Paragraaf 2.2 en 2.3 (2024)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

WELKOM!

Zoek rustig je eigen plek op.

Laat alles nog in je tas!

Mobiel de hele les in de tas, op stil.

Planning

• Herhalen par. 1.1 t/m 2.1
• Nakijken 2.1
• Bespreken 2.2 + verwerking

Herhalen theorie

Oppervlakte afstroming

Neerslag

Infiltratie

Verdamping

Condenseren

nu kun je je kennis testen. 

Weerkaart van 7 juni 2022. 3 uitspraken:
Uitspraak 1: ten noorden van Nederland ligt een gebied met dalende lucht.
Uitspraak 2: in Nederland waait de wind uit het noorden.
Uitspraak 3: het hogedrukgebied boven Spanje zorgt voor hoge temperaturen in Spanje.

Wat zijn de 5 weerelementen?

Van welk klimaat is deze klimaatgrafiek?

1. Savanne klimaat
2. Steppe klimaat
3. Zeeklimaat
4. Tropisch Regenwoud klimaat

Gematigd zeeklimaat

Middellandse zeeklimaat

Land

klimaat

Hoort niet bij Spanje

Hooggebergte klimaat

Steppe

klimaat

1: Sevilla heeft een mediterraan klimaat met droge, hete zomers en milde winters waarin de meeste regen valt.
2: in de zomer ligt Sevilla vaker onder invloed van lagedruk dan in de winter.

Sleep de omschrijvingen naar de juiste afbeelding;

Hierna: quizvragen.

In de regenschaduw van het gebergte ligt een gebied met een steppeklimaat.

Mediterrane vegetatie groeit in het gebied met een Middellands zeeklimaat. 

Het noordwesten van Spanje heeft een gematigd zeeklimaat.

Je ziet 2 klimaatgrafieken van 2 verschillende plaatsen in Spanje. Een van de klimaatgrafieken past ook bij het klimaat in Nederland. Beargumenteer welke klimaatgrafiek alleen van een Spaanse plaats kan zijn. Doe het zo: kies eerst of het klimaat van klimaatgrafiek 1 of klimaatgrafiek 2 alleen in Spanje voorkomt. Geef daarna met de bron een argument voor je keuze.

Nu jullie - Nakijken Huiswerk

• Met nakijkblad.
• Zelfstandig
• Klaar? Lezen 2.2 in stilte
   
   

Par. 1.6 – opdracht 1a, 2ab, 3ab, 4ab, 5ab, 6ab

Par. 2.1 - opdracht 1d, 2abc, 3acd, 4ad, 5abc

Leerdoelen 2.2

• Je kent de betekenis van alle begrippen.
• Je kunt de neerslagverdeling van NL en SP (tijd en gebied) beschrijven.
•  Je kunt uitleggen hoe een hoge neerslagintensiteit leidt tot overstromingen en bodemerosie.
• Je weet wanneer er sprake is van nuttige neerslag en je kunt aangeven welke gebieden/klimaten wel of geen nuttige neerslag hebben.
• Je kunt uitleggen hoe ontbossing en overbeweiding leiden tot landdegradatie, versnelde bodemerosie en verwoestijning.
• Je kunt uitleggen hoe irrigatie leidt tot verzilting.
• Je weet hoe drainage verzilting kan voorkomen.
• Je weet hoe verdroging ontstaat en waarom dit vooral in Spanje in de zomer ontstaat.
• Je kent en herkent het verschil tussen intensieve en extensieve veeteelt.

Neerslagverdeling

Verdeling van neerslag over een gebied en de verdeling van neerslag gedurende het jaar.

Nederland: gelijk verdeelt over het land en gedurende het jaar

Spanje: ongelijke verdeling over het land en gedurende het jaar.

2 stellingen. Juist of onjuist?
1. Nederland en Spanje hebben beiden een gelijke neerslagverdeling.
2. Het noordelijk deel van Spanje heeft meer neerslag dan het zuiden.
3. De kans op watertekorten is in Spanje het grootst in het zuidoosten.

Piekafvoer

Piekafvoer = Tijdelijke extra hoge waterafvoer (hoogwater) van een rivier in een jaar. In de winter kan er langdurig neerslag vallen wat kan leiden tot overstromingen. In de zomer is er sprake van buien met een hoge neerslagintensiteit. Dit leidt ook tot een piekafvoer.

Neerslagintensiteit

De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid (uur, dag). 

Een hoge intensiteit betekent veel neerslag in korte tijd. Die kunnen leiden tot piekavoeren, overstromingen en bodemerosie (wegspoelen van de bodem).

Wat is neerslagintensiteit?

1. de schade van neerslag die valt
2. hoeveelheid neerslag die per uur of dag valt
3. de piekafvoer van de neerslag
4. ongelijke neerslag verdeling

waterbalans

positief

veel neerslag, weinig verdamping

negatief

Meer verdamping of verbruik van water en te weinig neerslag. 

