Diffusie en osmose

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom

Opdrachten bespreken (bladzijde 32)

Herhaling 

Uitleg over concentratie en diffusie (paragraaf 5, bladzijde 34)

Opdrachten maken

Welk organel vouwt eiwitten?

1. ER
2. Mitochondrium
3. Golgi-systeem
4. Celkern

Welk organel levert aminozuren als een eiwit word gemaakt?

1. Golgi-systeem
2. ER
3. Ribosomen
4. Mitochondrium

Wat voor proces vind er in mitochondria plaats?

Waaruit komt het ''recept'' voor eiwitten?

1. ER
2. Mitochondrium
3. Golgi-systeem
4. Celkern

Vandaag

We gaan leren:

Wat concentratie is 

Hoe je met percentages kunt rekenen 

Hoe het proces van diffusie werkt.

Stoffen in cellen

Zoals we vorige les hebben kunnen zien, is de cel een fabriek waar heel veel processen in plaatsvinden. Dit betekend dat de cel, net als bij een fabriek, spullen van buiten nodig heeft, en zelf ook dingen naar buiten brengt. Dit heet transport. In cellen zijn er twee vormen van transport: diffusie en osmose. 

Concentraties

Om aan alle processen te doen, moeten er genoeg stoffen binnen/buiten de cel zijn. Deze concentratie is heel belangrijk. Zo is de concentratie keukenzout (NaCl) in de cel gemiddeld 0,9%. Dit is dus 9g van de 1000mg. (1 mL is 1 g). Vaak worden concentraties aangegeven met g/L. Kleine eenheden worden gemeten met PPM (Parts per million, hoeveel deeltjes per miljoen) 1ppm = 0,0001%

Difussie

Diffusie is een vorm van transport waarbij alle stoffen, behalve water, getransporteerd worden. Stoffen willen namelijk altijd zo ver mogelijk verspreid zijn, en dit gebeurd ook overal in de natuur. Dit gebeurd ook binnen en buiten de cel, bijvoorbeeld met O2 en CO2.

Deeltjes gaan dus altijd van een plek waar de veel aanwezig zijn, naar en plek waar ze minder aanwezig zijn. Dit gaat met een bepaalde diffusiesnelheid. 

Diffusie in longen

https:

Aan de slag!

Ga aan de slag met de opdrachten 35 tot en met 38. Dit is huiswerk voor de volgende les. 

Welkom

Opdrachten bespreken (bladzijde 37)

Uitleg over invloed osmose op cellen 

Practicum 

Vandaag

We gaan leren:

Wat osmose is.

Hoe osmose invloed kan hebben op de werking van cellen. 

Osmose

Osmose is niet het transport van stoffen, maar van water. Wat wilt namelijk altijd op de plek zijn waar de concentratie het hoogst is, om zo overal de concentratie gelijk te maken. Als er dus veel zout of suiker in de cel zit, gaat er vanzelf ook veel water naartoe. 

Zowel diffusie als osmose zijn vormen van passief transport; het gebeurd vanzelf. Als de cel ergens energie (ATP) om iets te vervoeren, heb je te maken met actief transport.

https:

Invloed osmose op cellen

Een cel ligt in een hypotone omgeving. (cel hoog, omgeving laag)

--> Hij trekt water aan en kan daarmee barsten

Als de osmotische waarde van de cel en de omgeving hetzelfde is, is die isotoon. 

Een cel ligt in een hypertone omgeving. (cel laag, omgeving hoog)

--> Het water gaat uit de cel en verschrompelt. 

Hypotoon - Isotoon - Hypertoon

Plantencel

Een plantencel krijgt zijn stevigheid doordat er veel water is de vacuole zit. Moet een plantencel daarom altijd hypotoon, isotoon of hypertoon zijn? 

Een plantencel moet hypertoon (omgeving hypotoon) zijn, hiermee bouwt hij turgor op. 

Omgeving is hypertoon --> Plasmolyse 

Aan de slag!

Ga aan de slag met opdracht 43 t/m 46. Dit is huiswerk voor de volgende les. 

Welkom

Vandaag: 

Herhaling hypertoon, hypotoon en isotoon

Uitleg ander transport in de cel (bladzijde 40)

Gummyberen 

Invloed osmose op cellen

Een cel ligt in een hypotone omgeving. (cel hypertoon)

--> Hij trekt water aan en kan daarmee barsten 

Als de osmotische waarde van de cel en de omgeving hetzelfde is, is die isotoon. 

Een cel ligt in een hypertone omgeving. (cel hypotoon)

--> Het water gaat uit de cel en verschrompelt. 

De cel ligt in een hypertone omgeving. De cel...

1. Word groter
2. Verschrompeld

De cel is hypertoon. Hij...

1. Trekt water aan
2. Stoot water af

Welke kant is hypotoon?

1. Links
2. Rechts

Een plant heeft altijd een hoge waterdruk in de cel (turgor) nodig. Hij moet daarom in een ... oplossing liggen.

1. Hypertone
2. Hypotone

Wat is de cel en wat vind er plaats?

1. Hypertoon, turgor
2. Hypertoon, plasmolyse
3. Hypotoon, turgor
4. Hypotoon, plasmolyse

Wat gaan we leren?

We gaan leren:

Op welke manieren nog meer transport kan plaatsvinden in de cel. 

Passief transport

Diffusie en osmose zijn voorbeelden van passief transport: het kost de cel geen energie. De stoffen gaan gewoon met een concentratieverval mee. Dit vind plaats door porie eiwitten of transporteiwitten in het celmembraan. 

Porie eiwit (aquaporine)

Transporteiwit 

Actief transport

Soms wil je ook tegen de concentratie in stoffen transporteren. Dit kost de cel wel energie (ATP). Dit gebeurd bijvoorbeeld wanneer je veel zouten uit je cel wilt halen.

Blaasjes

Jullie hebben al geleerd dat de cel blaasjes met stoffen kan uitscheiden (exocytose), maar zij kunnen zo ook stoffen opnemen, dat noem je endocytose. Het blaasje noem je een endosoom.

Word er voedsel opgenomen, noem je dit fagocytose. 

Practicum gummyberen 

Jullie krijgen per tweetal 6 gummyberen. Je gaat opmeten hoe lang, breed en hoog ze zijn en dit schrijf je op. Vervolgens leg je er 3 in een zoute oplossing, en 3 in puur water. Schrijf op wat je verwacht dat er gaat gebeuren bij hypothese. 

Drenkeling

Men zegt altijd dat je nooit zee water mag drinken omdat je hierdoor juist uitdroogt. Kan iemand uitleggen waarom aan de hand van osmose?