Toekomst van ons voedsel - leerjaar 2

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Future Foods-Toekomst van ons Eten

GROTE VRAAG: wat wordt de toekomst van ons eten? 

‘Verbeter de wereld, begin bij je buurt’: onder dat motto zetten Podium Hoge Woerd en het NUT zich samen in voor theater voor iedereen.  Hun voorstellingen gaan over hoe de wereld van morgen er uit kan zien. 
Het doel van deze les is om stil te staan bij de toekomst van ons eten. Om vervolgens aan het einde van deze les een lunch van de toekomst te bedenken, creëren en serveren. 

Waar hebben we het eigenlijk over?

We moeten de komende jaren meer voedsel produceren. 

De bevolking neemt toe tot een kleine 10 miljard in 2050 en moet gevoed worden. 

Bovendien neemt de welvaart toe, wat tot een sterk stijgende consumptie zal leiden. 

Wat eten de leerlingen thuis? Wie doet er thuis boodschappen? Wat wordt er gekocht? Wordt er over voedsel gepraat?

Wat kopen zij zelf? Denken de leerlingen na over wat ze in hun mond stoppen? Zijn er leerlingen die bewust keuzes maken wat betreft voeding? Weten of zien de leerlingen nu al een verschuiving van ideeën over eten?

Wat weten de leerlingen al over voedselproductie, biologisch eten of vegans? 

Begrippen: welvaart & consumptie

Bron: https://www.scientias.nl/ons-grootste-probleem-2050-een-tekort-aan-voedsel/

Tegen 2050 telt onze planeet ongeveer dertig procent meer inwoners. Daarmee komen we uit op negen miljard mensen. Om aan de vraag naar voedsel te blijven voldoen, moet de productie met zeventig procent omhoog. En dat gaat – zoals het er nu naar uitziet – niet lukken.

 “De beperkte grondstoffen zullen de voedselsystemen wereldwijd beperken,” voorspelt onderzoeker Fred Davies.

Samen lezen

Vraag aan de leerlingen: Over welke grondstoffen hebben we het eigenlijk?

POLITIEK  

Het tekort aan voedsel zal hoogstwaarschijnlijk andere problemen met zich meebrengen.

 “Problemen met voedsel kunnen politiek gezien net zo destabiliserend werken als de problemen met energie vandaag de dag.”

WIST U DAT…

…onderzoekers op verschillende manieren pogen het voedseltekort op te lossen? Sommigen pleiten voor het eten van insecten, anderen voor in het laboratorium gekweekt vlees, weer anderen zoeken hun heil in de nanotechnologie.

Samen lezen 

Begrippen: destabiliserend

Vraag aan de leerlingen: Welk probleem ervaren wij heden met energie?

Antwoord: Schaarste aan groene grondstoffen

Bronnen: https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/de-wereld-heeft-veel-meer-grondstoffen-nodig-om-de-klimaatdoelen-te-halen~b562f350/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

https://www.klimaatakkoord.nl/actueel/nieuws/2021/06/25/dreigend-probleem-van-grondstoffen-schreeuwt-om-actie

TECHNOLOGIE

Maar het is nog niet te laat. “We moeten efficiëntere technologieën en gewassen ontwikkelen en – net zo belangrijk – betere manieren bedenken om die technologieën lokaal toe te passen,” vindt Davies. Veel van de technologieën die nu ontwikkeld worden, bereiken de kleinere boeren niet.

Ook zou er meer nadruk moeten liggen op hoogwaardige tuinbouwgewassen. “Die creëren werkgelegenheid en mogelijkheden voor gemeenschappen op het platteland en stellen ons in staat tot meer winstgevende en intensieve landbouw.” Bovendien is tuinbouw iets wat ook vrij gemakkelijk in de grotere steden kan gebeuren.

Hoewel het naderende voedseltekort zorgelijk is, moeten we het eigenlijk vooral als een uitdaging zien. Maar die uitdaging kunnen we alleen aangaan als overheden meer geld vrijmaken voor onderzoek naar nieuwe technologieën om efficiënter met ruimte, water en energie om te gaan en de ontwikkelde technologieën vervolgens ook daadwerkelijk worden toegepast. Een kijkje in de wereld om ons heen kan daarbij motiverend werken. Ongeveer één op de acht mensen op aarde is nu reeds chronisch ondervoed.

Samen lezen 

Wat is volgens jou het grootste probleem bij voedselproductie?

(denk aan maatschappelijke problemen wereldwijd)

DDU (denken, delen, uitwisselen):

1. D: Geef leerling de tijd om antwoord te formuleren in korte zinnen.

2. D: Laat leerlingen hun antwoorden met elkaar (in tweetallen/groepje) delen en elkaar bevragen.

3. U: Bevraag de leerling op zijn/haar antwoord (Wat bedoel je precies? Want? Hoe zie je dat voor je?)

Problemen met voedsel

De problemen die met voedsel te maken hebben zijn  veelomvattend.
Denk aan :

• overbevolking
• vervuiling  of tekort aan water en energie,
• klimaatverandering door teveel stikstof
• biodiversiteit
• visstanden 
• verarming van bodem en mineralen 

Deze antwoordopties delen met de leerlingen

Bij welke problemen hebben de leerlingen nog vragen of onduidelijkheden?

