Grammatica zinsdelen: alles herhalen + H1 Les 1 + 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen

Alles herhalen van periode 1
(2 lessen)

LES 1

Doel van de les

Deze twee lessen herhalen we

• een zin ontleden: pv, ow, wg/ng, lv, mv en bwb (= les 1)
  
• wederkerende werkwoorden (= les 2)
  

• werkwoordelijke uitdrukking (= les 2)
  

Wat moet je kunnen/weten?

• Je moet een hele zin kunnen ontleden: (pv, ow,) wg/ng, lv, mv en bwb
• Weten wat wederkerende werkwoorden zijn en of ze bij een lijdend voorwerp of werkwoordelijk gezegde horen;
• een zin met een werkwoordelijke uitdrukking herkennen.
  

werkwoordelijk gezegde

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Tijdens de pauze

heeft

de directeur

mij

een waarschuwing

gegeven.

Leg in je eigen woorden het verschil uit tussen een NG en een WG.

Werkwoordelijk gezegde

• Onderwerp DOET iets
• Alleen werkwoorden (soms 'te' en 'aan het') 
  
• Belangrijkste werkwoord (achteraan) is een zelfstandig werkwoord
  

Ik heb elke dag de woonkamer gestofzuigd voor mijn moeder.

Naamwoordelijk gezegde

• Onderwerp IS iets 
• alle ww +  [naamwoordelijk deel] = eigenschap/toestand v/h ow
  
• belangrijkste werkwoord = kww
  
• Trucje: het kww kan vervangen worden door zijn, worden en blijven.

Ik ben vorige maand [25 jaar] geworden.

Het team van het Nederlands elftal heeft op het WK-voetbal niet goed gepresteerd.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Kleine kinderen zijn meestal bang in het donker.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Eén van de beroemdste Nederlandse zangers is in ons dorp komen wonen.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Ontleed de onderstaande zin: pv, ow wg/ng.

"Na drie uur zwemmen waren de leerlingen uit 2J bekaf."

Antwoord vorige dia

"Na drie uur zwemmen / waren / de leerlingen uit 2J / bekaf."

pv = waren
ow = de leerlingen uit 2J

ng = waren [bekaf]

Leg in je eigen woorden uit wat een lijdend voorwerp is en een meewerkend voorwerp.

Lijdend voorwerp 

• ding of persoon ondergaat iets (= kan er niets aan doen dat het gebeurt)
• Alleen bij een werkwoordelijk gezegde!
• begint nooit met een voorzetsel 
  
  Wat/wie + pv + ow + rest wg 
  

Meewerkend voorwerp 

• persoon ontvangt iets
  
• kan bij werkwoordelijk én naamwoordelijk gezegde
• begint vaak met aan/voor, je kunt aan/ voor ook weglaten
  
  
  Aan wie/voor wie + pv + ow + (lv) + rest wg 

Ik zag jou op de hoek van de straat staan.

Lijdend
voorwerp

Meewerkend
voorwerp

Ander
zinsdeel

De zuster biedt hulp aan oudere mensen.

Die tafel heeft mijn broer getimmerd.

Het schilderij hangt aan de muur in het museum.

Ontleed de onderstaande zin: pv, ow, wg, lv en mv.

"Op de A28 staan twee motoragenten bekeuringen uit te delen aan snelheidsduivels."

Antwoord vorige dia

"Op de A28 / staan / twee motoragenten /  bekeuringen / uit te delen / aan snelheidsduivels."

pv = staan
ow = twee motoragenten
wg = staan uit te delen
lv = bekeuringen
mw = aan snelheidsduivels

Wat kun je nog vertellen
over de bijwoordelijke bepaling?

bijwoordelijke bepaling

heeft

De man

mooie, grote, rode rozen

gekocht 

om zeven uur 's ochtends

op de markt

voor zijn moeder.

Ontleed de zin helemaal (pv, ow, wg/ng, lv, mv, bwb)

"In de kantine zal de sponsor alle scheidsrechters trakteren op koffie met gebak."

Antwoord vorige dia

"In de kantine / zal / de sponsor / alle scheidsrechters / trakteren / op koffie met gebak."

pv = zal
ow = de sponsor
wg = zal trakteren
lv = alle scheidsrechters (wie/wat zal de sponsor trakteren?)
mv = X
bwb = In de kantine, op koffie en gebak

Grammatica zinsdelen

Alles herhalen van periode 1
(2 lessen)

LES 2

Doel van de les

Vorige les:

• een zin ontleden: pv, ow, wg/ng, lv, mv en bwb 
  

Deze les:

• Ik kan wederkerende werkwoorden herkennen in de zin.
  

