Paragraaf 2.2 beschikbaarheid van water weer en klimaat

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Planning

• Herhalen H1 en p2.1
• Bespreken 2.2 
• Werken aan opdrachten

Herhalen theorie

Oppervlakte afvoer

Neerslag

Infiltratie

Verdamping

Condenseren

nu kun je je kennis testen. 

De klimaatgrafiek hoort bij

1. Gematigd landklimaat
2. Gematigd zeeklimaat
3. Middellands zeeklimaat
4. toendraklimaat

Een belangrijk kenmerk van een landklimaat is

1. winters kouder dan -3C
2. winters kouder dan -10C
3. zomers kouder dan 10C
4. Zomers kouder dan 15C

De klimaatgrafiek hoort bij

1. Gematigd landklimaat
2. zeeklimaat
3. middellands zeeklimaat
4. Landklimaat met droge winter

Van welk klimaat is deze klimaatgrafiek?

1. Savanne klimaat
2. Steppe klimaat
3. Zeeklimaat
4. Tropisch Regenwoud klimaat

Welk klimaat zie je in de afbeelding hiernaast?

1. Woestijnklimaat
2. Savanneklimaat
3. IJs/sneeuw klimaat
4. Toendraklimaat

Sleep de namen van de 8 klimaten naar de juiste plek:

Tropisch regenwoudklimaat

Gematigd zeeklimaat

Toendraklimaat

Savanneklimaat

Poolklimaat

Steppeklimaat

Woestijnklimaat

Landklimaat

Spanje heeft in de winter te maken met...?

1. Lage druk
2. Hoge druk

Bij Nederland is er sprake van Dalende lucht

1. Juist
2. Onjuist

De bewolkingsgraad is in dit land het hoogst

1. Spanje
2. Nederland

De windkracht is in dit land het grootst.

1. Spanje
2. Nederland
3. Italie
4. IJsland

In Almeria is sprake van?

1. Middellandse Zeeklimaat
2. Landklimaat
3. Steppeklimaat
4. Gematigd zeeklimaat

In dit deel van Spanje valt de meeste neerslag

1. Noorden
2. Zuiden
3. Midden
4. Oosten

Vragen?

Leerdoelen 2.2

Neerslagverdeling

In spanje is de neerslagverdeling ongelijk: natte winters, droge zomers en de meeste neerslag in het noordoosten (ligt aan zee!). Dit betekent dat de beschikbaarheid van water in Spanje een probleem kan zijn. In de zomer veel toeristen, hoge temperaturen en veel verdamping. Dit kan leiden tot tekorten.

https://nos.nl/video/519981-overstromingen-in-spaanse-pyreneeen.html

Piekafvoer

Piekafvoer = Tijdelijke extra hoge waterafvoer (hoogwater) van een rivier in een jaar. In de winter kan er langdurig neerslag vallen wat kan leiden tot overstromingen. In de zomer is er sprake van buien met een hoge neerslagintensiteit. Dit leidt ook tot een piekafvoer.

Waterproblemen in Spanje

Spanje heeft twee waterproblemen:

1. Te veel neerslag

2. Te weinig neerslag

Neerslagintensiteit

De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid (uur, dag). 

Een hoge intensiteit betekent veel neerslag in korte tijd (denk aan hoosbuien). Die kunnen leiden tot een hoge(re) piekavoer en een grotere oppervlakteafstroming

Oorzaken waterproblemen

• Neerslag valt ongelijk verdeeld over het jaar.
• Zomer is zeer droog → watertekorten
• Herfst en winter: regent zoveel dat overstromingen ontstaan.
• Neerslagverdeling over het land is ongelijk.
• Grote verschillen in neerslagintensiteit (soms grote piekafvoer)
• Neerslag is zeer wisselvallig: Het ene jaar valt er veel meer neerslag dan het andere jaar
• Verdamping in de zomer en de ongelijke neerslagverdeling → watertekorten.

waterbalans

positief

veel neerslag, weinig verdamping

negatief

Meer verdamping of verbruik van water en te weinig neerslag. 

Nuttige neerslag

Nuttige neerslag: het verrschil tussen neerslag en verdamping.

Welk land kent een grotere nuttige neerslag?

1. Nederland
2. Spanje

Welk land heeft een grotere kans op een positieve waterbalans?

1. Nederland
2. Spanje

De nuttige neerslag is het grootst in dit seizoen

1. Zomer
2. Herfst
3. Winter
4. Lente

Welk klimaat kent de meest negatieve waterbalans in Spanje?

1. Gematigd zeeklimaat
2. Landklimaat
3. Steppeklimaat
4. Middellandse Zeeklimaat

Landbouw en toerisme

Irrigatie

Het land op een kunstmatige manier van water voorzien: sproeien, bevloeiing (overstromen). 

