trema, koppelteken, apostrof en accenten

• nederlands
• Secundair onderwijs

Wat hebben deze woorden gemeen?

vakantie-eiland, milieu-incident, geëvacueerd, hygiënische, olie-industrie?

Wat gebeurt er met deze woorden als je de woordtekens weglaat?

Waarom staat er geen woordteken bij radioactief of milieuadvies?

Is dit een samenstelling of afleiding?
vakantie-eiland

1. samenstelling
2. afleiding

Samenstelling of afleiding?
geëvacueerd

1. samenstelling
2. afleiding

Samenstelling of afleiding?
industriëlen

1. samenstelling
2. afleiding

Welk woordteken gebruik je in een samenstelling als de klinkers botsen?

1. trema
2. koppelteken

Welk woordteken gebruik je in een afleiding als de klinkers botsen?

1. trema
2. koppelteken

HULP- OF WOORDTEKENS

TREMA

¨

Wanneer schrijven we een trema?
principiële - beogen - beïnvloeden - miauwen

een trema bij samengestelde getallen (twee en drie)

tweeëndertig 

tweeënveertig

drieënvijfitg

Welke spelling is correct?

geen trema bij i+ig of i+ing

1. draaiïng
2. draaiing
3. draaing
4. draaïing

geen trema bij vreemde uitgangen

museum

poreus

opticien

lesbienne

...

Welke spelling is correct? (2)

geen trema bij i+ee wel bij hun afleiding

 - achtig bij leesverwarring

1. financieel
2. financiele
3. zebra-achtig
4. zebraächtig

Welke spelling is correct?

Klemtoon op laatste ie:  + ën

1. knieen
2. knien
3. knieën
4. kniën

Welke spelling is correct?

klemtoon niet op laatste ie: +¨n

1. porien
2. poriën
3. porieën
4. porieen

HULP- OF WOORDTEKENS

KOPPELTEKEN

-

Wanneer schrijven we een koppelteken bij samenstellingen en wanneer niet?
auto-ongeval, privéauto, skioord, ski-instructeur

Kan je zelf een voorbeeld geven dat deze regel volgt?
voor - en nadelen

Kan je zelf een voorbeeld geven dat dezelfde regel volgt?
Oost - Vlaanderen

Kan je zelf een voorbeeld geven dat dezelfde regel volgt?
22 - jarige, A-attest, gsm-netwerk

Er komt een koppelteken in samenstellingen met gelijkwaardige delen

zwart-wit

schilder-behanger

Frans-Belgisch

Kan je zelf een voorbeeld geven dat dezelfde regel volgt?
ex - roker

Welke spelling is correct?

pro, anti, semi, pseudo, privé en vice

= meestal geen koppelteken

1. probiotica
2. antibiotica
3. semiautomatisch
4. pseudoklassiek

pro, anti, semi, pseudo, privé en vice krijgen wel een koppelteken als...

... het rechterdeel met een hoofdletter begint of als er leesverwarring ontstaat.

anti-Amerikaans 

vice-eersteminister

Wat is de juiste spelling?

koppelteken bij interpretatieproblemen

1. kwarts-lagen
2. kwart-slagen
3. kwartslagen

kopppelteken bij stapelsamenstellingen, maar niet bij samenstellingen van drie of meer delen

doe-het-zelfzaak

kat-enmuisspel

warmwaterbron

harddrugsverslaafde

WERKBOEK

p.270-p.274

zelfstandig werk

groene kaders kennen!

HULP- OF WOORDTEKENS

APOSTROF

' 

Waarom wordt hier een apostrof geschreven?
's morgens, m'n cola

Welke spelling is correct?

apostrof bij meervoud op 's

als woord eindigt op a, o, i, u, y

Ook voor de bezitsvorm

1. taxis
2. taxi's

Geen gevaar voor verkeerde uitspraak? Geen apotstrof

cafés 

dominees

lelies

Nellies kamer

Hannes tablet

Welke spelling is correct?
de fiets van Louis

bezitsvorm die eindigt op sisklank krijgt apostrof

(s, z, x)

1. Louis' fiets
2. Louis's fiets
3. Louis fiets
4. Louiss fiets

Een apotstrof bij afleidingen van cijfers, letters en letterwoorden

CEO's

VTM'er

gsm's

A4'tje

...

HULP- OF WOORDTEKENS

ACCENTTEKENS

´ `

Je kan een bepaalde lettergreep een klemtoon geven

één keer

zó moeilijk huiswerk

vóór twaalf uur

...

Woorden van Franse afkomst

Enkel een accentteken op de 'e' als het nodig is om de uitspraak aan te geven. 

NOOIT op 'a', 'u' of 'o'!

uitzondering 1 à 2 keer

Welke spelling is correct?

1. enquete
2. defilé
3. étage
4. ragoût

Accenten blijven als het woord/uitdrukking als zuiver Frans wordt aangezien.

maître d'hôtel

au sérieux

tête-à-tête

déjà vu

Wat heb je vandaag geleerd?

Welk woord is correct gespeld?

1. baby - olifant
2. babyolifant
3. tweeënvijftig
4. tweënvijftig

Welk woord is correct gespeld?

1. warm - waterbronnen
2. warmwaterbronnen
3. zon en feestdagen
4. zon - en feestdagen

Welk woord is correct gespeld?

1. ruïnes
2. ruiines
3. zeeëgels
4. zee - egels

Welk woord is correct gespeld?

1. exlief
2. ex - lief
3. bacterieën
4. bacteriën

BINGO