ABCD -> Disability

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Keuzedeel

zorg in instabiele en acute zorgsituaties

* ABC

* Leerdoel vandaag: Disability
* Toch wat theorie

* Van denken naar doen: Dhr. Janssen

* Afsluiting

De les van vandaag...

Intracerebelaire bloeding:

Bloed in het hersenweefsel. Verschillende oorzaken hebben, zoals hoge bloeddruk (hypertensie), vaatafwijkingen of een hersentumor.

Aandoeningen van de hersenvaten die het meest op jonge leeftijd een intracerebrale bloeding veroorzaken zijn:

hersenaneurysma

arterio veneuze malformatie

durale arterioveneuze fistel

cavernoom 

cerebrale amyloide angiopathie

Complicaties:
Hydrochephalus
Delier
Infectie, koorts

Hart/long problemen

Subdurale bloeding:

Bij een traumatische acute subdurale bloeding is er door ongevalsletsel aan het hoofd een bloedvat kapot gegaan onder (sub) het hersenvlies (de dura). Vandaar de naam subdurale bloeding.

Wel/niet opereren

Epidurale bloeding:
Bij een epidurale bloeiding is er sprake van een bloeding boven (epi) het hersenvlies (dura), vandaar de term epidurale bloeding. Dit in tegenstelling tot een acute subdurale bloeding, dat onder het hersenvlies plaatsvindt. De bloeding treedt dus op tussen de schedel en het hersenvlies. Vaak, maar niet altijd, gaan deze bloedingen gepaard met een bovenliggende breuk in het schedelbot.

Bij alle patiënten met een voor de patiënt ongewoon hevige hoofdpijn (heftigste hoofdpijn ooit), die binnen enkele minuten het maximum bereikt en ten minste een uur aanhoudt dient gezien de hoge a priori kans op een subarachnoïdale bloeding aanvullend onderzoek plaats te vinden, ook als er geen andere verschijnselen zijn. Hoofdpijn kan gepaard gaan met meningeale prikkeling, fotofobie, visusverandering, misselijkheid/braken, focale neurologische uitval, bewustzijnsverlies, epileptisch insult, hypertensie.

Opvang volgens ABCDE-methodiek. Bepaling bewustzijn (EMV-score), pupillen meningeale prikkeling (nekstijfheid, fotofobie), focale neurologische uitvalsverschijnselen. Hoge bloeddruk en koorts kan gevolg zijn van SAB. Nervus abducens uitval kan wijzen op verhoogde druk. Volledig neurologisch onderzoek (door neuroloog).

Diabetische keto-acidose (DKA) en Hyperosmolair hyperglykemisch non-ketotisch syndroom (HHS)

De uitlokkende factoren voor het ontwikkelen van DKA of HHS vertonen veel overlap en worden daarom in één overzicht genoemd:

Nieuw gediagnosticeerde DM:

DM type 1 (DKA);

DM type 2 (HHS);

Ketosis prone diabetes type 2 (DKA).

Onderbreken van insulinetoediening:

Niet goed functionerend insulinepompsysteem;

Onterecht overslaan van insuline-injecties bij niet kunnen eten;

Niet spuiten uit angst voor gewichtstoename (eetstoornissen);

Niet spuiten uit angst voor hypoglykemie;

Manipulatief gedrag (psychiatrie),

Infecties: sinusitis, pneumonie, meningitis, urosepsis et cetera.

Ontstekingen: appendicitis, acute pancreatitis, et cetera.

Cardiovasculaire aandoeningen: myocardinfarct, CVA, longembolie.

Medicamenten: corticosteroïden, thiazidediuretica , antipsychotica, en andere.

Uitgeputte, zieke indruk. Bewustzijn is meestal verlaagd. Tekenen van dehydratie, bloeddruk, pols, temperatuur (kan ook bij infectie normaal of verlaagd zijn), Kussmaul-ademhaling, acetongeur, infectiefocus, meningeale prikkeling, neurologische uitvalsverschijnselen, maagdilatatie, urineretentie, drukpijnlijke buik. NB: Buikpijn kan uiting van acidose zijn, maar ook van onderliggend uitlokkend moment.

Bij HHS is de ademhaling vaak normaal. Bewustzijnsstoornissen en tekenen van dehydratie kunnen ernstiger zijn dan bij DKA. Toch is er ook hier maar zelden sprake van hypovolemische shock. Bij de presentatie van de vaak oudere patiënt kunnen trombo-embolische complicaties aanwezig zijn (CVA, hartinfarct en mesenteriaal trombose), die zowel oorzaak als gevolg van de ontregeling kunnen zijn.

Welke soorten bewustzijnsdaling ken je?

Somnolent:

Zieke slaperigheid, de zorgvrager is wel aanspreekbaar en kan goed antwoord geven op vragen, is dus wekbaar, maar dommelt telkens weg.

Soporeus:
Sufheid, de zorgvrager is alleen gedurende korte tijd gevoelig voor sterke prikkels.

Comateus:
Bewusteloosheid

De zorgvrager is niet wekbaar en reageert niet op prikkels

Ontbreken van gewaarwordingen

Ontbreken van willekeurige bewegingen.

Uitvallen van reflexen

Verhoogde peesreflexen en abnormale reflexen

Incontinentie of retentie van urine en ontlasting

EMV-score is 8 of minder met de ogen dicht

Vegetatief:
Bewusteloosheid. Dit is een toestand waarbij een fysiologisch slaap- en waakritme optreed en deze toestand ontstaat na een langdurig coma, er is een interactie mogelijk en de toestand hoeft niet definitief te zijn .

De D: Voor bewustzijnsniveau zijn verschillende instrumenten, zoals de AVPU en de EMV (GCS).

Welke ken je en welke niet?

Ik ken ze allebei en kan ze ook (met hulp) uitleggen.

Ik ken ze allebei, maar kan ze niet uitleggen.

Ik ken er één en kan deze ook (met hulp) uitleggen.

Ik ken er één, maar kan deze niet uitleggen.

Ik heb geen idee.

Beoordeling bewustzijn:
- Observeren onrust, neurologische uitval, convulsies

- Comascore afnemen: AVPU, GCS

- Inspecteren pupillen, meningeale prikkeling

- Meten bloedsuiker

Mogelijke acties:
- Medicatie toedienen (glucose, anti-epileptica, antidota (voor een intoxicatie of overdosering)

EMV-score (E)

EMV-score (M)

EMV-score (V)

Hoogst haalbare score is 15.      Bij 8 of lager (1-5-2) is er sprake van een coma

Welke twee andere onderzoeken horen ook bij de 'D'?

1. Hb en pijnscore
2. Hb en urineproductie
3. BEFAST en pijnscore
4. BEFAST en glucosemeting

Bloedsuikers prikken.

Bij welke acuut neurologische aandoening geef je midazolam (i.m. of oronasaal) of diazepam (rectaal)?

De heer Janssen, 82 jaar oud, is opgenomen op de afdeling orthopedie na een val in de badkamer waarbij hij zijn linkerheup heeft gebroken. Hij is succesvol geopereerd en herstelt nu op de afdeling.

Casus

Afsluiting