Nuttige neerslag

Nuttige neerslag: het verschil tussen neerslag en verdamping. 

1. Welk land zal meer nuttige neerslag hebben? Waarom?
2. In welk seizoen zal de nuttige neerslag in beide landen het kleinst zijn? Waarom?

Over neerslag in Spanje worden twee uitspraken gedaan.

Uitspraak 1: een hoge neerslagintensiteit zorgt voor minder overstromingen in
Spanje.
Uitspraak 2: gemiddeld is de nuttige neerslag in Spanje in de winter hoger
dan in de zomer.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Welk land heeft een grotere kans op een positieve waterbalans?

1. Nederland
2. Spanje

Welk klimaat kent de meest negatieve waterbalans in Spanje?

1. Gematigd zeeklimaat
2. Landklimaat
3. Steppeklimaat
4. Middellandse Zeeklimaat

LANDDEGRADATIE

Het verminderen van de kwaliteit van land en bodem als gevolg van menselijke en natuurlijke activiteiten.

Oorzaken: overbeweiding         ,ontbossing en verkeerde manier van irrigeren

Gevolg:

• (versnelde) bodemerosie
• Verwoestijning
• Verzilting

Vee eet de omgeving kaal

Te veel water gebruiken wat vervolgens verdampt

De bodem waait of spoelt weg. Dit gebeurt bij kale bodems. Als de mens bossen kapt (ontbossing) of het vee eet alle begroeiing op (overbeweiding), dan kan de wind de bodem wegblazen of het water kan de bodem wegspoelen.

Uitbreiding van de woestijn. Dit gebeurt vooral in droge gebieden.

Woestijn kan zich uitbreiden als er niets meer kan groeien als gevolg van ontbossing en verzilting. Dit kan ook door verdroging: er wordt dan te veel water uit de bodem gehaald wat niet aangevuld wordt.

Het zouter worden van de bodem. Op een zoute bodem groeit nauwelijks iets. Oorzaak: verkeerde manier van sproeien van landbouw grond (irrigatie).

1. Te veel water irrigeren zorgt voor meer verdamping.
2. Het water verdampt, maar de zouten blijven achter.

Zuidoost-Spanje werd de afgelopen jaren geteisterd door extreem weer. Zo viel er 300 millimeter neerslag in 3 dagen tijd in het najaar van 2019. Er ontstonden overstromingen met veel schade aan de landbouw en infrastructuur door de hoge … 1 … (neerslagintensiteit / neerslagverdeling). Zuidoost-Spanje is op zoek naar maatregelen die de gevolgen van extreem weer verminderen. Een met gras bedekte bodem in boomgaarden kan … 2 … (meer / minder) water vasthouden. Het planten van gras in boomgaarden zorgt voor … 3 … (minder bodemerosie / meer bodemerosie).

1 Door klimaatverandering stijgt de temperatuur.
2 De grondwaterstand daalt, zodat er verdroging en verzilting optreedt.
3 De verdamping uit de bodem neemt toe en de neerslag in het gebied neemt af.
4 Er wordt meer grondwater opgepompt voor irrigatie in de landbouw.
5 Vegetatie sterft af en het landschap wordt kaal, zodat er bodemerosie op kan treden.

1. 1 2 5 4 3
2. 1 3 4 2 5
3. 1 4 5 3 2
4. 1 4 2 5 3

Vormen van landdegradatie

Oorzaken landdegradatie

overbeweiding

ontbossing

verkeerde irrigatiemethoden

verzilting

verwoestijning

bodemerosie

Geef een landschapskenmerk dat te zien is in de bron waardoor boeren in Zuid-Limburg veel last van bodemerosie zullen hebben.

Wat is verzilting?

1. Het zoeter worden van de bodem.
2. Het zouter worden van de bodem.
3. Je weet wel, zilt.
4. Het zouter maken van drinkwater, anders is het schadelijk.

Landbouw en toerisme

Verzilting van landbouwgrond voorkomen - drainage!

Landbouw past zich in droge gebieden al aan: van intensief  naar extensief.

Maar toerisme blijft gevaarlijk - kan leiden tot verdroging!

Afvoeren van overtollig (irrigatie)water om verzilting te voorkomen.

Bodem droogt uit doordat het grondwaterspiegel daalt. Vaak het gevolg van een grote vraag naar water (toerisme, landbouw)

Geef 2 oorzaken waarom Spanje juist in de zomer te maken heeft met waterproblemen.

In welk seizoen treedt vooral verzilting en verdroging op?

1. Zomer
2. Herfst
3. Winter
4. Lente

Stelling: in gebieden waar de hoeveelheid nuttige neerslag klein is, komt vaker extensieve veeteelt voor dan in gebieden waar de hoeveelheid nuttige neerslag groter is.

