Observeren en rapporteren

Pedagogisch handelen 1 
Onderdeel: Observeren 
Docent: Naoual El Massoudi
el.massoudi.n@hsleiden.nl 

1 / 36
volgende
Slide 1: Tekstslide
MentorlesHBOStudiejaar 1

In deze les zitten 36 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

Onderdelen in deze les

Pedagogisch handelen 1 
Onderdeel: Observeren 
Docent: Naoual El Massoudi
el.massoudi.n@hsleiden.nl 

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Pedagogisch handelen 1 
Als je tijd neemt, stil wordt en leert kijken naar de kinderen in je klas, dan komen de vragen vanzelf: waarom doet hij dit, hoort dit gedrag wel bij zijn of haar leeftijd, hoe sluit ik aan bij de behoeften van mijn klas, etc.?


                                                                  
Kijken 
(observeren)
Begrijpen 
(ontwikkelings-psychologie 
inrichten 
(rijke leeromgeving) 

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Pedagogiek

Slide 3 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Onderdeel Observeren
De bedoeling:
- 2 observaties uitvoeren (1 open en 1 gesloten)
- 2 verslagen 

Aantonen LU Observeren:
- 1 document met 2 verslagen inleveren in GradeWork

Vaardigheid en kennis over observeren is nuttig voor de praktijk, PH2, PH3 en je MP4

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe ga je aan de slag?
- Na deze bijeenkomst: bestudeer leerpad
- Wie wil jij observeren in jouw (stage)klas?
- Kies een casus, formuleer een aanleiding en een observatievraag: inleveren via It's voor feedback (eenmalig)


Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Je mag een minuut lang iets voor jezelf doen

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Schrijf op wat je hebt waargenomen.
Denk hierbij aan het horen, zien, voelen, ruiken en proeven

Slide 7 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Verschil tussen waarnemen en observeren 
Waarnemen is een (onbewuste) selectie. Het gaat over wat je opmerkt via je zintuigen.

Observeren is het objectief waarnemen van zichtbaar gedrag, met de eisen:
- bewust
- doelgericht
- planmatig
Het gaat niet om het waarom, waardoor, denken en voelen!

Objectief: een feit is objectief als het onafhankelijk is van de mening van mensen;
er is geen interpretatie nodig.


Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat maakt observeren zo belangrijk voor een leerkracht?

Slide 9 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Waarom observeren?
Bij observeren vergaar je informatie over één of meerdere personen gedurende een bepaalde periode, tijdens een bepaalde activiteit

Wat kan het doel zijn?

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Je gaat een kind uit jouw klas observeren. Wat kan jouw doel zijn?

Slide 11 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Redenen om te observeren
- Om de beginsituatie juist te kunnen inschatten, zodat jij je onderwijskundig en pedagogisch handelen kunt afstemmen
- Om ouders, collega's en andere deskundigen te kunnen informeren over de ontwikkeling van het kind
- Om te bepalen of onderzoek nodig is
- Om het gesprek te kunnen voeren met het kind
 Etc.

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Welke gedragingen observeer je?

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 14 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Noteer (kort) wat je gezien hebt

Slide 15 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Waarnemen (subjectief)     vs. 

- Zij zitten gezellig te kletsen
- Zij zit te klieren
- Hij is druk



 Observeren (objectief)

 - Zij praten
- Zij duwt een medeleerling
- Hij draait op zijn stoel

 




Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hassan zegt dat de les saai is
Hassan vindt de les saai 
Objectieve observatie

Subjectieve observatie 
Kim zit op haar stoel en steekt vaak haar vingen op 

Slide 17 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

Stappenplan voor observatie en verslag 
Stap 0: Noteer de gegevens van het kind, de school, de dag etc.
Stap 1: Formuleer aanleiding en doel
Stap 2: Formuleer observatievraag
Stap 3: Kies observatiemethode en licht kort toe
Stap 4: Observeer en maak verslag
Stap 5: Trek een conclusie (antwoord op de observatievraag: objectief) en geef jouw visie en advies (interpretatie genuanceerd)

Plaats alles op een overzichtelijke manier in een verslag (per vraag één verslag)

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Als je gaat observeren, is er altijd sprake van een probleem
A
Waar
B
Niet waar

Slide 19 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Gesloten observatie     vs.

- Observatie schema 
- Turven 
- Observatievraag begint met hoe vaak, hoe lang etc. 


Open observatie

- Verhalend verslag  
- Zo gedetailleerd mogelijk geobserveerd
- Observatievraag begint open. 


Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Stap 1: Aanleiding en het doel
Het is belangrijk om je doel en aanleiding heel helder te formuleren. Je scherpt je eigen gedachten en je neemt de lezer mee.

