4. apostrof, koppelteken, dubbele punt

In welk antwoord is het hoofdlettergebruik goed toegepast?

1. Maart, Spanje, meneer De Vries
2. maart, Spanje, Meneer De Vries
3. Maart, Spanje, meneer de Vries
4. maart, Spanje, meneer De Vries

In welk antwoord is het hoofdlettergebruik goed toegepast?

1. Maart, Spanje, meneer De Vries
2. maart, Spanje, Meneer De Vries
3. Maart, Spanje, meneer de Vries
4. maart, Spanje, meneer De Vries

doel

• Ik kan zinnen correct begrenzen.