Gaswisseling en uitscheiding Les 1: Ademhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Gaswisseling

Hoofdstuk 13

§13.1 Ademen

Nog maar 1 SE te gaan...

Leerstof afgelopen SE: 

H5 Stofwisseling

H6 Voeding en vertering

H11 Transport (bloed)

H12 Gezondheid (afweer)

Nieuwe leerstof voor volgende SE: 

H13 Gaswisseling en uitscheiding

H14 Reageren (zenuwstelsel)

Nog maar 1 SE te gaan...

Leerstof afgelopen SE: 

H5, H6 , H11, H12

Nieuwe leerstof voor volgende SE: 

H13 Gaswisseling en uitscheiding

H14 Reageren (zenuwstelsel)

Samen (6 hoofdstukken) vormt dit de stof voor het laatste SE in maart.

Gaswisseling

Hoofdstuk 13

§13.1 Ademen

Gaswisseling

Gaswisseling is het proces waarbij zuurstof en CO2 uitgewisseld worden. 

Mensen gebruiken longen. 

Andere manieren: 

kieuwen, tracheeën.

Lesdoelen

• Herhaling: herkennen anatomie ademhalingsstelsel
• Je weet de voor- en nadelen van neus-/mondademhaling
• Je begrijpt het proces achter gaswisseling in longblaasjes
• Je begrijpt de rol van hemoglobine bij gaswisseling

Gaswisseling

Luchtpijp verbindt mond > long. 

Binnenkant: trilhaarcellen en slijm.

Kraakbeenringen houden luchtpijp open.

Uiteinden longblaasjes: gaswisseling.

Neusholte

Kraakbeenring

Long

Middenrif

Huig

Bronchien

Bronchiolus

Longblaasje

Alles goed?

Heb je niet alles goed, 

oefen dan met de link op de volgende pagina.

Hou BINAS 83A erbij.

Alles goed, sla dan de volgende dia over.

https:

Ademhaling

Je kan via je mond ademhalen maar ook via je neus.

Men zegt dat neusademhaling beter is. Maar waarom?

Het is beter om via de neus dan via de mond adem te halen. Bedenk drie redenen waarom.
(1 per keer insturen)

Gaswisseling

Gebruik BINAS 83C.

Je weet al dat er in de longen zuurstof opgenomen wordt en CO₂ wordt afgegeven door het lichaam.

Als er ergens veel zuurstof is dan is er een hoge druk: pO₂.

Gaswisseling

Als je in tabel 83C kijkt zie je:

1e kolom: zuurstofdruk (pO₂)

2e kolom: CO₂ druk

3e kolom: stikstofdruk (pN₂)

4e kolom: waterdruk (pH₂0)

Gaswisseling

Als je in tabel 83C kijkt zie je:

Bekijk BINAS 83D.

Dit zijn verzadigingscurves van hemoglobine.

LinksBoven: temperatuur

RB: bij hoeveelheid CO₂

LO: bij verschillende zuurtegraad

RO: verschillende soorten 'globines'.

Gaswisseling

Tabel 83C & D zijn belangrijk om te begrijpen.

Hierna volgen een aantal vragen (meerkeuze en open vragen) die dit controleren.

Je maakt deze vragen zelfstandig door in te loggen in de les via lessonup.

Daarna bespreken we de vragen.

Klaar? Maak de vragen van §13.1.

Vragen? heel goed! Docent loopt langs.

Waar is de zuurstofdruk hoger?

1. In de inademingslucht
2. In de uitademinglucht

Wat is het grootste verschil tussen inademingslucht en uitademingslucht?

1. stijgende pO2
2. stijgende pCO2
3. stijgende pN2
4. stijgende pH2O

Vindt in je hele ademhalingsstelsel (van mond tot longblaasje) gaswisseling plaats? Leg uit.

Zuurstof wordt opgenomen in het bloed, koolstofdioxide wordt afgegeven aan het bloed. Deze gaswisseling kost geen energie. Door welk proces gebeurt dit?

Als zuurstof van de lucht in je longen naar je bloed diffundeert, waar is er een hogere pO2?

1. In de lucht in je longen
2. In het bloed
3. De pO2 is gelijk

Welke van de onderstaande opties is juist voor gaswisseling in je longen tussen de lucht en je bloed?

1. pN2 lucht > pN2 bloed
2. pN2 lucht < pN2 bloed
3. pN2 lucht = pN2 bloed

Waarom wordt percentage zuurstof in zuurstofrijk bloed nooit hoger dan het percentage zuurstof in de lucht in je longblaasjes?

De rol van rode bloedcellen

Door rode bloedcellen kan je bloed 70x meer zuurstof transporteren.

Hemoglobine in rode bloedcellen bindt zuurstof, maar kan ook CO2 binden. 

Als hemoglobine zuurstof opneemt uit het bloedplasma, is er weer ruimte voor meer zuurstof in je bloedplasma.

De rol van rode bloedcellen

Hemoglobine wordt afgekort tot Hb.

In je longen zal hemoglobine zuurstof binden:

Hb + O₂ --> HbO₂

 in je spieren juist loslaten:

HbO₂ --> Hb + O₂ 

Waar geldt de volgende reactievergelijking:
Hb + O2 --> HbO2

1. In je longen
2. In je spieren

Gebruik BINAS 83D.

Bij welke temperatuur is hemoglobine eerder verzadigd?

1. 20 graden
2. 30 graden
3. 37 graden
4. 42 graden

Gebruik BINAS 83D (zuurstof verzadiging bij verschillende pH waarden).
Geheugensteuntje: lagere pH is zuurder.
Als je je inspant produceer je CO2 in je spieren. CO2 is zuur en zorgt dus voor een lagere pH in je spieren en in het bloed rond de spieren. Wat voor positief effect heeft dat voor de zuurstof afgifte in je spieren?

83D. Hemoglobine van een volwassene verschilt iets met die van een ongeboren kind. In je spieren heb je een speciale vorm van hemoglobine: myoglobine.
Welke conclusie kun je trekken uit de tabel rechtsonderin?

1. Myoglobine bindt moeilijker met zuurstof dan hemoglobine
2. Hemoglobine van een ongeboren kind bindt makkelijk met zuurstof dan hemoglobine
3. Bij een pO2 van 2kPa is er meer zuurstof aan hemoglobine gebonden dan aan myoglobine
4. Geen van alle conclusies.

Afronden

Goed bezig! Terwijl je wacht totdat we de vragen bespreken:

Bekijk het hoofdstuk gaswisseling en uitscheiding in je H5 boek.

Maak de opdrachten van §1. 

Als je de paragraaf lastig vindt: maak alleen 2, 3, 5, 8, 9, 16
Als je de paragraaf makkelijk vindt: maak alleen 2, 4, 9, 11, 17

Mocht je geïnteresseerd zijn, in de dia's hierna zie je filmpjes met uitleg over...

1.  hoe vissen gebouwd zijn dat ze genoeg zuurstof uit water kunnen halen

2. wat er gebeurt met de gassen in je bloed bij het duiken,

3. hoe vogels minuten lang achterelkaar kunnen zingen.

0

0

0