Basisstof 4: Veranderende ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 5: Ecologie

Basisstof 4: Veranderende ecosystemen

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Uitleg voor wie dat nodig heeft
• Aan het werk! 
• Afsluiting

Herhaling

Wat: Opdracht voedselweb korhoenders

Hoe: Tweetallen, fluisteren

Tijd: 10 minuten + 5 min bespreken

Hulp: Vraag je buur/kijk in je boek/steek je vinger op

Klaar: Basisstof 5 lezen

Uitkomst: Opdracht korhoenders is af (na 10 min gaan we bespreken)

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• Veranderingen in een ecosysteem beschrijven;
• In een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren.

Pionier- en climaxecosysteem

Een pionierecosysteem is het eerste ecosysteem wat zich vormt m.b.v. pioniersoorten:

• Biestarwegras, helm, springstaarten

Er is een open kringloop: veel uitwisseling met de omgeving van het ecosysteem

Pionier- en climaxecosysteem

Dankzij de pioniersoorten ontstaat er humus en worden de abiotische factoren gunstiger.

De soortensamenstelling verandert, het ecosysteem gaat geleidelijk over in een ander systeem: successie.

Pionier- en climaxecosysteem

Het eindstadium van successie is een climaxecosysteem.

• Abiotische factoren en soortensamenstelling zijn (min of meer) constant;
• De NPP is ongeveer even groot als de afbraak van de weefsels (biomassa blijft nagenoeg gelijk);
• Er is een gesloten kringloop: weinig uitwisseling met de omgeving van het ecosysteem

Primaire en secundaire successie

Primaire successie is successie die helemaal van voren af aan moet beginnen (bijvoorbeeld een kale rots/na een vulkaanuitbarsting met lava).

Secundaire successie hoeft niet helemaal van voren af aan te beginnen.

Verlanding

• Dode plantenresten in plassen/wateren zinken naar bodem
• Er vormt zich een laag modder of slib
• De bodem wordt opgehoogd
• Oeverplanten kunnen de plas in groeien
• Er ontstaat een moeras

Gradiëntenecosysteem

Een gradiëntecosysteem heeft geleidelijke overgangen van gebieden. Bijvoorbeeld ons duinlandschap:

• Strand -> zeereep -> open duinvalleien -> struweelduinen -> binnenduinrandbossen

In een ecosysteem komen ook indicatorsoorten voor: soorten die aanwijzingen geven over een kenmerk van het milieu. 

Modelleren van de natuur

Bij modelleren wordt een vereenvoudigde voorstelling van de werkelijkheid gemaakt en uitgeprobeerd. 

• Computermodellen kunnen snel complexe processen doorrekenen
• Je experiment wordt virtueel (en een stuk sneller)

Evenwichten

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 t/m 4 van thema 5

Hoe: Tweetallen, fluisteren of voor jezelf

Tijd: 15 minuten

Hulp: Kijk in je boek/binas/vraag je buur/steek je vinger op

Klaar: Basisstof 1 van thema 6 lezen

Uitkomst: Basisstof 1 t/m 4 van thema 5 is af