M2. Meer dan lezen: § Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2,3

Tekst

verbanden 

en 

signaal

woorden

Verwachtingen deze les:

- Tassen op de grond

- Boek, schrift en pen op tafel

- Als ik praat, zijn jullie stil

- We behandelen de stof klassikaal, verspreid over twee lessen

-Aan het eind maak je zelf opdrachten

Doel

Ik ken de tekstverbanden chronologie, opsomming, tegenstelling, toelichting en kan deze herkennen aan de hand van signaalwoorden

Huiswerk

Dit is niet voor de 1e les

Tekstverbanden

Zijn zinnen en alinea's die in de tekst met elkaar te maken hebben. Het doel is dat de lezer de tekst beter kan begrijpen. 

Wat is het nut van tekstverbanden?

In de Nederlandse taal (en in andere talen) worden allerlei signaalwoorden gebruikt om verbanden te leggen. Om teksten beter en sneller te begrijpen kan het handig zijn om de tekstverbanden snel te leren herkennen. 

We gebruiken signaalwoorden niet alleen in de geschreven teksten. Als iemand praat hoor je ook allerlei signaalwoorden en tekstverbanden. 

Wat zijn signaalwoorden ook alweer?

Tekstverbanden

Je kent de volgende tekstverbanden:

- chronologie (daarna, vervolgens, toen, terwijl, ...)

- opsomming (bovendien, daarnaast, ook, en, ...)

- tegenstelling (maar, toch, hoewel, echter, ...)

- toelichting (als, bijvoorbeeld, denk aan, ...)

Opsomming

Als je iets opsomt, dan noem je verschillende dingen die met elkaar te maken hebben. 

Bijvoorbeeld: ten eerste, ten tweede, om te beginnen, ook (nog), verder, bovendien, tevens, daarnaast, tenslotte, en.

Opsomming kun je ook herkennen aan opsommingstekens. (;,-dots)

Noem twee signaalwoorden van een opsomming

Tegenstelling

Bij een tegenstelling wordt er vaak tegengesproken. Dit staat ook al in het woord. 

Voorbeeld: Veel jongeren willen graag in de vakantie wat bijverdienen, maar er is dit jaar te weinig vakantiewerk. 

Signaalwoorden: 

tegenover, maar, hoewel, echter, toch, daarentegen, aan de ene kant... aan de andere kant. 

Voorbeeld (toelichting)

Bij een voorbeeld of toelichting leg je uit wat je bedoelt door middel van een voorbeeld of toelichting. 

Voorbeeld: Je kunt afspraken voor een stage laten vastleggen in een stageovereenkomst. Denk aan het aantal uren dat je per week werkt. 

Signaalwoorden: 

bijvoorbeeld, zo, zoals, neem nou, denk aan, onder andere, ter illustratie. 

Chronologisch

Wanneer gebeurtenissen in een bepaalde volgorde gebeuren, of moeten gebeuren.

Signaalwoorden

Bijvoorbeeld: eerst, vroeger, later, nu, dadelijk, vervolgens, uiteindelijke, nadat, terwijl, daarna, intussen.

 oefenen

Met behulp van signaalwoorden een tekst herkennen en begrijpen. 

verbanden en signaalwoorden

Kies het goede antwoord.

Tekstverbanden...

1. ...geven alinea's aan
2. ...geven het doel van een tekst aan
3. ...geven aan hoe alinea's en zinnen met elkaar te maken hebben
4. ...geven aan wat voor soort tekst het is

Ik ga graag op vakantie naar warme landen, hoewel ik IJsland ook wil zien.

1. Tekstverband = opsomming
2. Tekstverband = tegenstelling

Veel meiden willen naar het optreden van Ariana Grande, maar er zijn maar een beperkt aantal kaarten te koop.

1. Tekstverband = tegenstelling
2. Tekstverband = voorbeeld/ toelichting
3. Tekstverband = opsomming

Voor het maken van cupcakes heb je nodig: boter, meel, suiker, eieren en melk.

1. Tekstverband = tegenstelling
2. Tekstverband = opsomming

'Ten eerste' is een signaalwoord voor

1. een opsomming
2. een tegenstelling

'Tevens' is een signaalwoord voor

1. een opsomming
2. een tegenstelling

'Toch' is een signaalwoord voor

1. een opsomming
2. een tegenstelling

Begrijpend lezen 

Begrijpend lezen is opbouwend. Alle geleerde hoofdstukken komen steeds terug op de nieuwe toets.

We oefenen nog even:

* Het onderwerp 

* De hoofdgedachte

* Tekstopbouw

Het onderwerp van de tekst noteer je in:

1. Een paar woorden.
2. Een hele zin.
3. In twee of meer zinnen.
4. Ik weet het niet meer.

Omschrijf in je eigen woorden wat een hoofdgedachte van een tekst is

Inleiding

Middenstuk

Slot

Hier maak je kennis met het onderwerp van de tekst.

Hier lees je over verschillende deelonderwerpen.

Hier wordt het belangrijkste uit de tekst herhaald.

Omschrijf in je eigen woorden wat de directe aanleiding voor het schrijven van een tekst is.