Tijdvak 5 Ontdekkers en Hervormers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ontdekkingsreizen en Renaissance

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je uitleggen:

• Hoe de Renaissance kon ontstaan dankzij de kruistochten.
  
• Wat de Renaissance en ontdekkingsreizen met elkaar te maken hebben.

Kenmerkende Aspecten

1. Het begin van de Europese overzeese expansie.

2. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

3. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.

Wat betekent het woord: renaissance?

In welk land ontstond de Renaissance?

1. Nederland
2. Duitsland
3. Spanje
4. Italië

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

Waarom in Italië?

• Veel overblijfselen uit de Romeinse tijd --> voorbeelden

• Kruistochten leidde tot handel: meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)

• 1453: Val van Constantinopel; Oost-Romeinse Rijk wordt veroverd door de Turken ->  christelijke geleerden vluchtten naar Italië en omgeving

Waarom in Italië? (2)

• Rijke Italianen willen kunst (van zichzelf) --> genieten van het leven

• Kunstenaars krijgen daarom veel geld --> kunst wordt kunst ipv een ambacht (handtekening)

• Kunst wordt daardoor steeds beter

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/cultuur

• realistisch

• veel details
• emotie

• perspectief (weergeven van diepte)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen en portretten / huiselijke thematiek
  

• naakt
  

• observeren, dan pas schilderen
• wetenschap in kunst

Het orgineel:

rond 120 na Chr.

De kopie:

rond 1580 na Chr.

Sint-Pietersbasiliek, Rome

Leonardo da Vinci

Homo universalis (Universele mens)

Anatomie

Kennis van het menselijk lichaam

Verband: Van kruistochten naar handel

• De Renaissance kon ontstaan dankzij de contacten met het Midden Oosten na de Kruistochten.
• Oude kennis van de Grieken en Romeinen die tijdens de Middeleeuwen in Europa was verdwenen kwam weer terug.
• Maar: ook de handel ging door! Producten uit Azië kwamen via Arabische tussenhandelaren in Europa.
• Gevolg tussenhandel: Duur!

Verband: Van tussenhandel naar ontdekkingsreizen

• ME’en: handelsroutes over land karavanen 
• Tussenhandel was te duur!!
• Va. 1500: op zoek naar eigen zeeroute (Indië/specerijen) via kust van Afrika
• Concurrentie Spanje en Portugal 
• Relatie wetenschap --> ZELF zoeken naar route
  Wetenschap betere schepen, kompas , scheepsbouw etc --> ‘betere’ zeereizen 
• Ontdekkingsreizen: ontdekking nieuwe culturen/volkeren
• Gevolg: wetenschappelijk onderzoek + in kaart brengen ervan  
  
• Verschillende motieven voor het starten van een ontdekkingsreis: handel = een economisch motief 

Voorbeeld: Hendrik de Zeevaarder

Eerst langs de Afrikaanse kusten

1415: verovering Ceuta (moslimbolwerk) 

Aldaar in contact met handelaren uit Mali kennis ‘nieuwe’ producten

Gevolg: Hendrik wilt langs de Afrikaanse kusten varen

Doel: vergroten Portugese handel

Gebaseerd op oude Griekse kaarten.

Noem 4 motieven voor Europeanen (vorsten, wetenschappers, reizigers, missionarissen) om op ontdekkingsreis te gaan

Noem het continent waar Columbus aankwam na zijn zoektocht naar Indie

1. Azie
2. Afrika
3. Zuid/ midden Amerika
4. Noord Amerika

Leg uit dat de ontdekkingsreis van Amerigo Vespucci nooit plaats had kunnen vinden in tijdvak 4

Hoe kon de Renaissance ontstaan dankzij de kruistochten?

Wat hebben de Renaissance en ontdekkingsreizen met elkaar te maken?

Examenopgaven oefenen