In Spanje is dit nodig omdat het te droog is in de zomer.

Verzilting

Het zout worden van de bodem.
In water zitten altijd zouten. Als je gaat irrigeren, zal een groot deel van dat water verdampen. De zouten kunnen niet verdampen en blijven in de bodem. Voorkomen: doorspoelen van de bodem (drainage) of druppelirrigatie.

Verdroging

In de zomer is de vraag naar water groot. Veel toeristen, veel verdamping en weinig neerslag. Water wordt opgeslagen in stuwmeren als voorraad in droge tijden. Ook grondwater wordt opgepompt. Hierdoor droogt de bodem uit = verdroging.

Intensieve landbouw

Hoge opbrengst

Machines

In Spanje: in gebieden met voldoende neerslag

Extensieve landbouw

lage opbrengst

Weinig vee in een groot gebied.

In Spanje: in gebieden met onvoldoende neerslag

Waarom heeft Spanje juist in de zomer te maken met waterproblemen? Twee oorzaken!

Wat is verzilting?

1. Het zoeter worden van de bodem
2. Het zouter worden van de bodem
3. Je weet wel, zilt
4. Het zouter maken van drinkwater, anders is het schadelijk

In welk seizoen treedt vooral verzilting en verdroging op?

1. Zomer
2. Herfst
3. Winter
4. Lente

Stelling: in gebieden waar de hoeveelheid nuttige neerslag klein is, komt vaker extensieve veeteelt voor dan in gebieden waar de hoeveelheid nuttige neerslag groter is.

1. Juist
2. Onjuist

Leerdoelen 2.3

• Je kunt uitleggen hoe het natuurlijke broeikaseffect werkt en waarom dit de aarde leefbaar maakt.
  
• Je kunt uitleggen waarom we ook spreken van het versterkte broeikaseffect en hoe dit werkt.
  
• Je kunt vijf gevolgen geven van het versterkte broeikaseffect, waarbij een van die vijf zorgt voor de andere vier.
  
• Je kunt op hoofdlijn beschrijven hoe de gemiddelde temperatuur in Spanje en Nederland de komende tijd verandert hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
  
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze veranderende gemiddelde temperaturen.
  
• Je kunt op hoofdlijn beschrijven hoe de gemiddelde neerslag in Spanje en Nederland de komende tijd verandert. Hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
  
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze verandering in neerslag.
  
• Je kunt verklaren waarom de zeespiegel wereldwijd stijgt en waarom dit proces ook bij een afname van koolstofdioxide in de atmosfeer nog lang zal doorgaan.
  
• Je kunt beschrijven hoe snel en hoeveel de zeespiegel wereldwijd en in Spanje en Nederland naar verwachting tot 2100 zal stijgen.

Broeikaseffect

Natuurlijk en versterkt effect. 

• Natuurlijk is goed - zorgt voor een leefbare temperatuur op aarde. 
• De mens versterkt dit effect door het toevoegen van CO2 en CH4 (methaan). Dit is slecht!
  
  
• Gevolg: het wordt warmer op aarde, zeespiegel stijgt.

Controlevragen

• Wat is het natuurlijk broeikaseffect?
• Wat is het versterkt broeikaseffect?
• Welke van de twee is negatief voor de aarde?
• Op welke manier(en) versterkt de mens het broeikaseffect?

Zeespiegelstijging

1. Gletsjers in berggebieden en landijs op Groenland en Antarctica smelten. Er komt daardoor meer water in de oceanen terecht. 
    2. Het zeewater wordt door hogere temperaturen ook iets warmer. Warmer water zet uit en neemt meer ruimte in beslag. Dit is de belangrijkste oorzaak van zeespiegelstijging.

Zeespiegelstijging

Nederland

• Zomer gemiddeld 2 tot 3 graden warmer.
  
• Winter 2 tot 4 graden warmer.
  
• In de winter natter door warmere lucht met meer waterdamp
  .
• Hoosbuien in de zomer, maar ook perioden van (lange) droogte
  .
• Zomers met extremere (hoge) temperaturen.

Spanje

• Zomer gemiddeld 2 tot meer dan 6 graden warmer.
  
• Winter gemiddeld 2 tot 3,5 graden warmer.
  
• onzekere voorspellingen
  
• langere droge perioden + meer verdamping - (meer) problemen beschikbaarheid van water?
  

vragen

• Wat zijn de twee oorzaken van zeespiegelstijging?
• Op welke manier verandert de neerslag in NL door klimaatverandering?
• Krijgt Spanje als gevolg van klimaatverandering meer of minder last van verdroging?

Vragen?

vragen?

Aan de slag!

Alles helemaal klaar?

Lees dan alvast de volgende paragraaf 

Blijf zo veel mogelijk bij!