Les voor PW 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 2

Proefwerk 3

Leerstof proefwerk 3

Kritisch lezen

Tekst en publiek

TIP
oefen extra met Nieuwbegrip om 'begrijpend leesmeters' te maken.

Vul in:

Informatie in teksten is niet altijd                           . Daarom moet je een tekst                             . 

Dit betekent: letten op de deskundigheid van de schrijver, het doel van de tekst en de bron (waar je de informatie vond: krant, website of boek).

zorgvuldig lezen

betrouwbaar

kritisch lezen

volledig

scannen

Vul in:

Let op de                               van de schrijver. Een schrijver is                           als hij zich uitgebreid in het onderwerp heeft verdiept of veel ervaring heeft met het onderwerp. Hoe                                            de schrijver, hoe                                     de tekst.

betrouwbaar

deskundigheid

deskundig

meer deskundig

betrouwbaarder

Vul in:

Let op het                          van de tekst. Wat wil de schrijver van de tekst bereiken. Wil hij alleen feitelijke, dus onpartijdige,                          geven of wil hij de lezer overtuigen of activeren? Een                          tekst is vaak betrouwbaar, maar dan moet die tekst wel volledig zijn en geen belangrijke feiten weglaten.

eerlijke

informatie

doel

objectieve

goede

goede

Vul in:

Let op de                         . Kijk naar de                           waarop de tekst is gepubliceerd en uit welke bron de tekst komt. Als de tekst lang geleden verschenen is, kan het zijn dat de                           in de tekst niet meer klopt.

datum

informatie

schrijver

alinea

bron

onderwerp

Vul in:

Als je een tekst kritisch leest, denk je goed na over                                       je leest en bedenk je wat je                          over het onderwerp is.

argument

feit

waarom

wat

hoe

mening

Vul in:

Om zijn                            te bereiken, houdt een schrijver rekening met zijn                           , lezers. 

Bijvoorbeeld: jongeren, sportliefhebbers, ouderen.               

tekst

onderwerp

publiek

schrijfdoel

taal

toeschouwers

Vul in:

Voor welk publiek een tekst bedoeld is, kun je zien aan:  

           Het onderwerp, taalgebruik, de bron en lay-out.

           Het onderwerp, taalgebruik, de bron en plaatjes.

           Het onderwerp, taalgebruik, de bron en de titel.

               

V

Wat heeft te maken met taalgebruik?

Teksten in jongerentijdschriften hebben korte zinnen, weinig moeilijke woorden en meer moderne woorden. Teksten in tijdschriften voor volwassenen hebben vaak lange zinnen en veel moeilijke woorden. In teksten voor jongeren wordt de lezer met ‘je’ aangesproken. In teksten voor volwassenen kan de lezer ook met ‘u’ worden aangesproken.

Een tekst in het tijdschrift AutoWeek is bedoeld voor autofans, Voetbal International voor fans van voetbal en Cosmopolitan voor mode- en make-upfans.

       

V

Wat heeft te maken met het onderwerp?

Een tekst over popmuziek is meestal voor jongeren bedoeld. Een tekst over wat je kunt doen na je pensioen is vooral bedoeld voor ouderen.

In jongerentijdschriften zie je veel illustraties, grote koppen, veel kleuren en lettertypen. Teksten voor volwassenen zien er vaak neutraler uit dan teksten voor jongeren.

V

Wat heeft te maken met de lay-out?

Een tekst in het tijdschrift AutoWeek is bedoeld voor autofans, Voetbal International voor fans van voetbal en Cosmopolitan voor mode- en make-upfans.

In jongerentijdschriften zie je veel illustraties, grote koppen, veel kleuren en lettertypen. Teksten voor volwassenen zien er vaak neutraler uit dan teksten voor jongeren.

V

Wat heeft te maken met de bron?

Een tekst over hiphop is bijvoorbeeld bedoeld voor jongeren. Een tekst over het schilderen van je huis is bedoeld voor volwassenen.

Een tekst in het tijdschrift AutoWeek is bedoeld voor autofans, Voetbal International voor fans van voetbal en Cosmopolitan voor mode- en make-upfans.

V

Welke manier van lezen is dit?

Bekijk de tekst:

- Lees de titel.

- Kijk naar de foto's en plaatjes bij de tekst.

- Lees de tussenkopjes (titels van alinea's).

- Kijk of er woorden zijn die anders gedrukt zijn.

Lees het eerste stukje (de eerste alinea) van de tekst. Soms is dat vetgedrukt.

Geef in een paar woorden antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst? Het antwoord dat je geeft, is het onderwerp van de tekst.

globaal lezen

oriënterend lezen

precies lezen

Welke manier van lezen is dit?

Bedenk welke alinea 

de inleiding is. 

Bepaal welke alinea het slot is (vaak de laatste alinea). 

De rest van de alinea’s vormt dan het middenstuk.

Vind de deelonderwerpen van het middenstuk. Hiervoor lees je van elke alinea van het middenstuk de eerste en de laatste zin. Zet strepen om duidelijk te maken welke alinea’s bij elkaar horen en dus over hetzelfde deelonderwerp gaan.

globaal lezen

oriënterend lezen

precies lezen

Welke manier van lezen is dit?

Onderstreep woorden die je 

niet kent en probeer de betekenis 

van de woorden met een woordraadstrategie (of met een woordenboek) te vinden.

Schrijf per alinea in een paar woorden op waar deze alinea over gaat.

Noteer het tekstdoel.

Noteer de tekstsoort.

globaal lezen

oriënterend lezen

precies lezen

Succes!