dente-alveolair trauma

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 2

Dokter, mijn tand wiebelt!

Dento-alveolair trauma 

Inleiding

Anatomie van de tand

Tandfractuur

Tandluxatie

Bloeding

Lichamelijk onderzoek

Take home messages

Anatomie tand

Glazuur

Dentine

Pulpa

Cement

Parodontaal ligament

Alveolaire bot

Glazuur is heel hard materiaal

Dentine zachtere structuur

Pulpa: zenuw, bloedvaten.

Cement: hard materiaal, tgv wortel, parodontaal ligament verbindt cement met alveolair bot (ook wel processus alveolaris.

Anatomie tand

Melkgebit: 20 tanden

Volwassenen: 32 tanden

Tandvlakken:

buccaal <-->linguaal

mesiaal <--> distaal

Kind per kwadrant: 2 snijtanden, 1 hoektand, 2 molaren. 

Volwassene: 32 tanden: per kwadrant : 2 snijtanden, 1 hoektand, 2 premolaren en 3 molaren.

Mesiaal is richting midline, distaal van midline af.

Nummering tandarts

Kwadranten: 

- volwassene 1-4, 

-  kind: 5-8

Tand: 

- volwassene: 1-8

- kind 1-5

kwadrant van rechtsboven met de klok mee.

Snijtand is 1, van middenlijn tellen.

Voorbeeld tand: 3-7. Dus niet zevenendertig maar drie-zeven.

Tandfractuur

Ellis Classificatie:

klasse 1: Fractuur glazuur.

klasse 2: Fractuur dentine.

klasse 3: Fractuur pulpa --> absolute medische urgentie!

Ellis Class 1 Fracturen:

Klasse 1: aantasting van enamel (glazuur). Geeft geen klachten, alleen kan scherp randje geven. Kans op pulpnecrose en verkleuring is mogelijk, maar klein. Opvolging wel belangrijk.

Klasse 2: Enamel en Dentin: kans op pulpnecrose groter (1-7%), kans neemt toe als de behandeling >24h plaatsvindt. Klinisch: gevoelig aan temperatuur, pijn bij percussie, ademen (lucht erlangs). Behandeling: voorkomen infecties (dentine beschermt pulp ook tegen infectie) en daarnaast pijnvermindering door herstel. Dentine is poreuze structuur.

Klasse 3: 

Pulpa zichtbaar: bloedend, roze/rood van kleur. Heel pijnlijk. Snel ingrijpen is nodig, anders pulpanecrose. Behandeling is pulpectomie. Hoe langer de tijd, hoe meer kans op contaminatie en abcesvorming.

Pulpectomie: verwijdering pulpa, om ontsteking kraakbeen te voorkomen.

Tandluxaties

Contusie:  geen mobiliteit tand, percussiepijn. 

R/ zacht dieet 2 weken, controle bij de tandarts.

Subluxatie: tand is bewegelijk maar staat op zijn plek. Afhankelijk van bewegelijkheid afwachtend beleid of fixatie van de tand.

- minimale bewegelijkheid: R/ zacht dieet 2 weken en controle bij de tandarts.

Luxatie: tand staat niet op zijn plek.

Verschillende definities van subluxaties en luxaties: 

- subluxatie < 1 mm

- luxatie > 1 mm

OF

- andere definitie hanteert alleen het vlak waarin de luxatie plaatsvindt, subluxatie alleen bewegelijk maar op zn plek, luxatie verplaatsing. MEEST GEHANTEERD

Subluxatie

Beweging in horizontale richting mogelijk echter <1 mm Bloed uit de sulcus (tandvlees)

Behandeling: 2 weken vloeibaar dieet

Controle door tandarts (eigen of spoedtandarts zelfde dag of volgende dag)

Luxatie (beweging >1 mm mogelijk) Verticale luxatie of horizontale luxatie

Behandeling

Anatomisch terugplaatsen

Bij stolsel in alveole: stolsel opzij duwen

Slechte lange termijn prognose. Elke minuut die de tand uit de alveole is, vermindert de prognose met 1%. Direct na reponeren (spoed)tandarts bellen (24/7); ets- of draadspalk 4 weken

