Workshop agogiek

• Psychologie
• MBO
• Studiejaar 1

Workshop agogiek

Wat is agogiek? 

Agogiek is de leer van het begeleiden, aansturen of het mogelijk maken van veranderingsprocessen bij mensen, opdat ze meer grip krijgen op hun leven. 

Deze sociale wetenschap bestudeert hoe mens en samenleving veranderen en geeft aanwijzingen over de manier waarop dit kan worden beïnvloed en begeleid.

pedagogiek (gericht op kinderen), andragogiek (gericht op volwassenen) en gerontagogiek (gericht op ouderen).De orthopedagogiek is niet alleen gericht op de studie en de behandeling van individuele stoornissen en beperkingen, maar ook op het handelen in de problematische opvoedingssituatie als geheel.

Het woord "agogiek" komt van het Griekse woord agogé, wat "leiding" of "begeleiding" betekent. Agogen werken methodisch en doelgericht aan veranderingen in denken, voelen of handelen van hun cliënten.

De Nederlandse grondlegger van de agogische wetenschappen, T.T. ten Have (1906-1975), gebruikte de term agogie(k) om het onderscheid met de term pedagogiek duidelijker te maken. Meer specifiek maakte hij een onderscheid tussen pedagogiek (gericht op kinderen), andragogiek (gericht op volwassenen) en gerontagogiek (gericht op ouderen).

Basisprincipes van Agogiek

• Doelgericht werken: Er wordt een gewenst doel gesteld om het welzijn of de zelfredzaamheid van de cliënt te verbeteren.
• Procesmatig begeleiden: Gedragsverandering is een proces dat in kleine stappen plaatsvindt.
• Methodisch handelen: Er wordt gebruikgemaakt van beproefde methoden en technieken om verandering te realiseren.
• Empathie en respect: Een agoog werkt op een respectvolle en begripvolle manier met cliënten.

Wat doet een agogisch medewerker?

Een agogisch medewerker helpt mensen die kampen met mentale problemen of uitdagingen om hun leven weer op de rit te krijgen. Het kan daarbij gaan om uiteenlopende vraagstukken en soorten cliënten. 

Denk aan verslaafden die proberen hun leven te beteren of werklozen die op zoek zijn naar stabiliteit, maar ook aan mensen met psychische stoornissen die vanuit een kliniek proberen te her integreren in de samenleving.

Doel

De agogisch werker heeft als doel om de cliënt ander gedrag aan te leren (gedragsverandering)

Beïnvloeden en veranderen zijn kernbegrippen in de agogiek

10 vaardigheden van een agogisch medewerker

1. Emotionele intelligentie en empathie

2. Communicatieve vaardigheden

3. Luistervaardigheden

4. Kritisch en creatief denken

5. Cliëntgerichte houding

6. Organiseren

7. Inspelen op cultuur

8. Balans bewaren

9. Timemanagement

10. Professionele ontwikkeling

Psychosociale veranderingen

Er is pas sprake van agogiek als het gaat om psychosociale verandering. 

Dat is het samen met de cliënt oplossen van problemen op psychisch en sociaal gebied

Tot het begrip ‘psychosociaal’ rekent men gevoelens, houdingen en gedragingen van individuele mensen. 

Maar ook bijv. de communicatie in een groep en de normen en waarden van een samenleving

Agogisch werken bij een cliënt met een licht verstandelijke beperking (LVB)

Mensen met een licht verstandelijke beperking hebben vaak moeite met:

• Complexe informatie verwerken
• Zelfstandige besluitvorming
• Plannen en organiseren
• Sociale vaardigheden

Een agoog helpt door structuur te bieden, duidelijke communicatie te gebruiken en stapsgewijs vaardigheden aan te leren.

Situatie:

Lisa (22) heeft een licht verstandelijke beperking en woont begeleid. Ze wil zelfstandig boodschappen doen, maar vindt het lastig om een boodschappenlijstje te maken en overzicht te houden in de winkel. Ze raakt snel overprikkeld en gestrest.

stap 1

stap 2

stap 3

stap 4

Stap voor stap te werken: Eerst samen een boodschappenlijstje maken met pictogrammen.

