Les 2: Kaartelementen en schaalniveau

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

Terugblik

Thematische kaart

Overzichtskaart

Plattegrond

Terugblik

Soort kaart	Doel kaart
Overzichtskaart
Thematische kaart
Plattegrond

Helpen om te navigeren

Specifieke informatie tonen

Algemeen beeld geven

Vorige les

Terugblik

Vorige les

Terugblik

C                B                C                A        

LEZEN 10 min

Lezen

https://www.nu.nl/klimaat/6303415/al-een-jaar-recordtemperaturen-in-oceanen-tekenen-dat-opwarming-versnelt.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

      Lesdoel

Vandaag gaan we leren over de belangrijkste onderdelen van een kaart en hoe je ze kunt gebruiken om informatie te begrijpen. 

We zullen ook ontdekken dat kaarten op verschillende niveaus gemaakt kunnen worden, van een kleine buurt tot de hele wereld.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

      Lesdoel

Welke onderdelen zie je altijd terug op kaarten?

Waarom denk je dat ze belangrijk zijn?

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

      Topografie

Deze periode leer je het onderstaande:

De continenten en de oceanen 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

www.topomania.net

Voorkennis

1. De leerlingen weten wat een kaart is.

2. De leerlingen weten wat schaal is.

3. De leerlingen weten wat de windrichtingen zijn.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Kaartelementen

- Titel

- Legenda

- Schaal 

- Noordpijl

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Kaartelementen

1. Noordpijl	2. Legenda	3. Schaal	4. Titel
De pijl op een kaart die aangeeft waar het noorden is.	Een lijst op een kaart die de betekenis van symbolen en kleuren uitlegt.	De verhouding tussen afstanden op de kaart en de werkelijke afstanden.	De naam of beschrijving van de inhoud van de kaart.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Goede kaart?

Afstand en schaal

Absolute afstand

Relatieve afstand

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Afstand hemelsbreed?

Schaalniveau

Uitzoomen

                                                                                      Inzoomen

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Vraag

Voorbeeld	Soort kaart	Schaalniveau
Een kaart die de bevolkingsdichtheid in heel Europa toont
Een kaart van een stad die de ligging van scholen en parken weergeeft
Een kaart die de temperatuurverschillen over de hele wereld toont
Een kaart van een provincie die de belangrijkste wegen en rivieren toont

Controle van begrip:
Welke 4 kaartelementen moet je
controleren wanneer je een kaart bekijkt?

Antwoord 1: Breedteligging beïnvloedt de hoeveelheid zonnestraling die een gebied ontvangt. Gebieden dichter bij de evenaar (zuidelijke Verenigde Staten) ontvangen meer directe zonnestraling en zijn daarom warmer, terwijl gebieden verder van de evenaar (noordelijke Verenigde Staten) minder directe zonnestraling ontvangen en kouder zijn.

Antwoord 2: Hoogteligging beïnvloedt de temperatuur doordat de temperatuur gemiddeld met ongeveer 0,6°C daalt voor elke 100 meter stijging. In bergachtige gebieden zoals de Rocky Mountains betekent dit dat hogere delen koeler zijn dan de lagere delen.

Antwoord 3: Aanlandige wind brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen aan de westkust. Aflandige wind brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen aan de oostkust.

Antwoord 4: De loefzijde van een berg is de kant waar de wind tegenaan waait en neerslag veroorzaakt doordat de lucht opstijgt en afkoelt. De lijzijde is de regenschaduwkant waar de lucht daalt en opwarmt, wat resulteert in minder neerslag en een droger klimaat.

Controle van begrip:
Hoe beïnvloedt de schaal van een kaart de hoeveelheid detail die je kunt zien?

Antwoord 1: Breedteligging beïnvloedt de hoeveelheid zonnestraling die een gebied ontvangt. Gebieden dichter bij de evenaar (zuidelijke Verenigde Staten) ontvangen meer directe zonnestraling en zijn daarom warmer, terwijl gebieden verder van de evenaar (noordelijke Verenigde Staten) minder directe zonnestraling ontvangen en kouder zijn.

Antwoord 2: Hoogteligging beïnvloedt de temperatuur doordat de temperatuur gemiddeld met ongeveer 0,6°C daalt voor elke 100 meter stijging. In bergachtige gebieden zoals de Rocky Mountains betekent dit dat hogere delen koeler zijn dan de lagere delen.

Antwoord 3: Aanlandige wind brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen aan de westkust. Aflandige wind brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen aan de oostkust.

Antwoord 4: De loefzijde van een berg is de kant waar de wind tegenaan waait en neerslag veroorzaakt doordat de lucht opstijgt en afkoelt. De lijzijde is de regenschaduwkant waar de lucht daalt en opwarmt, wat resulteert in minder neerslag en een droger klimaat.

Controle van begrip:
Je ziet een kaart zonder een noordpijl. Hoe
kun je nog steeds bepalen waar het noorden is?

Antwoord 1: Breedteligging beïnvloedt de hoeveelheid zonnestraling die een gebied ontvangt. Gebieden dichter bij de evenaar (zuidelijke Verenigde Staten) ontvangen meer directe zonnestraling en zijn daarom warmer, terwijl gebieden verder van de evenaar (noordelijke Verenigde Staten) minder directe zonnestraling ontvangen en kouder zijn.