Uit de aanleiding en het doel volgt de observatievraag. 

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Een observatievraag kan beginnen met 'waarom'
A
Waar
B
Niet waar

Slide 22 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Stap 2: De observatievraag
Wat wil je te weten komen?
- De vraag richt zich op zichtbaar gedrag
- De vraag is specifiek (welk gedrag, welke les, welk moment)

Voorbeeld open observatievraag:
Welk gedrag laat kind X zien tijdens de eerste 10 minuten op het speelplein in de kleine pauze?

Voorbeeld gesloten observatievraag:
Hoeveel procent van de tijd gedurende 20 minuten laat kind X niet-taakgericht gedrag zien tijdens het zelfstandig werken bij rekenen?


Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Bij een participerende observatie ben je zelf onderdeel van de situatie
A
Waar
B
Niet waar

Slide 24 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Observatie methode 
Participerend 
Niet- participerend 
Open observatie 
Meedoen: bij kleuters in de huishoek (video-opname)
Beschrijving van gedrag tijdens werkles terwijl je aan de zijkant zit
Gesloten observatie 
Fiches van ene broekzak naar andere, terwijl je lesgeeft
Tijdsteekproef invullen terwijl je aan de zijkant zit

Slide 25 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Voorbeeld open observatie
Je beschrijft enkel chronologisch zichtbaar gedrag (dus niet wat je vindt/voelt/denkt)
Er staan geen interpretaties in je verslag, zoals:
soms/vaak - steeds - erg druk - agressief - opgewekt - vervelend

'M. opent haar la en haalt haar potlood en schrift eruit. M. schuift de la dicht en legt haar potlood op haar tafel. Ze pakt haar pen in haar hand. M. legt haar potlood neer en opent haar la. Ze pakt haar gum eruit. M. schuift de la dicht. Ze kijkt naar buiten waar de kinderen uit de middenbouw spelen.' Etc. 


Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Voorbeeld gesloten observatie
- Tijdsteekproef (gebruik de originele)
- Turflijsten (met of zonder tijdsinterval)
- Noteren van looproutes
- Turven beurten per groepje
- Turven verbale / non-verbale complimenten versus correcties

Zie ook It's Learning voor voorbeelden!

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De steekwoorden / korte zinnen uit je open observatie zet je om in een lopend verslag
A
Ja
B
Nee

Slide 28 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Stap 4: Verslag
Je maakt een professioneel en leesbaar verslag (zie schema op leerpad)

Open observatie: steekwoorden omzetten in lopend verslag

Gesloten observatie: schema toevoegen aan verslag
- Welke categorieën ga je bekijken?
- Voeg een categorie 'anders' toe
- Zet je observatie wel/niet af tegen de tijd?

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In de conclusie mag je extra informatie (dat je al weet) over het kind toevoegen
A
Ja
B
Nee!

Slide 30 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Stap 5: Conclusie
Vat eerst samen (je geeft een objectief antwoord op de onderzoeksvraag).

Daarna: analyseren en advies geven (= subjectief). 
'Naar mijn mening...'
'Het lijkt erop dat...'
'Mogelijk...'

Noteer twijfels en vervolgvragen. Koppel literatuur (APA) aan je advies. 

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Valkuilen
- Eigen mening, visie en idealen
- Emotionele betrokkenheid (subjectiviteit)
- Halo-effect en Horn-effect
- Vooroordelen (stereotypering)
- Projectie (de ander jouw gevoelens toeschrijven)

Slide 32 - Tekstslide

Halo: de neiging iemand positief te beoordelen, gebaseerd op één positief aspect.

Horn: neiging iemand negatief te beoordelen, gebaseerd op één negatief aspect. 
Oefenen
We gaan kijken naar Marie tijdens het zelfstandig werken

Observatievraag:
- Welk gedrag laat Marie zien bij het afronden van haar taalwerk gedurende 1.15 minuten?
Observatiemethode:
- Open, niet participerende observatie
Noteer wat je ziet (trefwoorden / zinnen)

Slide 33 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 34 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Nog een paar voorbeeldvragen
- Welk non-verbaal gedrag laat de leerkracht zien wanneer hij/zij de dag opent (dit duurt ongeveer 5 minuten)?

- Welke verbale feedback geeft de leerkracht aan de leerlingen, de eerste 5 minuten van zijn/haar instructie?

- Welk niet-taakgericht gedrag laat kind X zien tijdens de eerste 10 minuten van het zelfstandig werken tijdens rekenen?

Slide 35 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat heeft deze bijeenkomst je gebracht?

Slide 36 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies