4.3 De Evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 Evolutie

Deze les

- Voorkennis

- Uitleg 4.3 deel 1

- Opdrachten maken

Voorkennis

1. Wat is 'survival of the fittest'?

2. Waarom zijn wij allemaal verschillend?

Leerdoelen

4.3.1 Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.

4.3.2 Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

Evolutie

Evolutie = ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen.

Voorwaarden voor evolutie:

1. Er is genetische variatie binnen de populatie

2. Er is een strijd om voorzieningen (voedsel, ruimte, partners)

Genetische variatie 

Ontstaat door:

1. Mutaties 

Kleine veranderingen in de DNA code ontstaan door foutjes tijdens meiose, invloed van mutagene stoffen  en straling.

2. Recombinatie

Als twee organismen geslachtcellen maken en samenvoegen ontstaat er een nieuw individu die een combinatie is van de eigenschappen van zijn ouders.

Niet door: 

Genexpressie = tot uiting komen van genen in het fenotype. Kan wel doorgegeven worden, maar erfelijke informatie verandert hierdoor niet.

Selectiedruk

Recombinatie en mutatie --> verschillen in genotype (genetische variatie) --> verschillen in fenotype --> mogelijk verandering in overlevingskans (natuurlijke selectie) --> meer/minder kans op nakomelingen --> meer/minder kans om genen door te geven.

Selectiedruk = invloed van milieufactoren op genetische variatie. 

- Lage selectiedruk --> veel varianten blijven leven.

- Hoge selectiedruk --> weinig varianten blijven leven (beste adaptatie).

Selectiedruk 1

Selectiedruk 2

Natuurlijke selectie

Wat nu als er een slang komt die vooral groene konijnen eet?

Fitness

Ieder individu heeft fitness.

Fitness is de kans van een individu om te overleven en voort te planten. 

Individuen met de hoogste fitness planten het meeste voort en geven dus hun eigenschappen (genotype) het meeste door aan de volgende generatie.

Wie heeft de hoogste fitness?

Wat gebeurt bij hoge selectiedruk?

1. Alle varianten overleven
2. Weinig varianten blijven leven
3. Varianten veranderen in nieuwe soorten
4. Meer nieuwe soorten ontstaan

Aan de slag

4.3 opdr. 29 t/m 34

Klaar? Lees blz. 252 t/m 254 en maak de opdrachten van 4.3 af.

Daarna --> nakijken.

Leerdoelen

4.3.1 Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.

4.3.2 Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

Deze les

- Voorkennis

- Uitleg 4.3 deel 2

- Opdrachten maken

Leerdoelen

4.3.1 Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.

4.3.2 Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

Wie is het “fittest”?

1. Een jonge leeuw met 10 nakomelingen.
2. Een oude leeuw met 10 nakomelingen.
3. Een oude leeuw zonder nakomelingen die alle gevechten wint.
4. Een jonge leeuw zonder nakomelingen die alle gevechten wint.

Misvatting: Leerlingen vergeten vaak te denken aan voortplantingssucces bij het begrip van ‘fittest’

A GOED

B De kans is klein dat een oude leeuw nog meer nakomelingen krijgt dan een jongere leeuw. (Deze heeft nog wel een kans om meerdere nakomelingen te krijgen)

C Leerlingen denken dat “fittest” gaat over sterk zijn

D Leerlingen denken dat “fittest” gaat over sterk zijn

Leg uit wat
natuurlijke selectie is.

Wanneer horen organisme bij dezelfde soort?

Soort

Soort = organismen zijn in staat zich onderling voort te planten en vruchtbare nakomelingen voort te brengen. 

Populatie = groep individuen van dezelfde soort die leven in een bepaald gebied en zich onderling voortplanten.

Soort versus populatie

Soort:

soms zijn er twijfelgevallen.

Bijv. een deel van de nakomelingen is vruchtbaar.

Of fysiek is paren eigenlijk niet mogelijk.

Ontstaan van soorten

1. Reproductieve isolatie

2. Ontstaan van verschillen tussen de groepen. Door ?

3. Verschillende selectiedruk in beide milieus: natuurlijke selectie.

4. Voortplanting --> gunstige eigenschappen aan nakomelingen.

Na vele generaties zijn de groepen genetisch zo verschillend dat ze niet langer kunnen voortplanten = 2 verschillende soorten.

Opdrachten maken van 4.3:

(29 t/m 34) 35 t/m 44 

Exit ticket

Klaar? Maak de 'exitticket' opdracht op je aantekeningenblad.

 

Af voordat je de les uitgaat!