§7.1 Deeltjesmodel

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

H7 Materie

Het model van een stof

§1 Het deeltjesmodel

Doel van de les:

• weten hoe een stof is opgebouwd
• kunnen uitleggen wat het deeltjesmodel is
• de faseovergangen kunnen verklaren met het deeltjesmodel
• weten wat een scheikundige reactie is

Waar denk je aan bij het woord: Deeltjesmodel

Iedere stof

 heeft een unieke combinatie van stofeigenschappen!

Stofeigenschappen

Om een stof te herkennen kijk je welke eigenschappen die stof heeft.

Er bestaan geen verschillende stoffen die precies dezelfde eigenschappen hebben.

Als er maar 1 stofeigenschap anders is, gaat het om een andere stof!

Noem een aantal stofeigenschappen

Welke stofeigenschappen zijn er?

Voorbeelden van stofeigenschappen:

• kleur
  
• geur
• smaak 
• fase bij kamertemperatuur 

       (vast, vloeibaar of gasvormig)

• brandbaarheid
• smeltpunt en kookpunt
• geleiding
• dichtheid
• wel of niet magnetisch

Is vorm een stofeigenschap?

1. ja
2. nee

Vorm is geen stofeigenschap!

Stoffen kunnen in meerdere vormen voorkomen.

Voorbeeld: water

water in vaste vorm: ijsklontje

water in vloeibare vorm: in een glas

water in gasvorm: waterdamp

Maar het blijft water!

Moleculen als bouwstenen

Waar bestaan stoffen uit?

Alle stoffen bestaan uit moleculen.

Een molecuul is het kleinste deeltje van een stof dat nog alle eigenschappen van die stof heeft.

Als je een molecuul nog verder gaat bekijken bestaat het uit atomen.

Voorbeeld molecuul en atomen

Water (                 ) bestaat uit watermoleculen.

Watermoleculen bestaan uit twee soorten atomen, waterstof (H) en zuurstof (O).

Een watermolecuul bestaat uit 2 waterstofatomen en 1 zuurstofatoom

H​2​​O

De moleculen van één stof zijn allemaal gelijk aan elkaar.

1. waar
2. niet waar

Het deeltjesmodel

Wordt gebruikt om stofeigenschappen en verschijnselen beter te begrijpen

Iedere stof heeft zijn .................
moleculen.

1. eigen vorm
2. eigen soort
3. eigen grootte
4. eigen organisatie

Welke eigenschappen hebben de moleculen volgens het deeltjesmodel?

1. veranderen niet
2. bewegen voortdurend
3. trekken elkaar aan
4. zijn allemaal evengroot

Fasen van stoffen

vaste stof

• Heeft een eigen volume.
• Heeft een eigen vorm.
• De deeltjes liggen steeds op dezelfde plaats, bewegen een heel klein beetje.
• Moleculen trillen zacht

• Ze trekken elkaar sterk aan.

• Er is weinig ruimte tussen de deeltjes.

vloeistof

• Heeft een eigen volume.
• Heeft geen eigen vorm.
• De deeltjes bewegen door elkaar heen.
• De deeltjes trekken elkaar een beetje aan.
• Moleculen trillen een beetje

• Er is een beetje ruimte tussen de deeltjes.

Verklaar de gebeurtenis uit het filmpje met het deeltjesmodel

1. de moleculen van een stof veranderen niet
2. de moleculen van een stof bewegen
3. de moleculen van een stof trekken elkaar aan

gas

• Heeft geen eigen volume.
• Heeft geen eigen vorm.
• De deeltjes bewegen op hoge snelheid door elkaar. 
• Ze trekken elkaar bijna niet aan.
• Moleculen trillen heel veel
• Er is heel veel ruimte tussen de deeltjes

In een gas bewegen de moleculen

1. Heel snel
2. Heel langzaam

1

3

2

4

4

4

4

4

4

Vast

Gas

Vloeibaar

Smelten

Stollen

Verdampen

Condenseren

Sublimeren

Rijpen

In de vaste fase van een stof kunnen de moleculen niet bewegen

1. waar
2. niet waar

Bij welke fase bewegen de deeltjes het snelst?

1. Vast
2. Vloeistof
3. Gas
4. Ze bewegen altijd even snel

Stoffen veranderen

Bij een fase overgang veranderen de moleculen niet.

Wanneer moleculen wel veranderen spreek je van een chemische reactie.

Chemische reacties

Stel je steekt je kruk in de brand. Het hout zal gaan branden en je houdt as over. Dit is een voorbeeld van een chemische reactie. 

Bij een chemische reactie verdwijnen je beginstoffen (hout) en ontstaan er nieuwe reactieproducten (as)

Reactieschema's

beginstoffen -> eindproducten

voorbeeld
verbranding van aardgas

methaan + zuurstof -> koolstofdioxide + water

Natuurkunde of scheikunde?

Scheikunde gaat over onomkeerbare veranderingen (bijvoorbeeld een chemische reactie)

Natuurkunde gaat over omkeerbare veranderingen (bijvoorbeeld fase overgangen)

Wat is wat?

Scheikunde

Natuurkunde

Leerdoelen behaald?

• weten hoe een stof is opgebouwd
• het deeltjesmodel omschrijven
• aangeven wanneer moleculen zich in welke fase bevinden
• de verschillende fases beschrijven 
• weten wat een scheikundige reactie is

Opdrachten

Maken:

 H 7 - §1 

opdracht 1 t/m 11 blz. 76 - 77 werkboek deel B