1. Juist
2. Onjuist

Aan de slag

Maak van par. 2.2:

• 3ACE
• 4BCE
• 5CD
• 6ABCD
• 7ABCD
• 8ACF

Leerdoelen 2.3

• Je kunt uitleggen hoe het natuurlijke broeikaseffect werkt en waarom dit de aarde leefbaar maakt.
  
• Je kunt uitleggen waarom we ook spreken van het versterkte broeikaseffect en hoe dit werkt.
  
• Je kunt vijf gevolgen geven van het versterkte broeikaseffect, waarbij een van die vijf zorgt voor de andere vier.
  
• Je kunt op hoofdlijn beschrijven hoe de gemiddelde temperatuur in Spanje en Nederland de komende tijd verandert hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
  
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze veranderende gemiddelde temperaturen.
  
• Je kunt op hoofdlijn beschrijven hoe de gemiddelde neerslag in Spanje en Nederland de komende tijd verandert. Hierbij ga je in ieder geval in op de zomer- en de winterperiode.
  
• Je kunt voor Nederland en Spanje ten minste één gevolg geven van deze verandering in neerslag.
  
• Je kunt verklaren waarom de zeespiegel wereldwijd stijgt en waarom dit proces ook bij een afname van koolstofdioxide in de atmosfeer nog lang zal doorgaan.
  
• Je kunt beschrijven hoe snel en hoeveel de zeespiegel wereldwijd en in Spanje en Nederland naar verwachting tot 2100 zal stijgen.

Natuurlijk broeikaseffect

Door CO2 in de lucht is er het broeikaseffect.
Wat is het broeikaseffect?

1. Het afgeven van warmtestraling vanaf de zon naar de aarde.
2. Het tegenhouden van warmtestraling vanaf de ruimte naar de aarde.
3. Het tegenhouden van warmtestraling vanaf de aarde naar de ruimte.
4. Het afgeven van warmtestraling vanaf de maan naar de aarde.

Noem de 3 belangrijkste broeikasgassen

Versterkt broeikaseffect 

Lichte oppervlakken weerkaatsen licht, donkere oppervlakken absorberen licht. Lichte oppervlakken kunnen ervoor zorgen dat het minder warm wordt. Bij donkere oppervlakken wordt het juist warmer!

Hoe werkt het versterkte broeikaseffect precies?
Zet het in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

De aarde heeft een broeikas-effect. 

Daardoor heeft de aarde een aangename temperatuur.

Mensen zorgen voor veel uitstoot.

Er komt meer CO2 in de lucht.

De aarde houdt te veel warmte vast.

Het broeikaseffect wordt versterkt.

Gevolgen weer

• Zomers en winters worden warmer, gemiddeld meer neerslag in NL.

Extremer weer:

• Vaker (langere) droge perioden in de zomer.
  
• Neerslagintensiteit neemt toe, vooral in de zomer.
• Hittegolven.
  
  
• Door langere droogte + toenemende verdamping zullen watertekorten ontstaan.

Zeespiegelstijging

1. Gletsjers in berggebieden en landijs op Groenland en Antarctica smelten. Er komt daardoor meer water in de oceanen terecht. 
    2. Het zeewater wordt door hogere temperaturen ook iets warmer. Warmer water zet uit en neemt meer ruimte in beslag. Dit is de belangrijkste oorzaak van zeespiegelstijging.

Zeespiegelstijging

1 afsmelten ijskappen
2 overstromingen
3 toename CO2 in de atmosfeer
4 toename temperatuur
5 zeespiegelstijging
Zet de cijfers in de juiste volgorde zodat de oorzaak van het versterkt broeikaseffect en de gevolgen ervan logisch worden beschreven.

1. 1 2 5 4 3
2. 3 4 1 5 2
3. 3 4 12 1 5
4. 4 3 1 5 2

In stedelijke en landelijke gebieden worden steeds meer kleine bossen aangelegd. Aanplanten van bos draagt bij aan het verminderen van het versterkt broeikaseffect.
Geef de oorzaak waardoor aanplanten van bos bijdraagt aan het verminderen van het versterkt broeikaseffect.

Nederland zal meer last hebben van zeespiegelstijging dan Spanje. Geef de natuurlijke oorzaak waardoor Nederland meer last zal krijgen van de gevolgen van zeespiegelstijging dan Spanje.

Klimaatverandering zorgt in Nederland voor meer gunstige omstandigheden voor de wijnbouw. Geef aan welk gevolg van klimaatverandering gunstig is voor de wijnbouw in Nederland.

Zowel Nederland als Spanje ondervinden de nadelige gevolgen van het versterkt broeikaseffect.
Geef twee gevolgen van het versterkt broeikaseffect die zowel voor Nederland als voor Spanje gelden.

Aan de slag!

Maakwerk 2.3: 2BCE, 3ABCEF, 4ABCD, 5AC, 6DE