Duidelijkheid te bieden: De route in de supermarkt vooraf bespreken en eventueel een plattegrond gebruiken.

Positieve begeleiding te geven: Lisa aanmoedigen en complimenteren bij kleine successen.

Zelfstandigheid te vergroten: Eerst samen boodschappen doen, daarna Lisa zelf laten proberen met een checklist.

De eisen van agogisch handelen

• Systematisch
• Doelgericht
• Planmatig
• Methodisch
• Gericht op een structurele verandering

Is veranderen makkelijk?

Ja

Nee

Veranderen is een proces

• Er is een zichtbaar en meetbaar verschil tussen de oude en   nieuwe situatie
  
• Iemand maakt een ontwikkeling door
  
• Veranderen kost tijd en energie

Wat is een recente verandering bij jezelf?

Wat heeft iemand nodig om te kunnen veranderen?

Waarom is veranderen moeilijk?

Om te kunnen veranderen is verandering van identiteit en zelfbeeld nodig 

Onzekerheden die de verandering met zich meebrengt

Verandering van je attitude tegenover iets/iemand is vaak nodig om te kunnen veranderen

Verandering van je attitude tegenover iets/iemand is vaak nodig om te kunnen veranderen

Nog meer redenen waarom veranderen moeilijk 

kan zijn

• Emotionele blokkades kunnen iemand bij een verandering belemmeren
  
• Iemand kan niet veranderen doordat hij/zij in een vicieuze cirkel terecht      is gekomen
  
• Een self-fulfilling prophecy belemmert iemand om te kunnen veranderen
  
• Een verandering in het systeem zou wenselijk zijn om een verandering mogelijk te maken
  

Afweermechanisme

• Mensen zijn vaak niet zomaar bereid om te veranderen, zelfs als hun huidige situatie heel vervelend of moeilijk is
  
• Onbewust verzetten ze zich tegen de verandering
• Ze gebruiken afweermechanismen als een soort overlevingsstrategie
• Afweermechanismen zijn dus technieken of trucjes om te ontsnappen aan een aankomende verandering
• Afweermechanismen worden ook wel beschermingsmechanismen genoemd

Soorten afweermechanisme

1. Verdringing

2. Ontkenning

3. Agressie

4. Vluchten / vermijden

5. Regressie

6. Rationalisatie

7. Diskwalificatie

8.Projectie

Veranderings- en weerstandskrachten 

• Als mensen uiteindelijk gaan veranderen, zijn er twee krachten actief: 
• Weerstandskrachten: de ‘tegenargumenten’, de nadelen die mensen   kunnen bedenken, redenen om niet te willen veranderen 
• Veranderingskrachten: de argumenten die een positieve bijdrage   leveren aan het kunnen veranderen, de argumenten vóór.
• De krachten zet je op een denkbeeldige weegschaal, die bepaalt of iemand uiteindelijk wel of niet zal veranderen
  

Wat is het belangrijkste doel van agogisch werken?

1. Mensen straffen voor ongewenst gedrag
2. Mensen helpen bij gedragsverandering om hun situatie te verbeteren
3. Mensen dwingen om hun gedrag te veranderen
4. Mensen laten doen wat zij zelf willen zonder begeleiding

Wat is een belangrijke eigenschap van een agoog?

1. Altijd zelf de beslissingen nemen voor de cliënt
2. Werken zonder methoden of technieken
3. Empathisch en doelgericht begeleiden
4. Mensen laten wennen aan onduidelijke communicatie

Hoe kan een agoog het beste communiceren met een cliënt met een licht verstandelijke beperking?

1. Lange en ingewikkelde uitleg geven
2. Duidelijke en eenvoudige taal gebruiken
3. Geen uitleg geven, maar alleen opdrachten geven
4. Alleen schriftelijk communiceren