Les 9: Deltaprogramma: Driestapsstrategie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Vorige les

Terugblik

      Lesdoel

Tijdens deze les leren we welke maatregelen het Deltaprogramma hanteert voor waterregulering in steden, hoe het omgaat met droogte en welke maatregelen worden genomen bij een tekort aan zoet water.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen kennen wat Deltaprogramma is. 

2. De leerlingen kennen wat droogte is. 

3. De leerlingen kennen waar Randstad en Ijsselmeer liggen . 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Integraal waterbeheer in stedelijke gebieden:

Uitdagingen:

- minder regenwater zakt in de grond

- meer regenwater komt terecht in het  rioolstelsel

- de omgeving raakt vervuild

Nieuwbouwwijken

Drietrapsstrategie

De drietrapsstrategie in Nederland: 

1 vasthouden

2 bergen (opslaan)

3 afvoeren

Vasthouden – Water Opslaan Waar Het Valt

• Moerassen en wetlands
• Bossen
• Infiltratie in de bodem
• Groene daken in steden
• Natuurlijke meren die regenwater vasthouden

Het doel is om water zo lang mogelijk in het natuurlijke systeem te houden om snelle afvoer te voorkomen en de grondwaterstand te behouden.

            Bergen – tijdelijke opslag van overtollig water op aangewezen plekken

• Reservoirs
• Overstromingsgebieden
• Polders
• Retentiebekkens (bijvoorbeeld waterpleinen in steden)
• Kunstmatige meren

Het doel is om overtollig water tijdelijk op te slaan in specifieke gebieden om overstromingen te voorkomen.

       Afwateren - alleen als het nodig is, wordt het water naar rivieren of de zee geleid.

Vasthouden? Bergen? Afvoeren?

Watertoets (sinds 2003)

- gevolgen van de aanleg van een industrieterrein of nieuwbouwwijk voor  waterveiligheid, wateroverlast, waterkwaliteit en watertekorten

- een bouwactiviteit mag de drietrapsstrategie niet in de weg staan

- waterproblemen mogen niet worden afgewenteld op naburige gebieden

- de waterschappen moeten betrokken zijn

Droogte in Nederland

- verzilting in West-Nederland

- verdroging in Hoog-Nederland

- schade aan landbouwgewassen

       Doelen:

1 een gezond en evenwichtig (grond)watersysteem in standhouden en bevorderen  

VB: opslaan water in natte tijden voor droge tijden  VB: flexibel waterpeil van het IJsselmeer

2 noodzakelijke gebruiksfuncties beschermen.  

VB: prioriteiten stellen waarvoor het water mag worden gebruikt

3 zuiniger en effectiever omgaan met zoet water.

Integraal waterbeheer: droogte

Landelijke gebieden:

- water opslaan tijdens natte perioden- minder afvoeren, meer vasthouden en bergen

- omslag in het denken van boeren door   het vaker voorkomen van droge zomers

      Ijsselmeer - flexibel waterpeil

door klimaatverandering:  

+ in de winter: meer afvoer van de IJssel naar het IJsselmeer, maar  spuien in de Waddenzee wordt lastiger door zeespiegelstijging  

+ in de zomer: minder afvoer van de IJssel, terwijl er dan een   grotere vraag is naar zoet water.

      Ijsselmeer - flexibel waterpeil

Oplossingen: 

1.  hogere dijken nodig

2. anders inrichten van gebieden.

=> Koopmanspolder, gebied rond het  IJsselmeer

3. water te besparen 

=> druppelirrigatie, omgekeerde drainage,

hergebruik proces- of koelwater

Nieuwe oeverdijk bij Hoorn en Scharwoude

Koopmanspolder (berging)

Verzilting 2.0

Door

- zeespiegelstijging

- bodemdaling 

- langere perioden van droogte

Verzilting 2.0

Oplossingen: 

- waterbeheer

- innovatieve technieken 

VB: (ASR – Aquifer Storage and Recovery)

- kustverdediging

VB: Zandmotor

- duurzame landbouwpraktijken

VB: druppelirrigatie

=> De nadruk ligt op preventie en adaptatie

Prioriteiten

Zet de volgende sectoren en partijen in de juiste volgorde.

1) industrie, landbouw   

2) natuur   

3) scheepvaart, binnenvisserij, recreatie  

4) nutsvoorzieningen voor drinkwater en energie

Updates

- het klimaat verandert sneller dan gedacht

- het zoetwatertekort en de verzilting nemen toe bij huidig zoetwatergebruik

- wateroverlast en overstromingen kunnen in alle overstromingsgevoelige gebieden voorkomen- andere transities, zoals de energietransitie, maken maatregelen nemen ingewikkelder maar  bieden ook kansen

- internationale samenwerking is noodzakelijk voor het Nederlandse beleid

     Kleine afsluiting

driestapsstrategie

watertoets

sparen

spuien

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

Zelf aan de slag

Maak de opdrachten 5, 6, 7 en 12, 13 op blz.99-101

     Grote afsluiting

Tijdens deze les leren we welke maatregelen het Deltaprogramma hanteert voor waterregulering in steden, hoe het omgaat met droogte en welke maatregelen worden genomen bij een tekort aan zoet water.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com