P3W2: Volksverhalen - sage/legende

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Birth of Venus - Sandro Botticelli

L'histoire de l'histoire

volksverhalen

EPIEK

= verhalende literatuur, zowel in poëzie als proza

epos = grieks: heldendicht

episch / epic (Eng): groots en meeslepend

   MYTHE

• meestal mondelinge tradities 
• hoofdrolspelers zijn fantastische wezens: (half)goden, mythologische wezens en helden
• verhalen proberen een rechtvaardiging of verklaring te geven voor een fenomeen of de oorsprong van de wereld
• mythen zijn de directe erfenis van een cultuur of een volk: Grieks, Romaans, Noors, Germaans, Indiaas, IJslands ...
• leerzaam, bevatten moraal, waarschuwingen, vaak ook religieus

  Echo & Narcissus

• Narcissus was de mooiste man, iedereen was verliefd op hem.
• De nimf Echo was op slag verliefd op hem, hij wijst haar onbeschoft af. 
• Uiteindelijk wordt Narcissus verliefd op zijn spiegelbeeld in het water en sterft hij van verdriet omdat hij zichzelf niet kan aanraken.
• Psychologische term en persoonlijkheidsstoornis: narcisme is hiervan afgeleid    = 'verliefd' zijn op jezelf, obsessie met jezelf, gebrek aan empathie

 

Mythe: Daedalus en Icarus

Mythe: PAARD VAN TROJE

  eigenlijke en historische

  SAGE

• kort, traditioneel volksverhaal
• 'sage' of 'zage' = Middelnederlands, afgeleid van zeggen, of 'wat men zegt' 
• speelt zich af op een bekende plaats en op een bekend moment in de tijd 
• heeft een historische, religieuze en waargebeurde kern waaromheen is gefantaseerd
• voorbeelden: De rattenvanger van Hamelen, Wilhelm Tell, Het verhaal van Antwerpen, De vliegende Hollander, Witte wieven

  LEGENDE

• volksverhaal 
• vooral ontstaan in de middeleeuwen
• ‘legenda’ (Latijn) betekent: 'wat gelezen moet worden'
• religieus thema: gaat over Jezus of over heiligen / heilige voorwerpen
• er gebeurt meestal een wonder
• de kern is historisch, maar er is fantasie aan toegevoegd
• er is een vrij duidelijke tijds- en plaatsbepaling
• doel: mensen in contact brengen met God, het christelijke geloof
• He's a living legend! Een mirakel, zeer beroemd persoon.

stadssage of urban legend 

of broodjeaapverhaal

• personages herkenbaar: gewone mensen
• speelt zich af op plaatsen die we lijken te kennen (een bar, een ziekenhuiskamer, een restaurant op een toeristische bestemming), maar de precieze locatie blijft vaag
• ook geen exacte tijdsbepaling, al doet het verhaal vermoeden dat het niet zo lang geleden kan zijn
• doel: angst zaaien, griezelen

Mythe, Sage, Legende of Sprookje?

Mythe: gaat over goden en mythische wezens.

Sage: is een volksverhaal dat zich afspeelt op een specifieke plaats met een vaak angstaanjagende gebeurtenis.

Legende: is een christelijk volksverhaal.

Sprookje: speelt zich af op een onbepaalde plaats en tijd, met gewoonlijk een gelukkige afloop.

 -  de genres kunnen soms overlappen -