Basisboek Juridisch Hoofdstuk 3 De overheid

• Basisboek Juridisch
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdstuk 3 De overheid

De overheid

De overheid bestaat uit 3 lagen:

- Centrale overheid/Rijksoverheid

- Lokale overheid (provincies)

- Lokale overheid (gemeente)

- Overheidsinstanties met een bepaalde taak (waterschappen, de SVB, het CBR) 

Taken van de overheid

De overheid heeft 3 taken:

- wetgevende taak: maken van wetten (1e en 2e Kamer)

- bestuurlijke taak: uitvoeren van wetten (overheidsinstanties)

- rechtsprekende taak: onafhankelijke rechters passen en toetsen de wetten (Openbare Ministerie en rechtbanken)

- Trias Politica: de scheiding van deze 3 taken door ze bij verschillende instanties neer te leggen.

Landelijke overheid

De Staten-Generaal (de 1e en 2e Kamer) heeft 2 taken:

- beleid van de regering controleren (plannen en doelen van de regering door vragen te stellen aan een minister of staatssecretaris) 

- maken van nieuwe wetten (indienen van een wetsvoorstel die eerst door de 2e en dan 1e Kamer aangenomen moeten worden)

Regering

De regering heeft 2 taken:

- wetgevende taak (samen met de Staten Generaal nieuwe wetten maken)

- bestuurlijke taak (zorgen voor veiligheid, werkgelegenheid, milieu, huisvesting etc.). Het coalitieakkoord is een voorbeeld van de bestuurlijke taak. Daar staan alle plannen en doelen van het kabinet voor de hele regeerperiode. 

Provincie

De provinciale overheid: Nederland heeft 12 provinciale overheden. Het provinciehuis staat in de hoofdstad van elke provincie. Het bestuur bestaat uit 3 organen:

- Provinciale Staten: vertegenwoordigen de bevolking van een provincie, controleert Gedeputeerde Staten en maakt de wetten

- Gedeputeerde Staten: besturen de provincie (vergelijkbaar met de regering). Ze worden benoemd door de Prov.Staten.

Provincie (vervolg)

- Commissaris van de Koning: de voorzitter van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten. Hij wordt benoemd door de regering en is het visitekaartje van een provincie. 

- Met de provinciale verkiezingen worden ook de leden van de 1e Kamer gekozen

Gemeente

Nederland telt 380 gemeenten. Een gemeente bestaat uit:

- Gemeenteraad: vertegenwoordigt de bewoners van een gemeente, controleert het beleid van het College B&W en maakt de wetten (APV).

- College van B&W: bestaat uit de burgermeester en wethouders, bestuurt de gemeente en maakt het beleid (plannen en doelen).

Gemeente

- Burgermeester: voorzitter van de gemeenteraad en het college van B&W. Hij wordt door de regering benoemd en is het visitekaartje van een gemeente. 

Autonomie en medebewind

Autonomie: provincie en gemeente kunnen zelfstadig beslissen over hun beleid. Het geldt niet voor alle beleidsterreinen, allen daar waar vanuit de centrale overheid geen regels over gemaakt zijn. 

Medebewind: provincie en gemeente voeren taken uit de ze opgelegd zijn door de centrale overheid. 

Europese Unie (EU)

De EU telt 27 lidstaten (landen). De samenwerking tussen deze landen is gebaseerd op een verdrag (contract tussen de staten). Als lidstaat geef je een deel van je autonomie weg aan de Europese instellingen (organisatie die door het verdrag zijn ingesteld). 

EU (vervolg)

De EU kent de volgende instanties:

- Europese Raad: staatshoofden en regeringsleiders overleggen over het Europees beleid

- Raad van Ministers: Europese wetgeving en begroting worden door ministers uit alle lidstaten besproken

- Europese Commissie: het dagelijks bestuur van de EU, maken van Europese wetsvoorstellen. Per lidstaat 1 Eurocommissaris.

EU (vervolg)

- Europees Parlement: volksvertegenwoordigers van alle lidstaten. In totaal telt het EP 705 leden. Het EP bespreekt Europese wetsvoorstellen en bepaalt of het aangenomen wordt, controleert het EU beleid en bepaalt de begroting

- Europese Rekenkamer: controleert de  uitgaves van de EU. 

-Hof van Justitie: alle EU burgers, bedrijven, lidstaten en instellingen kunnen hun geschil bij het Hof indienen. De uitspraken van Hof gelden in alle EU lidstaten.