• Ik kan de werkwoordelijke uitdrukking herkennen in de zin.
  

Lesdoelen

Vorige les:

• Je moet een hele zin kunnen ontleden: pv, ow, wg/ng, lv, mv en bwb

Deze les:

• Je weet wat wederkerende werkwoorden zijn en of ze bij een lijdend voorwerp of werkwoordelijk gezegde horen;
• Je kunt een zin met een werkwoordelijke uitdrukking herkennen.
  

Werkwoordelijke uitdrukking

•  een vaste combinatie van een werkwoord en een of meer andere woorden
• het heeft een figuurlijke betekenis  
• je benoemt de hele werkwoordelijke uitdrukking als wg

Tijdens de uitverkoop heeft hij achter het net gevist. 

pv = heeft / ow = hij / wg = heeft achter het net gevist 

In welke zin staat een werkwoordelijke uitdrukking?

1. De peuter is tijdens de les op de kast geklommen.
2. De conciërge laat de vervelende leerling de vloer vegen.
3. Ik wandel vandaag lekker door het bos.
4. Jorn werd voor het karretje gespannen door zijn zusje.

De ervaren schaatser gaat niet verder trainen.

1. Deze zin heeft een werkwoordelijke uitdrukking
2. Deze zin heeft geen werkwoordelijke uitdrukking

Ontleed de zin helemaal. (pv, ow, wg/ng, lv, mv, bwb)

"Waarmee heb je de beginnende journalist op de kast gejaagd?"

Antwoord vorige dia

"Waarmee heb je de beginnende journalist op de kast gejaagd?"

pv = heb
ow = je
wg = heb op de kast gejaagd

lv = de beginnende journalist
bwb = waarmee

Verplichte wederkerende werkwoorden

• Hoort bij het wg
• Je kunt voor het wed. vnw. géén ander persoon invullen.
  
• verplichte verwijzing naar het ow
  

Ik vergis me wel eens in mijn rooster.

ow  = ik
wg = vergis me (hier kan niets anders dan 'me' staan)

Toevallig wederkerende werkwoorden

• hoort bij het lijdend voorwerp
  
• géén verplichte verwijzing naar het onderwerp (je kunt ook iets anders invullen)

Ik vermaak me vandaag met een nieuw spel.

ow = ik
wg = vermaak

lv = me (hier kan bijv. ook 'jullie' staan)

Ik erger me voornamelijk aan spelfouten in een tekst.

1. Verplicht wederkerend werkwoord
2. Toevallig wederkerend werkwoord

Mijn moeder wast zich elke ochtend uitgebreid onder de douche.

1. Verplicht wederkerend werkwoord
2. Toevallig wederkerend werkwoord

Ontleed deze zin helemaal (pv, ow, wg/ng, lv, mv, bwb)

"Mijn zusje slooft zich uit tijdens de voetbalwedstrijd."

Antwoord vorige dia

"Mijn zusje slooft zich uit tijdens de voetbalwedstrijd."

pv = slooft
ow = mijn zusje
wg = slooft zich uit
bwb = tijdens de voetbalwedstrijd

Einddoelen grammatica zinsdelen

• Ik weet hoe ik zinsdelen kan vinden (pv, ow, wg/ng, lv, mv, bwb).

• Ik kan een zin helemaal ontleden (pv, ow, wg/ng, lv, mv, bwb).
• Ik kan herkennen of een zin een verplicht of toevallig wederkerend werkwoord bevat en kan dit juist benoemen.
• Ik weet wat een werkwoordelijke uitdrukking is en kan dit herkennen in een zin.
  

In hoeverre denk je dat je de einddoelen van grammatica zinsdelen beheerst?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk voor de volgende les

Bekijk het filmpje over het zinsdeel 'voorzetselvoorwerp'. (SOM) Maak tijdens het kijken aantekeningen over de stof.

De aantekeningen laat je zien in de les.

Maak H1 Wg en Lv opdracht 3. 

Maak altijd een screenshot van je scherm en zet zinsdeelstreepjes.