Les 5 De Opstand breekt uit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Geschiedenis

Introductie

Les 4 De Opstand breekt uit

Geschiedenis

Maar eerst even lezen...

Waarom was de Reformatie indirect een oorzaak van de Opstand?

Waarom zorgde centralisatie indirect voor de Opstand?

Hoe werkt het bestuur van de Nederlanden?

Gewestelijke Staten

Elk gewest geleid door een...

Vorst uit...

Vervanger uit Spanje

Adel

Stadhouder

Rijke stedelingen

Spanje

Geestelijken

Landvoogd

Leerdoel

• Je weet waarom Hertog van Alva de Raad van Beroerte oprichtte en de Tiende penning invoerde.
• Je weet hoe de Watergeuzen Den Briel innamen.

Oorlog in de Nederlanden

Willem v Oranje: gevlucht naar Dillenburg in Duitsland. Vanuit daar regelt hij een leger van huursoldaten en bedenkt een plan om NL aan te vallen.

1568: Slag bij Heiligerlee. Willem van Oranje valt NL binnen! Dit is het begin van de opstand.

De inval mislukte.

Watergeuzen

1572 opnieuw inval. Mislukte weer.

Watergeuzen waren protestanten die vanaf zee de Spanjaarden aanvielen.

April 1572 eerste overwinning: verovering van Den Briel.

Steden in Holland en Zeeland sloten zich aan bij Willem.

Daarna bevrijdden ze namens Willen van Oranje nog meer steden.

Tiende Penning (1569)

Karel V 

Karel V

Alva voerde een nieuwe belasting in:

- Tiende Penning: omzetbelasting van 10% op de verkoop van roerende goederen (eten en drinken, kleding enz.)

-Velen boos over invoering Tiende penning.
- Staten Holland en Zeeland benoemden Willem weer tot stadhouder.

Alva zet tegenaanval in:
- belegering van opstandige steden
- soldaten toestemming om te plunderen.

In werkelijkheid is de Tiende Penning van Alva nooit geheven, maar gedurende twee jaar afgekocht voor een bedrag van twee miljoen gulden

Wat gebeurde er in fase 1?

Belegerd en uitgemoord

• Kiezen voor de Prins was voor de steden gevaarlijk
• 
  
• Steden werden maandenlang belegerd en als een stad zich overgaf, vaak uitgemoord, zoals Naarden, Haarlem en Oudewater.
• 
  
• Leiden en Alkmaar hadden wel geluk en werden ze bevrijd

Bloedbad van Naarden (2)

Ook kwamen vanuit de naburige dorpen mensen naar Naarden, de straten van Naarden waren gevuld met handelaren om de geroofde buit op te kopen. De plunderende soldaten verkrachtten daarbij de vrouwen en meisjes.

Toen staken ze de hele stad in brand, om verstopte burgers te dwingen hun schuilplaatsen te verlaten. Deze burgers werden met dolken en vleesbijlen vermoord. Diegenen die verzet boden werden doodgemarteld, omringd door lachende soldaten. Men tapte bij de slachtoffers het bloed af en dronk dat als wijn. 

Lambertus Hortensius moest getuige zijn van de moord op zijn zoon, waarbij een Spaanse soldaat zijn zoons hart uitsneed en bij hem in het gezicht wierp. Ongeveer honderd burgers die nog door de besneeuwde weiden wisten te ontsnappen vielen alsnog in Spaanse handen, zij werden naakt aan hun voeten in bomen gehangen om dood te vriezen.

Bloedbad van Naarden (1)

Nadat de stad Naarden zich had overgegeven aan de Spanjaarden, beloofden de Spaanse troepen dat ze de bevolking met rust zouden laten. Dat deden ze niet...

De Spaanse bevelhebber Romero nodigde de inwoners uit in het stadhuis in gebruik. Er hadden zich daar ongeveer vijfhonderd mensen verzameld. Op dat moment sloegen de deuren open en verschenen Spaanse musketiers. Ze vuurden hun musketten op de dichte massa en sloegen de overgebleven mensen neer met het zwaard en degen. 

Veel van hen waren de toren ingevlucht en luidden de klok. De Spanjaarden dreven er de spot mee en staken de kerktoren daarna in brand, de slachtoffers, dood en levend verteerden tot as. De Spanjaarden vermoordden binnen enkele minuten bijna alle inwoners.

Toen drongen de Spanjaarden de huizen binnen. Burgers werden neergeschoten, hun huizen geplunderd, bewoners werden gedwongen de buit naar het Spaanse kamp te brengen, nadien werden zij als "dank" gedood. 

De Spaanse furie

• 1573 Alva verlaat de Nederlanden, opgevolgd door Requesens. Generaal pardon af voor opstandelingen die de wapens neer willen leggen.
• Sterft in 1576: geen landvoogd meer
• Spanje is blut: lege staatskas = geen soldij
• 1576: Spaanse Furie in o.a. Antwerpen. Spaanse soldaten plunderen steden en vermoorden zowel katholieken als protestanten=> gevolg: Pacificatie van Gent.

Van Pacificatie naar verdeeldheid

- Pacificatie van Gent: gewesten zouden samen de Spaanse troepen verdrijven

Over geloof kwam men niet uit:

- moest ieder gewest bepalen welk geloof men aanhing?

- Moest de staten generaal hierover beslissen?

Holland en Zeeland: calvinistisch

Andere gewesten: Katholiek

Wat gebeurde er in fase 2 (tussen noord en zuid Nederland?)

Huiswerk (pak je agenda)

                            

                           
                               
                                   
                                       
       
           
               
       
   
               
                   
                   
                       
                           
   
     
       
 
   
   
   
   
   
   
   
     
       
       
     
   
 

   
   

   
   

   
   

   
       
           
               
 
   
   
   
   
       
           
                Vragen over de vorige les????
           
       
       
   
   
   
 
 
           
       
   

 
 
 
     
   
   
   
     
   
 
                       
                   
               
               
                   
                       
                         Jagers en Verzamelaars
                   
               
               
                     
               
               
                   
                       
                           
                             
                           
                       

                   
               
           
       
   

                                   
                               
                           

                           
                       

Opdracht 59 t/m 67