Begrippen: stikstof & biodiversiteit

Uitleg begrippen:

- Stikstof is overal om ons heen. Het is van zichzelf niet schadelijk voor de mens. En het is een belangrijke voedingstof voor planten. Maar sommige stikstofverbindingen brengen wel schade toe aan onze gezondheid en aan de natuur. De uitstoot moet daarom omlaag. 

- Biodiversiteit betekent letterlijk: een diversiteit aan leven. Op het simpelste niveau betekent biodiversiteit dus dat er heel veel verschillende soorten zijn, soorten vogels, soorten katachtigen, soorten bacteriën, soorten schimmels, et cetera. Maar de term biodiversiteit is veel meer dan dat: het gaat vooral over hoe al die verschillende soorten met elkaar samenhangen en met elkaar in balans zijn.

- hoeveelheid vis in een bepaald watergebied. De natuurlijke visstand in binnenwateren en die in zeeën is afhankelijk van een groot aantal factoren, waaronder voedselrijkdom, voortplantingssnelheid, groeisnelheid, aantallen predatoren.

Nog meer problemen

• te veel (rijke) mensen (die steeds meer vlees eten)
• te weinig landbouwgrond
• opwarming van de aarde
• gebruik van pesticiden
• dieronvriendelijk

Begrippen: pesticiden

Pesticiden zijn chemicaliën waarvan het de bedoeling is dat ze giftig zijn. Ze worden gebruikt om onkruid, schimmels, insecten of dieren zoals muizen te bestrijden. In veel gevallen kan hun giftige eigenschap echter onze gezondheid en het milieu schaden.

Eten we in 2050 nog hoe we nu eten?

Er komen nieuwe manieren hoe voedsel bereid en geproduceerd gaat worden. Het is heel goed mogelijk dat banen in de voedselindustrie verdwijnen, maar nieuwe banen zullen ook weer ontstaan. 

Nu al zie je nieuwe inzichten over voedsel die iets kunnen betekenen voor onze gezondheid. Er zijn wellicht allerlei nieuwe soorten voedingsmiddelen? De wereldbevolking groeit er is in 2050 niet genoeg voor iedereen. Mogelijk staan dan plofsprinkhanen, poedertjes en kweekvlees op het menu.

Video: 5:45 min

Dit is de voorbereiding op video van SchoolTV.

Waar gaan jullie naar kijken:
Het voedsel van de toekomst - EenVandaag in de klas

Minder vlees

Maar hoe kom je dan aan je eiwitten?

Mensen gaan alternatieven verzinnen.

Associeren:

Kweek vlees & fake vlees. Wat komt er in je op wanneer je dit hoort? 

Laat leerlingen woorden op het bord schrijven, delen klassikaal, in een groepje.

Minder vlees eten is geen probleem voor mij

Ja

Nee

Hangt af van....

Bespreek de antwoorden samen.

Waarom wel/niet. Waar hangt het dan van af? Wie deelt deze mening? Wie ziet dat anders? Leg eens uit?

Oplossingen

• minder mensen
• minder eten per persoon
• iedereen vegetariër
• meer eten produceren (op een andere manier)
• productie in de stad/op zee

Welke oplossing vind jij het meest geschikt?
(Je mag ook een plaatje erbij zoeken)

Dit mag ook een andere oplossing zijn dan de slide hiervoor aangaf.

Bespreek de antwoorden samen, bevraag en laat uitleggen.

Oplossingen voor meer/beter eten:

• insecten eten
• vegetarisch vlees produceren
• kweekvlees
• microben en zeewier eten
• voedsel uit de printer

Andere opties: vertical farming & genetische modificatie

Wat eten we over over 20 jaar?

Laat leerlingen het woordweb invullen.

Bespreek de antwoorden.

Wanneer leerlingen geen idee hebben laat hen uitleggen wat maakt dat ze het niet weten en wat ze er zo lastig aan vinden. 

Dit mag er ook zijn. Het is een lastig onderwerp!

Insecten, fake vlees, kweekvlees, microben &

voedsel uit de printer

- aantrekkelijkheid

- gezondheid

- betaalbaarheid

- duurzaamheid

- dieren welzijn

= 

FUTURE FOOD SCORE 

We gaan samen kijken naar een aantal oplossingen om minder vlees te hoeven eten en produceren (caption) en beoordelingen op een vijftal criteria.

Vraag hierna vooral naar de mening van de leerlingen.

Zou jij het aandurven om krekels of meelwormen te eten?

1. ja
2. nee
3. denk het wel
4. misschien niet

Er is hier geen fout antwoord. Interessanter is de gedachte erachter om dit wel/niet te doen.

Fake vlees, ook wel vegetarische producten/ schijven, burgers, oftewel vleesvervangers.

Kweekvlees

'Zoek Het Uit!'

De productie van vlees kost zo veel dat het in de toekomst moeilijk is vol te houden. Wat zouden de alternatieven kunnen zijn? Een insectenburger of een hamburger van kweekvlees?

