Etsen als Rembrandt - Voorbereidende les
1 / 23
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Goed moment voor een kijkgesprek met de leerlingen over wat er te zien is op deze slide: een soort tekening... wat zou het zijn? Het is een ets! Dat vereist een speciale techniek. Hebben ze ooit eerder zoiets gezien?
En wie is er op deze ets te zien? Rembrandt van Rijn! Waar denken de leerlingen aan bij Rembrandt? (Deze vraag staat centraal in een volgende slide)
In Teylers Museum zullen de leerlingen de grote collectie van Rembrandts etsen zien, en hun eigen versie gaan maken.
Dit is dus een goede introductie/warm maker!
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat komt er in je op bij
Rembrandt van Rijn?
Rembrandt van Rijn?
Slide 3 - Woordweb
Bijvoorbeeld:
- kunstenaar
- schilder
- wereldberoemd
- Nederlands
- lang geleden (17e eeuw)
- schilderijen
- de Nachtwacht
Mbv de volgende slide kunnen jullie samen checken of de antwoorden kloppen en wat er nog meer over hem valt te weten.
Slide 4 - Tekstslide
Met slechts enkele handgebaren of attributen weet de meester een verhaal te vertellen. En naarmate hij ouder wordt, begint hij steeds meer dingen weg te laten. Op deze wijze verhult hij de betekenis voor de onoplettende kijker. In Het Joodse bruidje verbeeldt hij de liefde van een koppel bijvoorbeeld niet door ze zoenend af te beelden, maar juist strelend.
Ook Rembrandts bekendste meesterwerk De Nachtwacht blijft je verrassen. De schutters staan hierin niet te poseren, maar op het punt om uit te rukken. In plaats van een statisch groepsportret, loopt dit beroemde schilderij over van beweging.
Rembrandt staat bekend om zijn dramatische gebruik van licht: het zogenoemde clair-obscur. Rembrandt leert te spelen met licht en schaduwen te laten vallen op precies de juiste plek. Niet voor niets is ‘Rembrandtbelichting’ tegenwoordig nog altijd een begrip in de fotografie. Naast licht en schaduw, vallen ook de materialen in Rembrandts schilderijen op. Metalen voorwerpen lijken te glanzen en te glimmen in het zonlicht, terwijl je doeken en tapijten haast kunt vastpakken.
Een kenmerk is dat hij zowel heel gedetailleerd, als heel vlot en los kan schilderen. In Rembrandts latere werken kun je zijn vluchtige verfstreken goed zien.
Meer informatie: https://www.rijksmuseum.nl/nl/rijksstudio/kunstenaars/rembrandt-van-rijn
Slide 5 - Tekstslide
De volgende slide is een link naar belevingen van De Nachtwacht.
Je kunt hem evt. ook overslaan of voor later bewaren.
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Waarom ging Rembrandt van Leiden naar Amsterdam?
A
Hij wilde terug naar zijn familie.
B
Amsterdam was zijn lievelingsstad. Hij vond het er erg mooi.
C
Hij wilde in het rijkere en grotere Amsterdam carrière maken.
D
Hier woonde zijn vriendin, met wie hij wilde trouwen.
Slide 7 - Quizvraag
Hij was ook een ambitieus schilder die op jeugdige leeftijd zijn geboorteplaats Leiden had verlaten in de hoop in het rijkere en grotere Amsterdam carrière te maken.
Welke onderwerpen koos Rembrandt
voor zijn kunstwerken?
voor zijn kunstwerken?
A
Portretten
B
Bijbelse en mythologische figuren en gebeurtenissen
C
Het alledaagse leven in Amsterdam
D
Allemaal
Slide 8 - Quizvraag
Rembrandt was een veelgevraagde portrettist.
Met zijn dure portretten en schilderijen van Bijbelse en mythologische figuren en gebeurtenissen bediende hij een elite van welgestelde burgers en kunstkenners. Maar hij schilderde en tekende ook Amsterdammers uit zijn eigen omgeving. Daarnaast heeft hij veel etsen gemaakt.
Hij had een duidelijke eigen stijl waarmee hij zich onderscheidde van zijn tijdgenoten. Hij werd vooral beroemd met de wijze waarop hij het licht op zijn onderwerp liet vallen. Een soort spotlight-effect: clair-obscur!
Wat is het belangrijkste kenmerk van Rembrandts kunstwerken?
A
Groot verschil tussen licht en donker (clair-obscur).
