Samengestelde scheidbare en onscheidbare werkwoorden en als of dan

• Taal
• Basisschool
• Groep 8

Samengestelde scheidbare en onscheidbare werkwoorden 

Lesdoel:

Ik kan scheidbare en onscheidbare samengestelde werkwoorden herkennen en gebruiken.

Wat is een samengesteld werkwoord?

Het is een werkwoord dat bestaat uit twee delen.

Eén deel is een werkwoord, het ander kan een ....... zijn:

zelfstandig naamwoord: voetballen, stofzuigen

Bijwoord: stilstaan, hardlopen

Voorzetsel: nagaan, overgaan, meegaan

Scheidbaar

Stilstaan

Beide delen horen bij het gezegde

Voorbeeld van een scheidbaar en onscheidbaar werkwoord

Scheidbaar

Stilstaan

onscheidbaar Voetballen

Scheidbaar werkwoord

Soms schrijf je samengestelde werkwoorden los van elkaar en soms aan elkaar.

Als de volgorde van de twee woorden verandert, schrijf je ze los van elkaar.

bv. stilstaan

De trein staat stil voor een rood sein.

Ik had er niet bij stilgestaan.

Scheidbaar samengesteld werkwoord

Bij het voltooid deelwoord komt /ge/ tussen het werkwoorddeel en het andere deel (uitgestapt, weggedaan, neergelegd).

Onscheidbaar samengesteld werkwoord

Bij een onscheidbaar samengesteld werkwoord blijven de delen bij elkaar. 

Vb. stofzuigen

Hij stofzuigt bijna elke dag.

Vb. omschreef

Zij omschreef de dader.

Stofzuigen bestaat uit een werkwoord (zuigen) en een ander deel (stof).

Omschrijven bestaat uit een werkwoord (schrijven) en een ander deel (om).

Uitzonderingen

Sommige zijn zowel scheidbaar als onscheidbaar:

Vóórkomen en Voorkómen

Dóórzoeken en Doorzóéken

Als je ze uit elkaar kan halen ligt de klemtoom op het eerste stuk.

Welk samengesteld ww kun je maken in deze zin?
Melle doet de deur voor ons open

1. opendoen
2. open doen
3. doet open
4. open doet

Welk samengesteld ww kun je maken in deze zin?
Ik zwaai mijn moeder uit.

1. uitzwaaien
2. uit zwaaien
3. zwaaien
4. zwaaien uit

Welk samengesteld werkwoord kan je maken in deze zin?
Tim bergt zijn etui op.

1. etuibergen
2. bergt op
3. opbergen

Schrijf het hele samengestelde werkwoord op:
Je maakt kennis met de hoofdpersonen.

Typ het hele samengestelde werkwoord in van de volgende zin:
Sla dit boek niet zomaar open

Schrijf het hele samengestelde werkwoord op:
De schrijver overdrijft alles flink.

Schrijf de zin met het juist gebruikte samengestelde werkwoord.

opeten

Ze .... samen hun lunch.

Schrijf de zin op met de juiste vorm van het samengestelde werkwoord: De schrijver ..... het geloofwaardig. (opbouwen)

Schrijf de zin op met de juiste vorm van het samengestelde werkwoord:
Maar hij ....... de lezer niet. (teleurstellen)

Is dit een onscheidbaar of scheidbaar werkwoord?
mislukken

1. onscheidbaar samengesteld werkwoord
2. scheidbaar samengesteld werkwoord

Is dit een onscheidbaar of scheidbaar werkwoord?
opschrijven

1. onscheidbaar samengesteld werkwoord
2. scheidbaar samengesteld werkwoord

Is dit een onscheidbaar of scheidbaar werkwoord?
voorstellen

1. onscheidbaar samengesteld werkwoord
2. scheidbaar samengesteld werkwoord

Is dit een onscheidbaar of scheidbaar werkwoord?
glimlachen

1. onscheidbaar samengesteld werkwoord
2. scheidbaar samengesteld werkwoord

Als of dan

Lesdoel:

Ik kan als of dan correct gebruiken in een zin.

Je geeft een verschil aan.

Vergrotende trap

Jari is groter dan Luna.

Je geeft een overeenkomst aan.

Even, zo, zoveel, zelfde

Jari zingt even mooi als Luna.

Dan

Als

Ik lees liever de krant ..... een tijdschrift.

1. als
2. dan

Ik vind de tekst in een krant prettiger lezen ..... een tekst op een beeldscherm

1. als
2. dan

Mijn zus leest net ..... mijn broer bijna nooit.

1. als
2. dan

Klopt de zin als je let op als/dan?
De hond is sneller als de kat.

ja

nee

Klopt de zin als je let op als/dan?
Deze cavia is even groot als mijn konijn.

ja

nee

Vul als of dan in.
Meisjes groeien sneller .... jongens.

Vul als of dan in.
Het liedje Europapa is beter .... Rim Tim Tagi Dim.

Vul als of dan in
De lippenstift van Kylie Jenner blijft langer zitten .... de lippenstift van Essence.

Vul als of dan in.
Hij is groter ... zijn broer.

Vul als of dan in.
Hij is net zo slim ... zijn zus

Vul als of dan in.
De film The Matrix is niet zo spannend ... Mission Impossible

Het spijkerjasje van de Zara is minder duur ... die van de My Jewellery.

Onscheidbare  samengestelde werkwoorden

Scheidbare samengestelde

werkwoorden

Omschrijven

Opbergen

Kennismaken

Glimlachen

Ondervragen

Schrijf een zin op met het werkwoord
ondergaan

Schrijf een zin op met het werkwoord
doorbreken

Schrijf een zin op met als.

Schrijf een zin op met dan.