H3 Spelling - koppelteken en weglatingsstreepje -14 september

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Doel van deze les

1. Je leert over het koppelteken en het weglatingsstreepje.

2. De persoonsvorm in lastige werkwoordsvormen

Wat gaan we vandaag doen?

- lezen in je leesboek (15 minuten)

- Theorie over het gebruik van koppelteken en weglatingsstreepje blz. 94

- Zelf aan de slag met de opdrachten

Koppelteken en weglatingsstreepje

Als koppelteken en weglatingsstreepje gebruik je een liggend streepje. 

Vb. e-mail, zomer- en wintertijd.

Het koppelteken - verbindingsteken in sommige samengestelde woorden.

- een samenkoppeling (voor de duidelijkheid)

vb. kant-en-klaar-pakket, oud-en-nieuw, de rood-wit-blauwe vlag

- een samenstelling waarin twee klinkers botsen, zoals aa, ai, au, ii, oe, oo, ou, ui

vb. zee-egel, toe-eigenen, na-apen, mee-eten, stage-uren

                Let op! Als klinkers op elkaar botsen in een afleiding, gebruik je een 

                trema om een verkeerde uitspraak te voorkomen.

Het koppelteken...

- bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en St of Sint

vb. S-bocht, A4-formaat, @-teken, Sint-Maarten, 23-jarige, vmbo-diploma

           Let op: Als je een afkorting  als woord uitspreekt, gebruik je GEEN                         koppelteken.

- bij aardrijkskundige namen of afgeleiden daarvan

vb. Zuid-Amerika, West-Europa

                 

Het koppelteken...

- in woorden met een voorvoegsel

vb. leerling-verpleegster, ex-roker, oud-voorzitter

- als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft

vb. on-Hollands, pro-Amerikaans

- in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden

vb. zwart-wit, hotel-restaurant.        

Weglatingsstreepje

Soms kun je een deel van een samengesteld woord weglaten, omdat dat deel wordt herhaald. Plaats dan een weglatingsstreepje:

vb. Psychologie- en natuurkundestudenten

Fiets-, werk- en taalvakanties, in- en uitvoer.

              Let op: gebruik GEEN weglatingsstreepjes als je een heel woord                            weglaat! 

              vb. dure en goedkope oorbellen

Weglatingsstreepje

geurloos en kleurloos

Weglatingsstreepje

kerstballen en kerstbomen

Zelf aan de slag

Maak opdracht 1 - blz. 95

Weet je niet meer hoe het zit? Lees dan de theorie 

op blz. 94

Ben je al klaar? Maak dan opdracht 2

Antwoorden opdracht 1 blz. 95

1 politieacademie

2 studieavond

3 rijexamen

4 domino-effect

5 gala-avond

6 televisieantenne

7 auto-ongeval

8 koffie-uurtje

Zelf aan de slag

Maak opdracht 2 - blz. 95

Weet je niet meer hoe het zit? Lees dan de theorie 

op blz. 94

Ben je al klaar? Maak dan opdracht 3 en 4

Antwoorden opdracht 2 blz. 95

1 Oost-Europees

2 $-teken

3 non-actief

4 aspirant-verkoper

5 intakegesprek

6 half-om-half

7 antiroker

8 havoleerling

Zelf aan de slag

Maak opdracht 3 - blz. 95

Weet je niet meer hoe het zit? Lees dan de theorie 

op blz. 94

Ben je al klaar? Maak dan opdracht 4

Antwoorden opdracht 3 blz. 95

1 keel-, neus- en oorarts

2 rode en witte rozen

3 pro-Deoadvocaat

4 huis-aan-huis

5 aan-en-uitknop

6 audiovisueel

7 hoofd- en zijstraten

8 kerstbomen en -ballen

Antwoorden opdracht 4 blz. 95

1 Viezeluierzakjes zijn zakjes voor vieze luiers;

vieze luierzakjes zijn luierzakjes die vies zijn.

2 Een blauweverfpot is een pot met blauwe verf;

een blauwe verfpot is een verfpot die blauw is.

3 Een grotestadsbewoner is een bewoner van een grote stad;

een grote stadsbewoner is een stadsbewoner die groot is.

Je weet en kunt...

koppeltekens en weglatingsstreepjes correct gebruiken.