B
Dat hij rijke burgers én gewone Amsterdammers laat zien.
C
Dat de stoffen van de geschilderde kleding net echt lijken.
D
Hij gebruikt veel fantasie in zijn kunstwerken.
Slide 9 - Quizvraag
Hij werd vooral beroemd met de wijze waarop hij het licht op zijn onderwerp liet vallen. Een soort spotlight-effect: clair-obscur!
Slide 10 - Tekstslide
Dit is een link naar een korte video (01:24min) van Schooltv over de etstechniek van Rembrandt (dat het niet direct goed ging en hij veel heeft geleerd door te blijven oefenen)
Slide 11 - Tekstslide
Uitleg: Rembrandts had eigenlijk een goede marketing truc... Hij ging meer etsen maken dan schilderijen, zodat hij onder het 'gewone' publiek ook meer populariteit zou krijgen. De rijke burgers hadden veel geld en konden dure schilderijen kopen. Maar er waren ook heel veel burgers die niet zo veel geld hadden, maar toch een kunstwerk in huis wilden hebben. Voor hen was het betaalbaarder om een ets te kopen! Omdat Rembrandt etsen ging drukken, konden meer mensen op die manier een kunstwerk van hem in huis hebben.
Slide 12 - Video
In het museum ga je een ets maken mbv een droge naald. Dus geen was ('etsgrond') en zuur.
Hoe werkt de etstechniek?
Leg in je eigen woorden uit.
Leg in je eigen woorden uit.
Slide 13 - Open vraag
Kort antwoord: Etsen is een techniek waarbij je een voorstelling die in een metalen plaat is gekrast of uitgebeten afdrukt op papier. De plaat smeer je in met inkt, zodat het in de groeven/krassen komt. De overtollige inkt haal je weg. Met hulp van een etspers wordt de inkt op het papier geperst, waardoor een (spiegelbeeldige) afdruk ontstaat.
Lang antwoord:
Bij het etsen worden getekende lijnen door een bijtend zuur in een metalen plaat gevreten. Denk je dat alle lijntjes genoeg gebeten zijn, dan haal je de plaat uit het zuur. Daarna haal je de etsgrond weg. Je kunt zien dat de lijntjes van de tekening groeven in de plaat zijn geworden. Als de plaat helemaal schoon is, kun je hem met vette drukinkt gaan insmeren. Daarna haal je van de inkt weer bijna alles weg door
voorzichtig te wrijven met een stuk doek of met de vlakke hand, net zolang totdat er alleen nog inkt in de groeven zit. Dan kan de plaat afgedrukt worden op een stuk papier. Je draait de geïnkte plaat met een stuk papier er bovenop door een plaatdrukpers. Het papier moet je van tevoren een beetje nat hebben gemaakt, zodat het de inkt goed opzuigt. De zware pers drukt de inkt uit de groeven op het papier. Als je de afdruk bekijkt, dan zie je dat de voorstelling in spiegelbeeld op het papier is gekomen: alles wat je links op de plaat ziet, zie je rechts op de afdruk. Door de zware pers zijn ook de randen van de metalen plaat in het papier gedrukt.
Slide 14 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
De tekening mag staand of liggend zijn, dat maakt niet uit.
Misschien is er een thema op school waar de leerlingen een tekening bij kunnen maken?
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat heeft je het meest verrast
tijdens deze les?
tijdens deze les?
Slide 17 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Waar ben je benieuwd naar,
als we naar Teylers Museum gaan?
als we naar Teylers Museum gaan?
Slide 18 - Woordweb
De volgende slide is een video van Schooltv over het oudste museum van Nederland: Teylers Museum (02:59 min).
Slide 19 - Link
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Na het museumbezoek kun je evt. de volgende slides met links en filmpjes bekijken om te reflecteren op de etservaring.
Slide 21 - Link
Op de website van Canon van Nederland kan je op de tijdbalk zien hoe Rembrandts leven zich verhoudt tot andere belangrijke gebeurtenissen uit die tijd.
Door te klikken op 'Rembrandt van Rijn' kan je een overzicht (laten) zien van de belangrijke gebeurtenissen in Rembrandts eigen leven.
Slide 22 - Link
In deze video van het Klokhuis (14:32min) leer je veel over Rembrandt, zijn schilderijen en etsen, en waarom hij zo beroemd is geworden.
Slide 23 - Link
Op deze website kan je een interactieve tour (met geluid) volgen in het schilderij van De Nachtwacht.
