6.1 en 6.2 - Bescherming & Afweer + herhaling thema 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

homeostase =Het vermogen om het inwendig milieu (lichaamsvloeistoffen) voor de cellen zo constant mogelijk te houden

Waar ging het ook alweer over? 

Thema 5

Neem deel aan de LessonUp via je laptop!

opdr 33 t/m 36 

'Homeostase' = Het vermogen om het
inwendig milieu (lichaamsvloeistoffen)
voor de cellen zo constant mogelijk te houden

Welke dingen houden we constant?

Thema 5 Gaswisseling & Uitscheiding

Basisstof 1 Gaswisseling

Basisstof 2 Longventilatie

Basisstof 3 De lever

Basisstof 4 De nieren

Basisstof 5 De huid

Ik beheers de stof van H5 Gaswisseling en Uitscheiding

😒🙁😐🙂😃

Zit het al in jullie lange termijn geheugen? (= geleerd)

Wat zijn de 3 stappen
in vorming van urine?

5.4 Nieren

• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
  
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 4:

Stap 5:

Stap 6:

Stap 7:

Stap 0:  Je bent flink aan het sporten geweest, je hebt gezweet

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken en via hypofyse uit te scheiden

Via de hypofyse komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan minder water uitscheiden.

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere osmotische waarde.

De hypo-thalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.

Zweten vs. kippenvel

Thermoregulatie in de huid:
oorzaak en gevolg.

Sleep de gebeurtenis naar het bijbehorende effect. 

Er komt minder bloed onder het oppervlak van de huid. Daardoor vindt er minder warmteverlies plaats.

Haartjes gaan recht overeind staan. Hierdoor wordt de stroom van (koude lucht bemoeilijkt. Het lichaam koelt minder af

Verdamping van vloeistof op de huid onttrekt warmte aan het lichaam. Dit geeft een koelend effect.

De huid wordt rood en straalt veel warmte af

zweetafgifte

vernauwen van slagadertjes in lederhuid

verwijden van slagadertjes in lederhuid

samentrekken van haarspiertjes

1. a. Welke verschillen zijn er tussen de bloedvaten in de twee afbeeldingen?
   
2. b. De warmte-uitwisseling tussen het bloed in de slagader en het bloed in de naastgelegen ader is het grootst in welke afbeelding?
   
3. c. (2p) In welke afbeelding is de omgevingstemperatuur het laagst?
   

               Leg je antwoord uit.

5.5 De Huid - opdr 36
In de ledematen van bepaalde zoogdieren kan het bloed in de richting van het hart worden vervoerd door aders die aan de oppervlakte liggen, en door aders die dicht langs de slagaders lopen (zie afbeelding 1 en 2).

Lisa naar voren. Sienna naast rustig iemand. 
Madelief en Jane naast elkaar. Claire naast Ryan/Zeger - Sienna? Rozemarijn? 

T6 AFWEER

T6 AFWEER

Beginnen met stukje nostalgie uit 1986

00:33

Wat produceren planten dat wij inademen?

00:48

Waarom verkleuren de rode bloedcellen nu ineens?

01:00

Wat zijn de kleine 'mannetjes' met veel armpjes? Wat is hun functie?
(bonusvraag: waar vindt je dit terug in de Binas?)

01:11

Wat zijn de politieagenten die deze vreemde gasten aanvallen?

01:26

Deze laatste afweerreactie tegen bacterien (ze infecteren een wond) vindt plaats met kleine witte 'robotjes'. Wat zouden die voorstellen?

Bescherming 

We worden ziek door pathogenen = ziekteverwekkers 

Als deze binnendringen in je lichaam/cellen noemen we dit infectie

• Wat voor soort 'cellen' kunnen pathogenen zijn?
• welke rol zou koorts spelen bij een infectie? 
• waarom krijg je soms antibiotica voorgeschreven? (wanneer heeft dit geen zin?)
  

Eerste verdedigingslinie

Extern, aspecifiek:

• Mechanische afweer :
  huid, slijmvliezen. 
  
  

       

• Chemische afweer:
  zoutzuur in maagsap, pH huid

*(basaal membraan)
(huid heeft ook rol bij thermoregulatie, bescherming tegen uitdroging en UV-licht)

Afweer bij planten

mechanische afweer:

- stekels en doornen

chemische afweer:

- (bittere) smaak

- zure stoffen

- signaal stoffen (vb. rups en sluipwesp)

Bescherming

Lees evt. 6.1 door 

Maak opdrachten 1 t/m 3. 

inhalen 
5.3 en 5.4 Lever en Nier opdrachten
23 t/m 26, en 27 t/m 31

( afmaken 1 t/m 9 + 11 + 15 t/m 20)

Klaar? Examentrainer H5

https://www.jellinek.nl/preventie/horeca/drugs-test-service/

Welke long is het kleinst?
Waarom?

1. Rechterlong. Het hart zit aan die kant.
2. Rechterlong. De maag zit aan die kant
3. Linkerlong. Het hart zit aan die kant.
4. Linkerlong. De maag zit aan die kant.

Wat is de
vitale capaciteit?
Gebruik BiNaS!

1. 1 + 2
2. 2 + 3
3. 3 + 4
4. 3 + 4 +5

Als de pO2 van de longen lager is dan de pO2 van de haarvaten in de longen dan..

1. gaat er zuurstof naar het bloed
2. gaat er geen zuurstof naar het bloed

Wat betekent vitale capaciteit?

1. Hoeveel lucht er in je longen past
2. ongeveer 0,5 liter
3. de hoeveelheid lucht die je maximaal kan in- of uitademen
4. hoeveel lucht je in en uitademt

Als de longen uitzetten (bij inademing) ontstaat er een ...

1. Luchttekort
2. Vacuüm
3. Onderdruk
4. Bovendruk

Wat zijn de 3 stappen
in vorming van urine?

De eilandjes van Langerhans (hormoonklieren) liggen in de

1. Nieren
2. Alvleesklier
3. Hersenen
4. Hersenstam

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 4:

Stap 5:

Stap 6:

Stap 7:

Stap 0:  Je bent flink aan het sporten geweest, je hebt gezweet

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken en via hypofyse uit te scheiden

Via de hypofyse komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan minder water uitscheiden.

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere osmotische waarde.

De hypo-thalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.

Wat is de reactie van de huid via het cz als de koude-zintuigen in de huid geprikkeld worden?

1. zweten en bloedvat-spieren trekken samen
2. zweten en bloedvat-spieren ontspannen
3. kippenvel en bloedvat-spieren trekken samen
4. kippenvel en bloedvat-spieren ontspannen

6.2 Afweer

Tweede verdedigingslinie:

Afweer door het imuunsysteem (witte bloedcellen) 

• Aangeboren = (niet specifiek, tegen alle lichaamsvreemde stoffen)
  macrofaag/fagocyt* 
  
  
  
  
• Aangeleerd / verworven = (wel specifiek, je moet eerst ziek zijn geweest en geheugencellen aanmaken)

  B- en T-cellen 

Aantekening 

Cellulaire afweer

Humorale afweer

B-cellen maken antistoffen die binden aan ziekte-verwekkers

T-cellen prikken geïnfecteerde lichaamscellen kapot

6.2 Afweer

Lees blz. 114-120

Maak (1, 2, 3) + 5 t/m 11  + Context 13 - wereldziektes

Klaar? Maak examen- trainer van Thema 5. 

Herhaling typen afweer

Niet specifieke afweer (barriëres en fagocyten)

Specifieke afweer (door T cellen en B cellen)