Video 15:13 min

Deze slide is de voorbereiding op de video 'Zoek het uit.' Vlees van de toekomst - Het klokhuis.

Microben

Voedsel uit de printer

Het eten van de toekomst

Ga je naar een restaurant of liever naar de snackbar? Eet je vlees of vega? Ons eetpatroon verandert. Hoe eten we in de toekomst?

Video 8:03 min

Deze slide is de voorbereiding op de video 'Het eten van de toekomst' - Tegenlicht in de klas.

De volgende slide bevat eerst 5 kijkvragen voor de leerlingen die ze na het kijken van de video zelf beantwoorden.

Kijkvragen 

1 Noem vier redenen waarom we steeds meer

nadenken over ons eten.

2 "Ons eten aanpassen met technologie is

onnatuurlijk." Waarom klopt dit eigenlijk niet?

3 Waarom is het sowieso noodzakelijk dat we onze technologie aanpassen?

4 Chefkok Joris Bijdendijk pleit voor een

toekomstbestendige duurzame Hollandse keuken.

Noem drie dingen die hieraan kunnen bijdragen.

5 Waar of niet?

A) Een vegetarisch gerecht is geschikt als hoofdgerecht.

B) Groente is veelzijdiger te bereiden dan vlees.

C) Iedereen is zich inmiddels bewust van gezond eten.

D) Kinderen weten instinctief veel van voeding.

1 Noem vier redenen waarom we steeds meer
nadenken over ons eten.

Kijkvraag 1 - antwoord:

1) Zorg om het milieu

2) Zorg over onze gezondheid.

3) Zorg over het welzijn van dieren

4) Zorg over mensen die minder hebben dan wij

2 "Ons eten aanpassen met technologie is
onnatuurlijk." Waarom klopt dit eigenlijk niet?

Kijkvraag 2 - antwoord:

In feite hebben we altijd uitvindingen gedaan, zoals

koken en landbouw, maar dat beseffen we ons niet

altijd. Van nature zijn mensen dus technologisch.

3 Waarom is het sowieso noodzakelijk dat we onze technologie aanpassen?

4 Chefkok Joris Bijdendijk pleit voor een
toekomstbestendige duurzame Hollandse keuken.
Noem drie dingen die hieraan kunnen bijdragen.

Kijkvraag 3 - antwoord

1) Meer seizoensgroenten

2) Regionale ingrediënten

3) Circulaire ingrediënten

5 Waar of niet?

1. Een vegetarisch gerecht is geschikt als hoofdgerecht.
2. Groente is veelzijdiger te bereiden dan vlees.
3. Iedereen is zich inmiddels bewust van gezond eten.
4. Kinderen weten instinctief veel van voeding.

Kijkvraag 4 - antwoord

A & B

Verdiepingsvraag (overleggen mag):

Welke eettrends kun jij zelf verzinnen die best
werkelijkheid zouden kunnen worden in de toekomst?

Dit is verdieping en is extra. 

Dit mag in groepjes, tweetallen, individueel.

Profielwerkstuk

Vind je dit een interessant onderwerp en wil je dit

gebruiken voor je profielwerkstuk?

Het thema ‘Voeding en technologie’ is te gebruiken

als onderwerp voor je profielwerkstuk bij het vak

maatschappijleer.

Een idee? 

Ben je geïnteresseerd geraakt?

Studiekeuze

Ben je benieuwd welke studies passen bij de beroepen uit de video? Je zou bijvoorbeeld het

volgende kunnen studeren:

MBO:

Voeding en technologie

Voedingsdeskundige

HBO:

Food & Business

Voeding en Diëtetiek

WO:

Voeding & Gezondheid

Gezondheidswetenschappen

Welke studie kun je dan volgen bijvoorbeeld op MBO, HBO of WO?

Extra*

Hapje van de toekomst

1. Bedenk met een groepje van 3-4 personen een hapje met voedsel van de toekomst. 
2. Denk aan de criteria van het voedsel van de toekomst. 
3. Dit hapje gaan jullie maken voor de unit. De hoeveelheid zal je docent je vertellen.
4. Maak nu een moodboard op een A3 papier met de ingrediënten en bedenk wat je wilt vertellen over dit hapje. Denk aan wat, hoe, waarom!
5. Teken het gerecht en benoem de ingrediënten. 
6. Leg uit waarom dit een hapje van de toekomst is.

Reclame

Ontwerp en film  een reclame voor het gerecht wat je hebt gemaakt en zou kunnen gaan eten in de toekomst. 

Geef aan waarom en welke voordelen er aan dit product zijn!

Kookboek

1. Bedenk een aantal gerechten met insecten voor een kookboek.

2. Leg uit in jouw kookboek waarom mensen insecten moeten gaan eten (voordelen).

3. Presenteer jouw recept in een video.

Machine

1. Bedenk een machine die ons helpt met het voedselprobleem om te gaan.

2. Maak een kleurige tekening, benoem de onderdelen en functies en leg uit wat deze machine voor ons gaat betekenen

3. Presenteer jouw uitvinding in een video.