  Intrusie (tand kaak ingeduwd) Behandeling

Subluxatie/ geringe intrusie: expectatief (zie boven: subluxatie) Anders per direct repositie en fixatie (MKA-chirurg)

Luxaties:

Extrusief

Intrusief 

Lateraal

Compleet --> ook wel complete avulsie

intrusief: kans op beschadiging alveolair bot. In tweede stadium vaak pulpnecrose.

extrusief: op spatel laten bijten voor repositie.

Behandeling van luxaties:

Door de tandarts, vaak rechtzetten van de tand en spalken van de tand.

 

Fixeren calciumhydroxide? Gebeurd dat op de SEH?

Avulsie

=  Tand ligt er volledig uit.

- Adviseer patiënt om tand te bewaren in melk, fysiologisch zout of wangzak. Niet in gewoon water.

- Zo spoedig mogelijk terugplaatsen van de tand (niet bij melktanden).

- hoe langer je wacht, hoe meer kans op het uitdrogen van het parodontaal ligament.

Avulsie: tand ligt eruit. Bewaren van tand in melk, fysiologisch zout of in de wangzak. Directe terugplaatsing: schoonspoelen met fysiologisch zout, terugplaatsen, op gaasje laten bijten, kaakchirurg bellen en tetanusvaccinatie geven. Uitdrogen van parodontaal ligament is reden dat terugplaatsen belangrijk is. Binnen een uur, later slechte prognose. Denk ook aan aspiratie.

Avulsie: ligament parondontaal zit nog om de wortel heen, deze moet je niet beschadigen dus pak altijd de tand vast bij de kroon.

1) Pak de tand vast bij de kroon.

2) Maak de tand schoon met fysiologisch zout.

3) Plaats de tand terug.

4) Laat de patiënt op een gaasje bijten.

5) bel de MKA-chirurg en geef eventueel tetanusprofylax.

Avulsie: ligament parondontaal zit nog om de wortel heen, deze moet je niet beschadigen dus pak altijd de tand vast bij de kroon.

Tandarts: spalk aanleggen, vaak pulpectomie.

Bloeding

Druk uitoefenen: bijv. door bijten op gaasje gedurende 20 minuten

 OF 

Bijten op nat theezakje

Apply direct pressure: bite on gauze for 20 minutes (pressure is the key).

A moistened teabag should be placed directly on the extraction site and constant pressure applied (contains tannic acid, which helps to stop bleeding).

tannines: in thee en wijn --> contractie van het slijmvlies (vasoconstrictie).

Lichamelijk onderzoek tips: 

Inspectie:

-  ga alle tanden af! 

- laat de patiënt alle tanden afgaan met zijn tong.

- palpatie/percussie met de hand of middels tongspatel.

- denk aan aspiratie bij het verdwijnen van de tand.

Lichamelijk onderzoek:

Inspectie: assymetrie, letsel?

Palpatie: crepitaties? Step-off, drukpijn.

Mond: inspectie en palpatie van de mondbodem. Open en sluiten van de mond.

Je kunt patiënt met tong langs alle tanden laten gaan om te kijken of er ergens pijn is.

Percussie en palpatie met de hand of tongspatel voor pijn en mobiliteit

Uitsluiten mandibulafractuur met tongspatel: tong blade test: zie hieronder.

Mandibulafractuur: tong blade test: laat op een stokje bijten, dan naar lateraal roteren, als dit lukt is een mandibulafractuur zo goed als uitgesloten. Laat het stokje ook breken.

Hoesten: zoek tand.

Take home messages:

- Twee medische urgenties: avulsie van de tand en tandfractuur van de pulpa.

- Contusie, subluxatie en luxatie van de tand: zacht dieet, controle op korte termijn bij de tandarts (<24h), afh. van ernst.

- Denk aan kans aspiratie van de tand.