Antwoord 2: Hoogteligging beïnvloedt de temperatuur doordat de temperatuur gemiddeld met ongeveer 0,6°C daalt voor elke 100 meter stijging. In bergachtige gebieden zoals de Rocky Mountains betekent dit dat hogere delen koeler zijn dan de lagere delen.

Antwoord 3: Aanlandige wind brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen aan de westkust. Aflandige wind brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen aan de oostkust.

Antwoord 4: De loefzijde van een berg is de kant waar de wind tegenaan waait en neerslag veroorzaakt doordat de lucht opstijgt en afkoelt. De lijzijde is de regenschaduwkant waar de lucht daalt en opwarmt, wat resulteert in minder neerslag en een droger klimaat.

Controle van begrip:
Geef een voorbeeld van een kaart
op nationaal schaalniveau

Antwoord 1: Breedteligging beïnvloedt de hoeveelheid zonnestraling die een gebied ontvangt. Gebieden dichter bij de evenaar (zuidelijke Verenigde Staten) ontvangen meer directe zonnestraling en zijn daarom warmer, terwijl gebieden verder van de evenaar (noordelijke Verenigde Staten) minder directe zonnestraling ontvangen en kouder zijn.

Antwoord 2: Hoogteligging beïnvloedt de temperatuur doordat de temperatuur gemiddeld met ongeveer 0,6°C daalt voor elke 100 meter stijging. In bergachtige gebieden zoals de Rocky Mountains betekent dit dat hogere delen koeler zijn dan de lagere delen.

Antwoord 3: Aanlandige wind brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen aan de westkust. Aflandige wind brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen aan de oostkust.

Antwoord 4: De loefzijde van een berg is de kant waar de wind tegenaan waait en neerslag veroorzaakt doordat de lucht opstijgt en afkoelt. De lijzijde is de regenschaduwkant waar de lucht daalt en opwarmt, wat resulteert in minder neerslag en een droger klimaat.

Zelf aan de slag

De __________ geeft aan waar het noorden ligt op een kaart.

De __________ helpt je de betekenis van symbolen en kleuren op een kaart te begrijpen.

Een __________ toont de verhouding tussen afstanden op de kaart en werkelijke afstanden.

Noordpijl

Legenda

Schaal

Zelf aan de slag

Het __________ van een kaart beschrijft waar de kaart over gaat.

Een kaart op __________ schaal toont veel detail van een klein gebied.

Een kaart op __________ schaal geeft een overzicht van een groot gebied, zoals een continent of de wereld.

Titel

lokale

mondiale

Zelf aan de slag

Voor een stadsplattegrond gebruik je een __________ schaalniveau.

Voor het weergeven van wereldwijde klimaatpatronen zou je een kaart op __________ schaalniveau gebruiken.

De __________ van een kaart is essentieel om de kaart correct te kunnen oriënteren.

lokaal

mondiaal

noordpijl

     Kleine afsluiting

Noordpijl

Legenda

Schaal

Titel

Lokaal

Mondiaal

Nationaal

Continentaal

Regionaal

Absolute afstand

Relatieve afstand

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

(Aan)tekeningen

Tekening 1.
Kaartelementen

Tekening 2.
Schaalniveau

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

     Grote afsluiting

Vandaag gaan we leren over de belangrijkste onderdelen van een kaart en hoe je ze kunt gebruiken om informatie te begrijpen. 

We zullen ook ontdekken dat kaarten op verschillende niveaus gemaakt kunnen worden, van een kleine buurt tot de hele wereld.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

https://quizlet.com/join/Rgu8QEZ9z?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

 Vraag 1

Reproductie

Een kaart van een stad bevat verschillende kaartelementen.

-> Noem twee kaartelementen die je op deze kaart zou kunnen vinden.

Twee kaartelementen die je op de kaart kunt vinden zijn de legenda en de schaal.

Vraag 2 
Toepassing 1

Op een kaart van een groot gebied zie je een schaal van 1:1.000.000.

-> Leg uit wat deze schaal betekent voor de details die je op de
      kaart kunt zien.

De schaal van 1:1.000.000 betekent dat 1 cm op de kaart overeenkomt met 1.000.000 cm (of 10 km) in werkelijkheid. Hierdoor zie je minder details, omdat een groot gebied op een kleine ruimte wordt afgebeeld.

Vraag 3
Toepassing 2

Je bekijkt een thematische kaart van Europa waarop de bevolkingsdichtheid per land te zien is. De schaal van de kaart is continentaal.

-> Geef een voorbeeld van een kaart die je op een regionaal schaalniveau    

      zou kunnen gebruiken en leg uit waarom dat schaalniveau geschikt is 

      voor het voorbeeld.

Een voorbeeld van een kaart op regionaal schaalniveau is een kaart van de provincie Utrecht waarop wegen en dorpen te zien zijn. Dit schaalniveau is geschikt omdat het gedetailleerde informatie geeft over een relatief klein gebied, zonder dat het te lokaal wordt.

Vraag 4 
Inzicht

Je hebt een kaart zonder noordpijl en je wilt weten waar het noorden is. Je gebruikt de positie van de tekst op de kaart om een inschatting te maken.

-> Leg uit hoe je de positie van de tekst kunt gebruiken om de richting van 

      het noorden te bepalen.

De tekst op een kaart wordt meestal zo geplaatst dat de bovenkant van de tekst naar het noorden wijst. Door de tekst te lezen, kun je dus inschatten waar het noorden is, omdat de bovenkant van de letters vaak richting het noorden wijzen.