6.5 - Wereldlijke macht verloren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

6.4 en 6.5 - Bestuur in Utrecht en 

de wereldlijke macht verloren

Leerdoelen:

• Je weet hoe het bestuur in Utrecht geregeld was
  
• Je kunt uitleggen waarom de hertogen van Bourgondië zo machtig wilden zijn.
• Je kunt uitleggen hoe door centraliseren en uniformeren de hertogen van Bourgondië hun macht wisten te vergroten.
• Je kunt hoe Utrecht haar bestuurlijke status verloor in de 16e eeuw. 
• Je weet wat de Renaissance is.

Wat was ook alweer centraliseren?

Stadsrechten

• Vanaf de 10de eeuw wordt Utrecht een belangrijk bestuurscentrum
• De keizer geeft de stad stadsrechten: eigen bestuur, recht om belasting te heffen
• De schout en schepenen regelen de rechtspraak
• De schepenen kwamen uit de patriciërsfamilies

Onvrede en opstand

• De bisschop mag belasting heffen in Utrecht
• De burgers zijn ontevreden omdat de belasting te hoog is
• In de 13e eeuw komen zelfs de gilden hier tegen in opstand

Wat is Bourgondië?

• Gebied in Noord-Frankrijk
  
• Ontstond doordat Franse koning in 1363 het hertogdom Bourgondië aan zijn jongste zoon Filips de Stoute te leen gaf.

• Door oorlog, huwelijken en erfenissen wisten de hertogen hun gebied flink uit te breiden.
  
• Doel: eigen staat los van Frankrijk

Centraliseren & uniformeren:

• Allemaal losse provincies (gewesten) met andere wetten en regels.
• 
  
• Vanuit één centraal punt besturen (centraliseren).
• Overal dezelfde wetten en regels invoeren (uniformeren).

Wat is een ander woord voor een provincie?

1. Schout
2. Uniformering
3. Gewest
4. Staat

Hoe noem je het streven van een koning om vanuit één hoofdstad zijn rijk te besturen?

1. Centralisatie
2. Uniformering
3. Gewesten
4. Staatsvorming

Wat wilden de hertogen van Bourgondië bereiken met hun veroveringen?

1. Veel macht en grondgebied veroveren
2. Een eigen staat stichten los van Frankrijk
3. Veel rijkdom vergaren
4. Aantonen dat ze beter waren dan Frankrijk

Welk begrip past bij: "privileges afschaffen en overal dezelfde wetten invoeren".

1. Centralisatie
2. Staten-Generaal
3. Stadsrechten
4. Uniformering

Centraliseren & Uniformeren:

* Staten-Generaal: bijeenkomst in Brussel voor de belangrijkste burgers uit steden, adel en geestelijkheid van de gewesten.

* Karel de Stoute: met geweld en oorlog optreden tegen opstandige steden --> centralisatie afdwingen.
* Zware belastingen

Utrecht verliest de wereldlijke macht

Het Habsburgse Rijk

Karel de Stoute sterft op het slagveld

De Renaissance

* In Italië, rond 1400.. bloei kunst & cultuur.
* Renaissance = wedergeboorte = periode waarin de cultuur van Grieken en Romeinen terug komt.

Waardoor verloor Utrecht haar bestuurlijke status in de 16e eeuw?